Η Σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (14 και 15 Δεκεμβρίου 2023) μετά κόπων και βασάνων αποφάσισε να κουβεντιάσει το θέμα της μετανάστευσης και όντως διεξήγαγε στρατηγική συζήτηση με τις ακόλουθες «αρχές», που θα επιτρέψουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση να συνεχίσει να εργάζεται στην κατεύθυνση μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης για τη μετανάστευση:
- Της Κύρας Αδάμ
- Πρέπει να συνδυάζει αυξημένη εξωτερική δράση, αμοιβαία επωφελείς ολοκληρωμένες εταιρικές σχέσεις με τις χώρες καταγωγής και διέλευσης.
- Ακόμη, πρέπει να αντιμετωπίζει τα βαθύτερα αίτια της μετανάστευσης, τις ευκαιρίες για νόμιμη μετανάστευση.
- Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η αποτελεσματικότερη φύλαξη και προστασία των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε. και η αποφασιστική καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, καθώς και η εμπορία και παράνομη διακίνηση ανθρώπων.
- Πρέπει να τεθεί ένα τέλος στην εργαλειοποίηση της μετανάστευσης ως υβριδικής απειλής και να επιταχυνθούν οι επιστροφές.
Στις 20 Δεκεμβρίου 2023 η Κομισιόν χαιρέτισε την πολιτική συμφωνία σχετικά με αναθεωρημένους κανόνες για τη συνδυασμένη άδεια εργασίας και διαμονής στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρόκειται για πολιτική συμφωνία που επετεύχθη στις 18 Δεκεμβρίου μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την αναθεωρημένη οδηγία για την ενιαία άδεια.
Πάντως, η συμφωνία είναι προσωρινή και πρέπει να εγκριθεί επίσημα από το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο προτού καταστεί δεσμευτική, πράγμα που αναμένεται πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές του 2024.
Οι εταίροι αποφάσισαν να «σουλουπώσουν» το μεταναστευτικό πρόβλημα «εντός των τειχών» της Ε.Ε. τουλάχιστον, οδηγούμενοι από την ανάγκη τους να παραμείνει ανταγωνιστική σε παγκόσμιο επίπεδο η Ε.Ε., και για τον λόγο αυτό πρέπει να είναι σε θέση να προσελκύει ταλέντα στους τομείς όπου χρειάζεται περισσότερο. Η αντιμετώπιση των αναγκών της αγοράς εργασίας με τα κατάλληλα ταλέντα και δεξιότητες θα προωθήσει την ανάπτυξη και την καινοτομία.
Ετσι, η νέα τάξη πραγμάτων στον τομέα της μετανάστευσης τονίζει ότι μόλις εγκριθεί η παρούσα αναθεωρημένη νομοθεσία:
- Θα δίνεται η δυνατότητα στους υπηκόους τρίτων χωρών να υποβάλλουν αίτηση για ενιαία άδεια όχι μόνο από τρίτες χώρες, αλλά και από κράτος-μέλος, εάν διαμένουν ήδη στο εν λόγω κράτος-μέλος βάσει άδειας διαμονής.
- Θα εισαχθούν ταχύτερες διαδικασίες υποβολής αιτήσεων για τη διευκόλυνση των διεθνών προσλήψεων.
- Θα προβλέπεται ισχυρότερη προστασία των εργαζομένων από τρίτες χώρες, μεταξύ άλλων θεσπίζοντας το δικαίωμα αλλαγής εργοδότη και μια ελάχιστη περίοδο ανεργίας κατά τη διάρκεια της οποίας δεν θα πρέπει να ανακαλείται η ενιαία άδειά τους. Αυτό σημαίνει ότι εντός της περιόδου ισχύος της άδειας οι εργαζόμενοι θα έχουν το δικαίωμα να αλλάξουν εργοδότη, ενώ θα εξακολουθούν να διαμένουν νόμιμα στο κράτος-μέλος.
- Θα διασφαλιστεί ότι οι δικαιούχοι προστασίας σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο μπορούν να απολαύουν δικαιωμάτων ίσης μεταχείρισης εάν τους επιτρέπεται να εργαστούν.
- Θα συμπεριληφθούν νέες υποχρεώσεις για τα κράτη-μέλη να προβλέπουν επιθεωρήσεις, μηχανισμούς παρακολούθησης και κυρώσεις κατά των εργοδοτών που παραβιάζουν τα δικαιώματα των εργαζομένων τρίτων χωρών, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων ίσης μεταχείρισης.
Η νομοθετική πράξη που θα δημοσιευτεί στην επίσημη εφημερίδα θα πρέπει να μεταφερθεί στο εσωτερικό δίκαιο των κρατών-μελών εντός διετίας.
Οι δύο πλευρές των συννομοθετών (Ευρωκοινοβούλιο και Συμβούλιο) καθιστούν υποχρεωτική την αλληλεγγύη για τις χώρες της Ε.Ε. που αναγνωρίζονται ως χώρες που υφίστανται μεταναστευτικές πιέσεις, επιτρέποντας στα άλλα κράτη-μέλη να επιλέξουν μεταξύ της μετεγκατάστασης αιτούντων άσυλο στο έδαφός τους και οικονομικής συνεισφοράς.
Σύμφωνα με τον νέο κανονισμό ελέγχου διαλογής, άνθρωποι που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις ώστε να εισέλθουν στην Ε.Ε. θα υπόκεινται σε διαδικασία προκαταρκτικού ελέγχου, συμπεριλαμβανομένης της ταυτοποίησης, της συλλογής βιομετρικών δεδομένων, ελέγχων υγείας και ασφάλειας, για έως και επτά ημέρες. Οι ειδικές ανάγκες των παιδιών θα ληφθούν υπόψη και κάθε κράτος-μέλος θα έχει έναν ανεξάρτητο μηχανισμό παρακολούθησης, ώστε να διασφαλίζει τον σεβασμό στα θεμελιώδη δικαιώματα.
Η αποτελεσματικότητα των νέων ευρωπαϊκών αποφάσεων είναι αμφίβολη, καθώς εντείνονται οι πόλεμοι που δημιουργούν μεταναστευτικά κύματα ή οι άθλιες οικονομικές συνθήκες σε δεκάδες χώρες της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής. Αλλά και τα εγκληματικά στοιχεία που έχουν ενδυναμώσει στο πρόσφατο παρελθόν δεν πρόκειται να υποστείλουν εύκολα τη σημαία των ανομημάτων τους. Από τους μαζικούς πνιγμούς στη Μεσόγειο ως τις κάθε είδους ασχήμιες που παρατηρούνται στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε.
Το πρόβλημα δεν έχει επιλυθεί.
Στην πραγματικότητα, το να χρυσώνεται το χάπι δεν είναι λύση σε ένα θεμελιώδες πρόβλημα ανθρωπισμού, που διακατέχει σημαντικά τμήματα του παγκόσμιου πληθυσμού.
