Είμαστε δακτυλοδεικτούμενοι: «Δεν θα γίνουμε Ελλάδα», λέει ο κεντρικός τραπεζίτης της Βουλγαρίας

Ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Βουλγαρίας αναμένει ότι η χώρα θα διατηρήσει την πολιτική και δημοσιονομική της πειθαρχία, ακόμη και καθώς η είσοδός της στην Ευρωζώνη μεταμορφώνει την ικανότητά της να δανείζεται, ανέφερε το POLITICO σε άρθρο του το οποίο δημοσίευσε την Τετάρτη (11/6) η Εθνική Τράπεζα της Βουλγαρίας (BNB) με τίτλο: «Η Βουλγαρία δεν θα επαναλάβει το ελληνικό σενάριο όταν μπει στην Ευρωζώνη».

«Η δημοσιονομική πειθαρχία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο του μακροοικονομικού μας πλαισίου για περισσότερο από ένα τέταρτο του αιώνα και αυτό θα πρέπει να παραμείνει αμετάβλητο», δήλωσε ο διοικητής Ντίμιταρ Ράντεφ και πρόσθεσε: «Η διαδικασία σύγκλισης θα πρέπει να ενισχύσει – όχι να αποδυναμώσει – τη μακροχρόνια δέσμευσή μας για δημοσιονομική σταθερότητα».

Οι προηγούμενες διευρύνσεις της Ευρωζώνης έχουν οδηγήσει σε οικονομικές ακμές ακολουθούμενες από υφέσεις στα νέα κράτη μέλη. Αυτό συμβαίνει επειδή τα επιτόκια της ΕΚΤ είναι συνήθως πολύ χαμηλά για οικονομίες με χαμηλό χρέος και υψηλή ανάπτυξη, όπως συμβαίνει συχνά με τα νέα μέλη, σε σύγκριση με τις πιο ανεπτυγμένες χώρες της Δυτικής Ευρώπης.

Ενώ η Ελλάδα αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, οι οικονομικές υφέσεις έχουν επηρεάσει και χώρες που, όπως η Βουλγαρία, είχαν κομμουνιστική διακυβέρνηση στο παρελθόν με τα εγγενώς υπανάπτυκτα χρηματοπιστωτικά συστήματα και τους κανονισμούς της.

Ωστόσο, οι φόβοι για δαπάνες που τροφοδοτούνται από το χρέος μετά την επίτευξη ευνοϊκότερων συνθηκών χρηματοδότησης και ευκολότερης πρόσβασης στις διεθνείς κεφαλαιαγορές είναι αβάσιμοι, διαβεβαίωσε ο Ράντεφ.

«Έχουμε πλήρη επίγνωση ότι η ένταξη στην Ευρωζώνη συνεπάγεται την υιοθέτηση ενός πλαισίου πολιτικής σχεδιασμένου για ολόκληρη την περιοχή», δήλωσε ο Ράντεφ. «Η λύση είναι η ενίσχυση των εθνικών πολιτικών, ιδίως σε δημοσιονομικούς και διαρθρωτικούς τομείς, για να διασφαλιστεί η ανθεκτικότητα στο πλαίσιο ενός κοινού νομισματικού καθεστώτος».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έδωσαν την περασμένη εβδομάδα στη Βουλγαρία την τελική έγκριση για την υιοθέτηση του ευρώ την 1η Ιανουαρίου 2026, καθιστώντας την το 21ο μέλος της νομισματικής ένωσης.

Είναι μια ιστορική στιγμή για τη βαλκανική χώρα των 6,4 εκατομμυρίων, η οποία δεσμεύτηκε για πρώτη φορά για το βήμα το 2007, αλλά αντιμετώπισε χρόνια καθυστερήσεων – πιο πρόσφατα λόγω μιας έκρηξης πληθωρισμού μετά την πανδημία και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Για να ενταχθεί η Βουλγαρία στο ευρώ, ο μέσος πληθωρισμός της από τον Απρίλιο του 2024 έως τον Απρίλιο του 2025 έπρεπε να μειωθεί σε απόσταση 1,5 ποσοστιαίας μονάδας από τον ρυθμό των τριών χωρών της ΕΕ με τον χαμηλότερο πληθωρισμό.

