Βασικές προτάσεις για αναγκαίες θεσμικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, ώστε να αντιμετωπιστεί ο αντίκτυπος της ενδοοικογενειακής βίας στις γυναίκες και τα παιδιά στον πυρήνα του, κατέθεσε η Ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ- Προοδευτική Συμμαχία, Έλενα Κουντουρά, ως εισηγήτρια της Επιτροπής FEMM του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην υπό κατάρτιση έκθεση για τον «Αντίκτυπο της Ενδοοικογενειακής βίας στις Γυναίκες και τα Παιδιά και τα Δικαιώματα Γονικής Επιμέλειας».
Η Έλενα Κουντουρά, από τη θέση της ως εισηγήτρια της Έκθεσης, στη χθεσινή κοινή συνεδρίαση των Επιτροπών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου FEMM και JURI, χαιρέτισε τη συνεργασία που έχει ξεκινήσει μεταξύ των δύο επιτροπών, και τόνισε ότι στόχος είναι με την ενσωμάτωση νέων τροπολογιών, να υιοθετηθεί μία αρκετά προοδευτική έκθεση που θα δίνει ουσιαστικές λύσεις στα κρίσιμα αυτά ζητήματα.
Το δικαίωμα της επιμέλειας
Στην εισήγησή της, επεσήμανε ότι το δικαίωμα της επιμέλειας αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα για κάθε ζευγάρι που χωρίζει, ιδιαίτερα όμως όταν αφορά περιπτώσεις θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας και ειδικά σε αυτήν την περίοδο της πανδημίας, όπου η ενδοοικογενειακή βία έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις.
Σε αρκετές περιπτώσεις ο αντίκτυπος της ενδοσυντροφικής βίας στις γυναίκες και τα παιδιά δεν λαμβάνει τη βαρύτητα που θα έπρεπε όταν αποφασίζεται από τις δικαστικές αρχές ορισμένων κρατών μελών η επιμέλεια ενός παιδιού ή όταν λαμβάνονται αποφάσεις σχετικά με την πρόσβαση, τις επισκέψεις αλλά και την επικοινωνία μαζί τους.
Δεδομένου ότι η άσκηση οποιουδήποτε δικαιώματος επισκέψεων ή επιμέλειας δεν πρέπει να θέτει σε κίνδυνο τα δικαιώματα και την ασφάλεια των θυμάτων και των παιδιών τους, η κυρία Κουντουρά εισηγήθηκε ως επιτακτική ανάγκη:
- Να κυρωθεί άμεσα και να υλοποιηθεί η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης από όσα κράτη μέλη δεν το έχουν πράξει μέχρι σήμερα, αλλά και από την ίδια την Ε.Ε., καθώς, όπως τόνισε «Δεν μπορούμε να μιλάμε για έξαρση της ενδοοικογενειακής βίας και την ίδια στιγμή ορισμένες κυβερνήσεις να συνεχίζουν να μπλοκάρουν στο Συμβούλιο τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης που αποτελεί διεθνές πρότυπο και βασικό εργαλείο για την καταπολέμηση της έμφυλης και της ενδοοικογενειακής βίας».
- Να προτείνει άμεσα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεσμευτική ευρωπαϊκή νομοθεσία για την ενδοοικογενειακή βία, που θα συμπληρώνει τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, ώστε τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας να λαμβάνονται υπόψη από όλα τα κράτη-μέλη κατά τον καθορισμό των δικαιωμάτων επιμέλειας και επισκέψεων σε σχέση με παιδιά.
- Να δημιουργηθούν θεσμοί εξειδικευμένων δικαστηρίων με εξειδικευμένους δικαστές που θα αναλαμβάνουν να εκδικάζουν υποθέσεις Οικογενειακού Δικαίου, με την υποστήριξη ειδικών επιστημόνων, ψυχολόγων, παιδοψυχολόγων.
- Να καθιερωθεί στα κράτη-μέλη υποχρεωτική εξειδικευμένη κατάρτιση του δικαστικού και του αστυνομικού προσωπικού σχετικά με την ενδοοικογενειακή βία, τους μηχανισμούς της και τον αντίκτυπο της στις γυναίκες και τα παιδιά. Στόχος είναι να αποφεύγονται οι αποκλίσεις μεταξύ δικαστικών αποφάσεων, οι διακρίσεις ή η δευτερογενής θυματοποίηση κατά τη διάρκεια δικαστικών και αστυνομικών διαδικασιών, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι τα παιδιά και οι γυναίκες που απευθύνονται στις αρμόδιες αρχές, θα ακούγονται δεόντως και η προστασία τους θα αποτελεί προτεραιότητα.
- Να διασφαλιστεί άμεσα από τα Κράτη Μέλη η επαρκής πρόσβαση σε ειδικές υπηρεσίες και η προστασία των γυναικών και παιδιών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας, με την αύξηση των κρατικών μέσων, των δομών και των αποτελεσματικών μέτρων δεδομένου ότι η πανδημία καθιστά δυσκολότερη τη δυνατότητα τους να αναζητήσουν αποτελεσματική βοήθεια.
Σημειώνεται ότι ελάχιστος μέχρι σήμερα αριθμός κρατών-μελών της ΕΕ έχει θεσπίσει ειδική νομοθετική διάταξη, που να καθιστά υποχρεωτική τη συνεκτίμηση της βίαιης συμπεριφοράς του γονέα ως προϋπόθεση για τη λήψη απόφασης σχετικά με το ζήτημα της γονικής επιμέλειας και μέριμνας.
Το γεγονός αυτό αντανακλάται, μεταξύ άλλων και στα στοιχεία που δημοσίευσε πρόσφατα το GREVIO, το ανεξάρτητο όργανο του Συμβουλίου της Ευρώπης, όσον αφορά την κατάσταση που επικρατεί σε κράτη-μέλη που έχουν ήδη κυρώσει τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Βάσει των στοιχείων αυτών, καταγράφεται έλλειμμα και αστοχίες, ως προς την διασφάλιση της ασφάλειας των κακοποιημένων μητέρων και των παιδιών τους, κατά την απόφαση και την άσκηση των δικαιωμάτων επιμέλειας και επίσκεψης.
Πρόκειται, όπως επισήμανε η κύρια Κουντουρά, για ένα συστημικό κενό και συνιστά παραβίαση τόσο του Διεθνούς Δικαίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, όσο και της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, που στο άρθρο 31 απαιτεί από τα κράτη-μέλη «να εγκρίνουν νομοθετικά ή άλλα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσουν ότι τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας λαμβάνονται υπόψη κατά τον καθορισμό των δικαιωμάτων επιμέλειας και επισκέψεων σε σχέση με παιδιά, και ότι η άσκηση οποιουδήποτε δικαιώματος επισκέψεων ή επιμέλειας δεν θέτει σε κίνδυνο τα δικαιώματα και την ασφάλεια του θύματος ή των παιδιών του.»
Αυτά είναι ορισμένα από τα εξαιρετικά κρίσιμα και επείγοντα ζητήματα που διαπραγματεύεται η έκθεση, η οποία με την ολοκλήρωσή της, θα τεθεί το προσεχές διάστημα προς ψήφιση στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
