Με αφορμή την τελευταία ανακοίνωση των τιμών του Μαΐου στα πράσινα τιμολόγια, έρχεται δικαίως η δυσανασχέτηση του καταναλωτικού κοινού με το θέμα της παρουσιαζόμενης ανακολουθίας των τιμών μεταξύ της μειωμένης χονδρικής του ρεύματος κατά 16% και αυτής της λιανικής με αύξηση κατά 7% .
- Του Μιχάλη Χριστοδουλίδη, Διπλ. Μηχανολόγου Μηχανικού ΑΠΘ – Ενεργειακός Επιθεωρητής
Πηγές της αγοράς επικαλέστηκαν διάφορους λόγους για αυτή την αναντιστοιχία της πορείας των τιμών μεταξύ χονδρικής και λιανικής, ο κυριότερος λόγος που επικαλέστηκαν ήταν ότι τους προηγούμενους μήνες είχαν κάνει γενναίες εκπτώσεις στα τιμολόγια του ρεύματος, αφού είχαν απορροφήσει μεγάλο μέρος των αυξήσεων της χονδρικής και τώρα λένε ότι ήρθε η στιγμή να ‘’ρεφάρουν’’ την χασούρα τους. Η αλήθεια βέβαια είναι άλλη, αφού την επιπλέον αύξηση της χονδρικής δεν την επιβαρύνθηκαν στο 100% οι ίδιοι, αλλά μεγάλο μέρος το ίδιο το κράτος, αφού την επιδότησε μέσω των μηνιαίων λογαριασμών του ρεύματος.
Μια άλλη επίσης αρκετά βάσιμη άποψη είναι, ότι επειδή σε λίγο μπαίνει το καλοκαίρι και οι τιμές της χονδρικής θα ξανά πάρουν την ανιούσα, λόγω συστημικών αιτιών όπως της αύξησης της ζήτησης, εξαιτίας της χρήσης των κλιματιστικών, αλλά και της αυξημένης τουριστικής κίνησης, κρατούν από τώρα υψηλότερες τις λιανικές τιμές, για να μην εμφανίσουν σημαντικά υψηλότερες τιμές από τον Ιούνιο ή τον Ιούλιο, διότι άλλο πράγμα είναι να εμφανίζεις μια αύξηση από τα 12 λεπτά την κιλοβατώρα στα 16 λεπτά κι άλλο από τα 14 λεπτά στα 16 λεπτά, η αγορά μην ξεχνάμε είναι και ψυχολογία.
Μια επίσης βάσιμη άποψη, ίσως και η επικρατέστερη, είναι να αναγκάσουν το πελατολόγιο τους να αποχωρήσει από τα πράσινα τιμολόγια και να το εκτρέψουν στα μπλε σταθερά 12μηνης διάρκειας, ακόμα κι αν είναι λίγο φθηνότερη η τιμή της προσφερόμενης μπλε κιλοβατώρας, κλειδώνουν καλύτερα το πελατολόγιο τους με μικρότερο ρίσκο (αντιστάθμιση κινδύνου), αφού ο κίνδυνος να τους χάσουν στην πορεία θα είναι πολύ μικρός, διότι η πρόωρη αποχώρηση έχει πέναλτι. Ο λόγος αυτός ευσταθεί, διότι με τα σταθερά τιμολόγια οι εταιρίες πετυχαίνουν μεγαλύτερες ποσότητες ενέργειας μέσω της προθεσμιακής αγοράς με μικρότερες τιμές από ότι μέσω της σποτ αγοράς, χωρίς να ρισκάρουν με τον κίνδυνο των τυχόν ανατιμήσεων στο μεσοπρόθεσμα διάστημα, λόγω της μεταβλητότητας των διεθνών τιμών ενέργειας.
Ωστόσο δεν μπορούμε να παραλείψουμε και το φαινόμενο της τεχνητής διόγκωσης της χονδρικής του ρεύματος.
Η τεχνητή αύξηση της τιμής του ρεύματος στην Ελλάδα δεν είναι απλώς αποτέλεσμα των διεθνών τιμών ενέργειας. Αντίθετα, συχνά οφείλεται σε πρακτικές των ίδιων των παρόχων, οι οποίοι εκμεταλλεύονται την πολυπλοκότητα του συστήματος και την αδυναμία αποτελεσματικού ελέγχου. Ο καταναλωτής χρειάζεται διαφάνεια, σταθερότητα και έλεγχο, ώστε να πάψει να σηκώνει ένα άδικο ενεργειακό βάρος.