Εκτινάχθηκε στο 4% στις αρχές του έτους, καθώς διάφορα μέτρα για την προστασία του πληθυσμού από την απότομη αύξηση του πληθωρισμού – όπως οι διακοπές ΦΠΑ σε εστιατόρια, ψωμί και αλεύρι – έληξαν. Ωστόσο, υποχώρησε σε ετήσιο μέσο όρο 2,7% μέχρι τον Απρίλιο, με τη βοήθεια μιας σημαντικής πτώσης των κρατικά καθορισμένων διοικητικών τιμών.

Τα νούμερα μπορεί τώρα να φαίνονται καλά, αλλά οι Βρυξέλλες σημείωσαν ότι η Βουλγαρία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις στην καταπολέμηση της διαφθοράς και στη βελτίωση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης.

Ο Ράντεφ κατέστησε σαφές ότι το νέο καθεστώς της Βουλγαρίας δεν θα αλλάξει ριζικά την οικονομική της φιλοσοφία. «Η βασική πρόκληση δεν είναι αν μπορούμε να δανειστούμε περισσότερο, αλλά αν παραμένουμε προσηλωμένοι στη χρήση του χρέους με συνετό και αναπτυξιακό τρόπο», είπε.

Νέες πιέσεις

Η κεντρική τράπεζα της Βουλγαρίας θα αντιμετωπίσει επίσης μια σημαντική προσαρμογή. Υπό το καθεστώς του νομισματικού συμβουλίου, ο πληθωρισμός έχει σε μεγάλο βαθμό ελεγχθεί όχι μέσω της πολιτικής επιτοκίων — την οποία η Σόφια έχει παραχωρήσει — αλλά μέσω της δημοσιονομικής πειθαρχίας και της φορολογικής πολιτικής.

Οι κύριοι μοχλοί της Εθνικής Τράπεζας της Βουλγαρίας ήταν οι απαιτήσεις αποθεματικών των τραπεζών, οι οποίες επί του παρόντος ορίζονται στο 12%, και το επιτόκιο που χρεώνεται σε αυτά τα αποθεματικά, το οποίο ορίζεται στο μηδέν.

Αλλά θα χάσει τον έλεγχο και των δύο αυτών μοχλών από το επόμενο έτος, με πιθανές μεγάλες συνέπειες: Η απαίτηση αποθεματικών της ΕΚΤ είναι μόνο 1%. Αυτό σημαίνει ότι, εφόσον οι άλλοι παράγοντες παραμείνουν σταθεροί, οι βουλγαρικές τράπεζες θα έχουν ξαφνικά πολύ περισσότερα χρήματα διαθέσιμα για δανεισμό, πυροδοτώντας μια πιστωτική άνθηση που βρίσκεται ήδη σε πλήρη εξέλιξη: Τα στεγαστικά δάνεια αυξήθηκαν κατά 26% το έτος έως τον Απρίλιο, ενώ τα καταναλωτικά δάνεια αυξήθηκαν κατά 14%.

Η ένταξη στην Ευρωζώνη και η εγκατάλειψη του νομισματικού συμβουλίου καταργεί έναν αυτόματο μηχανισμό πειθαρχίας και καθιστά τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης — ένα πλαίσιο που η ΕΕ έχει σκόπιμα καταστήσει πιο ευέλικτο — τον απόλυτο περιορισμό στη δημοσιονομική πολιτική.

Όλοι αυτοί οι κανόνες κατοχυρώνονται και στην εθνική νομοθεσία, αλλά στην έκθεση σύγκλισης, η ΕΚΤ σημείωσε ότι «είναι επιθυμητή η περαιτέρω πρόοδος» για να διασφαλιστεί ότι το δημοσιονομικό συμβούλιο της Βουλγαρίας, το οποίο είναι υπεύθυνο για την παρακολούθηση της τήρησης των κανόνων από την κυβέρνηση, μπορεί να παρέχει επαρκή λογοδοσία.

