Μειωμένες σε σχέση με το 2022 είναι οι αμυντικές δαπάνες στον Κρατικό Προϋπολογισμού (Π/Υ) για το έτος 2023, που πρόσφατα κατατέθηκε προς συζήτηση στη Βουλή.
- Του Περικλή Ζορζοβίλη
Συγκεκριμένα, ο τακτικός Π/Υ του υπουργείου Εθνικής Αμυνας (ΥΠΕΘΑ) για το 2023 ανέρχεται σε 5.687.800.000 ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση 11,5% σε σχέση με το 2022. Παραμένει όμως αυξημένος κατά 3,75% σε σχέση με τον Προϋπολογισμό του 2021 (5.481.900.000 ευρώ). Αναλυτικά, οι πιστώσεις κατά μείζονα κατηγορία δαπάνης του τακτικού Π/Υ για τα έτη 2022 και 2023 και τα αντίστοιχα ποσοστά μεταβολής τους παρουσιάζονται στον πίνακα 1.
Στον τακτικό Π/Υ του ΥΠΕΘΑ για το 2023 θα πρέπει να προστεθούν και οι πιστώσεις από τον Προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), που ανέρχονται σε 10.000.000 ευρώ για το εθνικό σκέλος, και επιπλέον 10.000.000 ευρώ από το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος (συνολικά 20.000.000 ευρώ). Οι πιστώσεις αυτές είναι σημαντικά μειωμένες (κατά 41%) σε σχέση με το 2022, που είχαν διατεθεί συνολικά 34.000.000 ευρώ (12.000.000 ευρώ από το εθνικό και 22.000.000 ευρώ από το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος).
Για την ΕΥΠ
Επίσης στον τακτικό Π/Υ του ΥΠΕΘΑ περιλαμβάνονται πιστώσεις 34.441.000 ευρώ για την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ), που στο μεγαλύτερο ποσοστό τους (28.424.000 ευρώ) αφορούν τις παροχές σε εργαζομένους, ενώ 5.917.000 ευρώ αφορούν τις αγορές αγαθών και υπηρεσιών και πιστώσεις ύψους 2.261.000 ευρώ για την Ελληνική Δύναμη Κύπρου (ΕΛΔΥΚ), εκ των οποίων τα 2.090.000 ευρώ αφορούν τις αγορές αγαθών και υπηρεσιών.
Από τον πίνακα 1 γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η συνολική μείωση του τακτικού Π/Υ του 2023 οφείλεται κυρίως στη σημαντική μείωση, κατά 28,37% σε σχέση με το 2022, των πιστώσεων για την απόκτηση πάγιων περιουσιακών στοιχείων, δηλαδή αυτών που αφορούν τη χρηματοδότηση της υλοποίησης εξοπλιστικών προγραμμάτων. Μάλιστα, οι εν λόγω πιστώσεις (2.428.281.000 ευρώ) είναι επίσης οριακά μειωμένες (κατά περίπου 4,08%) σε σχέση με αυτές που είχαν διατεθεί στον Π/Υ του 2021 (2.531.746.000 ευρώ).
Αντίθετα, σημαντικά αυξημένες (σε ποσοστό 23,65%), σε σχέση με το 2022, παρουσιάζονται οι πιστώσεις για αγορές αγαθών και υπηρεσιών (λειτουργικός Π/Υ). Από τα 402.134.000 ευρώ αυξήθηκαν στα 497.248.000 ευρώ, εκτιμάται όμως ότι υπολείπονται ακόμη του επιθυμητού επιπέδου, ώστε να μεγιστοποιηθεί η διαθεσιμότητα των οπλικών συστημάτων και να συντηρηθούν εγκαταστάσεις και υποδομές ύστερα από μία δεκαετία υποχρεωτικής, λόγω των Μνημονίων, εγκατάλειψης. Ας σημειωθεί εδώ ενδεικτικά ότι κατά κανόνα οι ετήσιες ανάγκες υποστήριξης και συντήρησης των οπλικών συστημάτων ανέρχονται σε περίπου 6% του κόστους προμήθειάς τους. Δηλαδή, για τα περίπου 10,2 δισ. ευρώ εξοπλιστικών προγραμμάτων που συμβασιοποίησε η Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων (ΓΔΑΕΕ) του ΥΠΕΘΑ στη θητεία της παρούσας κυβέρνησης μέχρι τον Ιούλιο του 2022, θα απαιτούνται ετήσιες δαπάνες υποστήριξης και συντήρησης περί τα 600 εκατ. ευρώ όταν στο σύνολο τους τα συστήματα και μέσα που αφορούν είναι σε υπηρεσία. Πάντως, η αύξηση του λειτουργικού Π/Υ αποτελεί βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς οι χαμηλές διαθεσιμότητες των οπλικών συστημάτων όχι μόνο επιδρούν αρνητικά στην αποτρεπτική ικανότητα της χώρας, αλλά απαξιώνουν σημαντικά και την επένδυση που έχει γίνει για την απόκτησή τους.
Σε ό,τι αφορά τις παροχές σε εργαζομένους, σε σχέση με το 2022 καταγράφεται μικρή αύξηση (4,07%), ενώ στις κοινωνικές παροχές το ποσοστό αύξησης ανέρχεται σε 24,07%. Σημαντική εξέλιξη μπορεί να θεωρηθεί και η ρητή αναφορά στην εισηγητική έκθεση περί πρόβλεψης πιστώσεων που θα καλύψουν τις δαπάνες για τη χορήγηση ειδικής αποζημίωσης στα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων για εργασία τις νυχτερινές ώρες.