Στη σύγχρονη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, η διαμόρφωση των τιμολογίων ρεύματος εξαρτάται από πολλούς παράγοντες — τεχνικούς, οικονομικούς αλλά και ρυθμιστικούς Οι μηχανισμοί πίσω από την ακριβή χονδρική αγορά και τις τιμές που πληρώνουμε είναι ενδεικτικά οι παρακάτω:
• Τεχνητή αύξηση της ζήτησης
Ένας λιγότερο γνωστός μηχανισμός, μέσω του οποίου μπορεί να αυξηθεί τεχνητά το κόστος για τους καταναλωτές, είναι η λεγόμενη υπερδήλωση φορτίου. Ορισμένοι πάροχοι δηλώνουν ως προβλεπόμενη ζήτηση ρεύματος μια πολύ υψηλότερη από την πραγματική, αυτό στην αγορά καλείται υπερδήλωση φορτίου. Η δήλωση αυτή μπορεί να γίνει είτε σκόπιμα είτε λόγω κακής πρόβλεψης, αλλά και στις δύο περιπτώσεις οδηγεί σε φουσκωμένα κόστη, τα οποία συχνά επιβαρύνουν τους τελικούς καταναλωτές. Οι πάροχοι μπορούν να παρουσιάσουν στο σύστημα ή στον διαχειριστή του δικτύου υψηλότερες προβλεπόμενες τιμές ζήτησης σε ώρες αιχμής, με αποτέλεσμα να αγοράζουν ακριβότερη ενέργεια ή να ενεργοποιούν ακριβές μονάδες. Αυτό το επιπλέον κόστος μεταφέρεται στους καταναλωτές μέσω ρήτρας αναπροσαρμογής ή ειδικών χρεώσεων.
• Εφαρμογή μιας γκρίζας ρήτρας αναπροσαρμογής
Η ρήτρα αναπροσαρμογής ή αλλιώς, ο λεγόμενος μηχανισμός διακύμανσης, επιτρέπει τη σύνδεση του λογαριασμού, με τη διακύμανση της χονδρικής τιμής. Ακόμα και όταν το κόστος παραγωγής μειώνεται, οι πάροχοι δεν μειώνουν το τιμολόγιο ανάλογα, αφού ο αλγόριθμος της ρήτρας τους επιτρέπει αυθαίρετα να αλλάζουν κάποιους συντελεστές του αλγόριθμου, έτσι ώστε ακόμα κι αν η χονδρική μειώνεται, το συνολικό τίμημα της λιανικής τιμής να προκύπτει αυξημένο.
• Σιωπηρός συντονισμός τιμών
Παρατηρείται συχνά παράλληλη τιμολογιακή πολιτική από διαφορετικούς παρόχους, χωρίς ορατές αιτίες κόστους, γεγονός που υποδηλώνει συντονισμό χωρίς ρητή συμφωνία. Η Ε.Ε έχει αναδείξει τις εναρμονισμένες πρακτικές πολλών ενεργειακών εταιριών στην χώρα μας, ενώ η ΡΑΑΕΥ έχει αρκετές φορές επιβάλει πρόστιμα για ‘’καρτελοποίηση’’ της εγχώριας αγοράς ενέργειας σε παρόχους, αλλά και για καταχρηστικές πρακτικές.
• Μη αξιοποίηση φθηνών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας
Αν και οι ΑΠΕ αντικειμενικά παράγουν φθηνότερη ενέργεια, ορισμένοι πάροχοι επιλέγουν να μην εντάξουν έγκαιρα αυτές τις μονάδες στο ενεργειακό ηλεκτροπαραγωγικό μείγμα, δίνοντας προτεραιότητα σε πιο ακριβές μονάδες, όπως αυτές που καίνε το ακριβό εισαγμένο φυσικό αέριο. Αυτό συμβαίνει κατά κόρον όταν την επόμενη ημέρα καλούνται να καλύψουν φορτία αιχμής που οι καιρικές συνθήκες δεν ευνοούν την παραγωγή και διάθεση πράσινης ενέργειας, ενώ το γνώριζαν από την προηγούμενη (δελτίο πρόγνωσης καιρού), οπότε το έλλειμα αυτό το καλύπτουν αναγκαστικά οι ακριβές θερμικές μονάδες, το λεγόμενο κόστος εξισορρόπησης. Πολλές φορές τις φθηνές μονάδες τις βγάζουν εκτός λειτουργίας επικαλούμενοι τεχνικούς λόγους (βλάβες, συντηρήσεις κ.λπ).
• Κάθετος έλεγχος (παραγωγή και προμήθεια)
Πολλές εταιρείες (οι καθετοποιημένες) λειτουργούν ταυτόχρονα και ως παραγωγοί και ως πάροχοι, γεγονός που τους επιτρέπει να κερδίζουν και από την παραγωγή και από την πώληση του ρεύματος, αφού όλη την αύξηση της χονδρικής τιμής την μετακυλούν ατόφια στην λιανική. Δηλαδή δεν αναλαμβάνουν κανένα επιχειρηματικό ρίσκο. Ή όπως λέει και ο λαός ‘’Γιάννης πίνει, Γιάννης κερνάει’’ .
Η τεχνητή αύξηση της τιμής του ρεύματος στην Ελλάδα δεν είναι απλώς αποτέλεσμα των διεθνών τιμών ενέργειας. Αντίθετα, συχνά οφείλεται σε πρακτικές των ίδιων των παρόχων, οι οποίοι εκμεταλλεύονται την πολυπλοκότητα του συστήματος και την αδυναμία αποτελεσματικού ελέγχου. Ο καταναλωτής χρειάζεται διαφάνεια, σταθερότητα και έλεγχο, ώστε να πάψει να σηκώνει ένα άδικο ενεργειακό βάρος.
Δείτε επίσης:
- Ανεβαίνει το «θερμόμετρο» στις ενεργειακές αγορές – Άλμα τιμών και φόβοι για νέο κύμα ενεργειακής πίεσης στην Ευρώπη
- Ανοίγει η πλατφόρμα για επιδότηση ρεύματος σε επιχειρήσεις – Ποιοι οι δικαιούχοι και τι προβλέπεται ανά κατηγορία