«Είναι δομικό χαρακτηριστικό της νομισματικής ένωσης ότι η νομισματική πολιτική είναι κοινή, ενώ οι δημοσιονομικές πολιτικές παραμένουν εθνικές», δήλωσε ο Ράντεφ, αναγνωρίζοντας τις πιθανές ασυμμετρίες.

«Δεν πρέπει να περιμένουμε από την ΕΚΤ να προσαρμόσει την πολιτική για τις μεμονωμένες οικονομίες — η ευθύνη βαρύνει τις εθνικές αρχές να ευθυγραμμιστούν και να προσαρμοστούν».

Ψηφιακό ευρώ και νομισματική καινοτομία

Η Βουλγαρία εντάσσεται στην Ευρωζώνη σε μια μοναδική συγκυρία: την πιθανή εισαγωγή ενός ψηφιακού ευρώ.

Οι τραπεζικοί σύλλογοι σε όλο το μπλοκ ανησυχούν ότι αυτό θα κάνει τα μέλη τους πιο ευάλωτα σε μαζικές αναλήψεις και θα περιορίσει την ικανότητά τους να δανείζουν, εάν σχεδιαστεί λανθασμένα.

Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει ιδιαίτερο πρόβλημα για τη Βουλγαρία, όπου οι τράπεζες διαδραματίζουν ακόμη μεγαλύτερο ρόλο στη χρηματοδότηση της οικονομίας από ό,τι στα περισσότερα μέρη της Ευρωζώνης, λόγω της έλλειψης εγχώριας κεφαλαιαγοράς.

Ο Ράντεφ απέρριψε τις ανησυχίες ότι το ψηφιακό ευρώ θα περιέπλεκε την είσοδο της Βουλγαρίας, παραδεχόμενος ότι προσθέτει «ένα επίπεδο στρατηγικής σκέψης, ιδίως στους τομείς των πληρωμών και της τεχνολογίας».

Πρόσθεσε ότι η Βουλγαρία συμμετέχει ενεργά στις συζητήσεις του Ευρωσυστήματος σχετικά με τον σχεδιασμό του ψηφιακού ευρώ, υποστηρίζοντας ένα μοντέλο που διατηρεί τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

«Κάθε ψηφιακό ευρώ πρέπει να σέβεται τις ευρωπαϊκές αξίες, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στην ιδιωτικότητα», είπε, ζητώντας μια «βαθμονομημένη προσέγγιση» για να αποφευχθεί η δημιουργία ενός εργαλείου επιτήρησης.

Υποστήριξε ότι η εμπειρία της Βουλγαρίας στο πλαίσιο του νομισματικού συμβουλίου — το οποίο έχει επιβάλει συντηρητική διαχείριση αποθεματικών και αυστηρές πρακτικές ρευστότητας μεταξύ των εμπορικών τραπεζών — την τοποθετεί σε καλή θέση για τη διαχείριση των κινδύνων που σχετίζονται με ένα μελλοντικό ψηφιακό ευρώ.

Μια συντηρητική δύναμη

Καθώς η Βουλγαρία ετοιμάζεται να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στη Φρανκφούρτη, ο Ράντεφ άφησε να εννοηθεί ότι η BNB θα διατηρήσει μια προσεκτική, επικεντρωμένη στη σταθερότητα προσέγγιση στη νομισματική πολιτική.

Αποφεύγοντας τις παραδοσιακές ταμπέλες «γεράκι» ή «περιστέρι», ο Ράντεφ ξεκαθάρισε ότι θα υποστηρίξει πολιτικές που ενισχύουν την ανθεκτικότητα, μειώνουν τον κατακερματισμό και διασφαλίζουν τη σταθερότητα των τιμών στη ζώνη του ευρώ.

«Ηγούμαι μιας από τις πιο συντηρητικές κεντρικές τράπεζες και δεν έχουμε καμία πρόθεση να επανεξετάσουμε αυτή τη στάση», είπε.

Δείτε επίσης:

• Χέρι-χέρι Ελλάδα και Βουλγαρία στον… κατήφορο της συνολικής εμπορεύσιμης παραγωγής στην ΕΕ
• Ευρωπαϊκό κάλεσμα στη Βουλγαρία να αποφύγει το δημοσιονομικό παράδειγμα της Ελλάδας