Με αυξημένο ενδιαφέρον αλλά και ανησυχία παρακολουθούν οι ενοικιαστές τις εξελίξεις γύρω από την πολυαναμενόμενη υπουργική απόφαση για τα ακίνητα, που θα καθορίσει με ακρίβεια τους όρους της επιστροφής ενοικίου, η οποία θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται τον ερχόμενο Νοέμβριο.
Το μέτρο προβλέπει καταβολή επιδόματος ίσου με το 1/12 της ετήσιας δαπάνης ενοικίου που κατέβαλαν οι ενοικιαστές μέσα στο 2024. Ωστόσο, παρά τις αρχικές προσδοκίες ανακούφισης, πολλοί φοβούνται πως η συγκεκριμένη ενίσχυση θα μετατραπεί σε αφορμή για ένα νέο κύμα ακρίβειας στις τιμές των μισθωμάτων.
Η πορεία των ενοικίων το 2025
Η ανησυχία αυτή δεν είναι αβάσιμη. Από την αρχή του 2025, οπότε και ανακοινώθηκε επίσημα το μέτρο, οι τιμές ενοικίων καταγράφουν αύξηση της τάξης του 10% – 11% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2024.
Οι ανατιμήσεις αυτές έχουν επαναφέρει στο δημόσιο διάλογο το ενδεχόμενο επιβολής πλαφόν, τουλάχιστον στις μεγάλες πόλεις, όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη, όπου η πίεση στην αγορά κατοικίας είναι πιο έντονη.
Γιατί το πλαφόν σκοντάφτει
Παρά τα συνεχή αιτήματα μέρους της κοινωνίας για περιορισμό των υπέρογκων αυξήσεων, κυβερνητικά στελέχη και τραπεζικοί αναλυτές υπογραμμίζουν τρεις καθοριστικούς λόγους που κάνουν δύσκολη την εφαρμογή ενός πλαφόν στην ελληνική πραγματικότητα.
1. Τα υποδηλωμένα ενοίκια
Το πρώτο εμπόδιο αφορά την ευρεία εξάπλωση των υποδηλωμένων ή «μαύρων» ενοικίων. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΑΑΔΕ, το μέσο δηλωμένο μίσθωμα ανέρχεται στα 255 ευρώ. Όμως, οι μετρήσεις από ηλεκτρονικές πλατφόρμες και αγγελίες αποκαλύπτουν ότι τα πραγματικά ποσά είναι διπλάσια ή ακόμη και τριπλάσια.
Αν εφαρμοζόταν πλαφόν, θα ίσχυε μόνο επί των δηλωμένων ποσών. Έτσι, οι ιδιοκτήτες θα μπορούσαν να συμμορφώνονται τυπικά με το νόμο, αλλά στην πράξη να απαιτούν υψηλότερα ποσά «κάτω από το τραπέζι». Χωρίς αποφασιστική καταπολέμηση των υποδηλωμένων ενοικίων, κάθε συζήτηση για πλαφόν καθίσταται πρακτικά αναποτελεσματική.
2. Οι διπλοί ρόλοι μισθωτών και εκμισθωτών
Ένα δεύτερο κρίσιμο εμπόδιο είναι το γεγονός ότι στην Ελλάδα ένα μεγάλο μέρος των πολιτών βρίσκεται ταυτόχρονα και στις δύο πλευρές: είναι και ενοικιαστές και ιδιοκτήτες. Πρόκειται για εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες που μισθώνουν ένα ακίνητο για προσωπική χρήση, ενώ ταυτόχρονα εκμισθώνουν κάποιο άλλο.
Αυτή η «διπλή ιδιότητα» δημιουργεί αντικρουόμενα συμφέροντα. Ως μισθωτές, θα είχαν όφελος από ένα πλαφόν, αφού θα περιόριζε τις αυξήσεις. Ωστόσο, ως εκμισθωτές, θα έβλεπαν τα δικά τους έσοδα να περιορίζονται, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που η αγορά κινείται ανοδικά. Έτσι, αυτή η κατηγορία πολιτών δεν εμφανίζεται πρόθυμη να στηρίξει ενεργά ένα τέτοιο μέτρο.
3. Ο κίνδυνος αντικινήτρων για νέες κατοικίες
Ο τρίτος λόγος σχετίζεται με την προσφορά στα ακίνητα. Ο μόνος βιώσιμος τρόπος να αντιμετωπιστεί η ακρίβεια στην αγορά κατοικίας είναι η αύξηση της διαθεσιμότητας μέσω νέων οικοδομών και ανακαινίσεων. Όμως, η επιβολή πλαφόν θα μπορούσε να λειτουργήσει ως αντικίνητρο για επενδύσεις στον κατασκευαστικό κλάδο.
Η κυβέρνηση έχει ήδη διαπιστώσει ότι κάθε προσπάθεια αύξησης του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών —όπως η επιστροφή ενοικίου— τελικά τροφοδοτεί την άνοδο των τιμών στα ακίνητα. Σε αυτό το πλαίσιο, η μακροπρόθεσμη στρατηγική από το 2026 και μετά φαίνεται να εστιάζει κυρίως στην αξιοποίηση και ανακαίνιση παλαιών κτιρίων, προκειμένου να εμπλουτιστεί το απόθεμα διαθέσιμων κατοικιών.
Το δίλημμα πολιτείας και αγοράς για τα ακίνητα
Η κατάσταση στην αγορά ακινήτων θυμίζει έναν «φαύλο κύκλο»: τα επιδόματα ή τα μέτρα στήριξης ανακουφίζουν προσωρινά τους ενοικιαστές, αλλά ταυτόχρονα πυροδοτούν νέες ανατιμήσεις, οι οποίες εξανεμίζουν το όφελος. Από την άλλη, το πλαφόν θα μπορούσε να φανεί ως μια άμεση λύση για την ανάσχεση της ακρίβειας, αλλά χωρίς ουσιαστικό έλεγχο των υποδηλωμένων ενοικίων και χωρίς αύξηση της προσφοράς, η εφαρμογή του κινδυνεύει να παραμείνει ανεπαρκής.
Το μεγάλο ζητούμενο είναι η ισορροπία: πώς θα μπορέσει η πολιτεία να προστατεύσει τα νοικοκυριά από τις εκρηκτικές αυξήσεις στα ενοίκια, χωρίς να αποθαρρύνει την ανάπτυξη της αγοράς ακινήτων και τις επενδύσεις που είναι απαραίτητες για να αυξηθεί το στεγαστικό απόθεμα.
Δείτε επίσης:
- Στα κόκκινα τα ενοίκια: Αύξηση 24% από το 2019 – Στο 30% η άνοδος των τιμών πώλησης
- Σε τροχιά ανόδου τα ενοίκια: Οι φθηνότερες και ακριβότερες περιοχές