Ενδιαφέροντα στοιχεία για το προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων περιλαμβάνονται και στον Π/Υ επιδόσεων για το έτος 2023. Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι το σύνολο του ανθρώπινου δυναμικού που μισθοδοτείται από το ΥΠΕΘΑ ανέρχεται σε 90.641 άτομα (έναντι 86.576 τον προηγούμενο χρόνο). Επίσης, ότι το 2022 στο ΥΠΕΘΑ πραγματοποιήθηκαν 4.555 διορισμοί, εκ των οποίων οι 1.639 αφορούν προσλήψεις επαγγελματιών οπλιτών και οι 1.438 εισαγωγές σε στρατιωτικές παραγωγικές σχολές, και ότι την ίδια περίοδο εκτιμάται ότι θα αποχωρήσουν 1.596 τακτικοί υπάλληλοι μισθοδοτούμενοι από τον τακτικό Π/Υ.
Πιστώσεις
Ο Π/Υ επιδόσεων αποτελεί μια νέα ταξινόμηση των πιστώσεων ανά φορέα της Κεντρικής Διοίκησης, με πρώτο επίπεδο τους «τομείς πολιτικής», στους οποίους εντάσσονται τα προγράμματα των φορέων. Οι «τομείς πολιτικής» διαμορφώθηκαν από το υπουργείο Οικονομικών/Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, ώστε να είναι συμβατοί με το διεθνές πρότυπο λειτουργικής ταξινόμησης της κυβέρνησης (CoFoG: Classification of Functions of Government) και να απεικονίζουν τις κύριες περιοχές κυβερνητικής δράσης του ελληνικού κράτους. Στον πίνακα 2 παρουσιάζεται η διάθεση πιστώσεων ανά πρόγραμμα του τομέα πολιτικής «Αμυνα» για το 2023.
Εν κατακλείδι, ο αμυντικός Π/Υ για το έτος 2023 μπορεί να χαρακτηριστεί ως αναπροσαρμογή σε επίπεδο συντηρήσιμο με βάση τις δυνατότητες και τον ρυθμό ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας αλλά και τις συνθήκες αβεβαιότητας που επικρατούν. Η επιβράδυνση και πιθανά ύφεση της παγκόσμιας οικονομίας, η ενεργειακή κρίση (το 2022 για την αντιμετώπισή της διατέθηκαν 2,5 δισ. ευρώ από τον τακτικό Π/Υ), η πίεση του πληθωρισμού σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, η υγειονομική κρίση που οδήγησε σε αυξημένες δαπάνες στο σύστημα υγείας, σε συνδυασμό με την ανάγκη διατήρησης δημοσιονομικής ισορροπίας, παρά τη συνέχιση και για το 2023 της ενεργοποίησης της ρήτρας γενικής διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ), μπορούν να θεωρηθούν παράγοντες που συνετέλεσαν στη μείωση του αμυντικού Π/Υ. Ας σημειωθεί εδώ ότι το 2021 ο ρυθμός ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας ήταν 8,4%, το 2022 προβλέπεται να ανέλθει σε 5,6% (σχεδόν διπλάσιος του ευρωπαϊκού μέσου όρου) και το 2023 εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί σε ποσοστό 1,8% (έναντι μόλις 0,3% του ευρωπαϊκού μέσου όρου, σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής).
Επιβεβαιώνεται λοιπόν για άλλη μια φορά ότι ισχυρή άμυνα (αποτρεπτική ικανότητα) δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς ισχυρή οικονομία και κατ’ επέκταση κοινωνία, και ότι η υιοθέτηση «έξυπνων» λύσεων, η αυστηρή προτεραιοποίηση των αναγκών και η μεγιστοποίηση της ανακύκλωσης των εξοπλιστικών δαπανών στη εθνική οικονομία μέσω ουσιαστικής εγχώριας βιομηχανικής συμμετοχής, αποτελούν «πάγιες και διαρκείς» ανάγκες.
Υπέρβαση δαπανών για το 2022
Στην εισηγητική έκθεση του Π/Υ για το έτος 2023 περιλαμβάνεται και εκτίμηση δαπανών για το τρέχον έτος. Σύμφωνα με τα αναφερόμενα, οι δαπάνες του ΥΠΕΘΑ εκτιμάται ότι θα ανέλθουν στο ποσό των 6.883.000.000 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 6,24% σε σχέση με τα 6.431.600.000 που είχαν αρχικά προϋπολογιστεί. Εξ αυτών, ποσό ύψους 3.405.000 ευρώ αφορά δαπάνες υλοποίησης εξοπλιστικών προγραμμάτων (μικρή αύξηση σε σχέση με τα 3.390.131.000 ευρώ που είχαν αρχικά προϋπολογιστεί), ποσό ύψους 227.000.000 ευρώ αφορά δαπάνες που έχουν διατεθεί για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης και ποσό ύψους 6.000.000. ευρώ αφορά δαπάνες για δράσεις που σχετίζονται με την υλοποίηση μέτρων προστασίας της δημόσιας υγείας από την πανδημία Covid-19.
