Τις αλλαγές που φέρνει ο νέος νόμος για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές σταχυολογεί το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, υποστηρίζοντας ότι ισχυροποιείται το πλαίσιο για την προστασία των παραλιών.
«Βελτιώνουμε την προστασία των παραλιών μας, βάζουμε αυστηρότερους κανόνες στη διαχείρισή τους και εξασφαλίζουμε την ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών. Παράλληλα, δημιουργούμε έναν αποτελεσματικότερο μηχανισμό ελέγχων με την αξιοποίηση και των νέων τεχνολογιών (drone, δορυφόροι), για να εξασφαλίσουμε ότι οι νέοι κανόνες θα εφαρμοστούν με αυστηρότητα» σχολίασε ο Κωστής Χατζηδάκης. Σημειώνεται πάντως ότι ο νέος νόμος έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις από φορείς και περιβαλλοντικές οργανώσεις, που κάνουν λόγο για περιβαλλοντική υποβάθμιση των παραλιών.
Σύμφωνα με το υπουργείο, η πρώτη αλλαγή αφορά τη θέσπιση διαφανούς ηλεκτρονικής διαδικασίας για τη δημοπράτηση των παραλιών. Αρχής γενομένης από το 2024, όλες οι δημοπρασίες για παραχώρηση τμημάτων αιγιαλού και παραλίας θα γίνονται από την Κτηματική Υπηρεσία και όχι από τους δήμους. Η διαδικασία θα γίνεται ψηφιακά, μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας, που αποκλείει οποιεσδήποτε παρεμβάσεις.
Η διακήρυξη θα αναρτάται στην πλατφόρμα και την ιστοσελίδα του οικείου δήμου τουλάχιστον 20 ημέρες πριν από την ημερομηνία διεξαγωγής της δημοπρασίας. Στην πλατφόρμα θα αναρτώνται τα στοιχεία (συντεταγμένες, πολύγωνο και αεροφωτογραφίες) κάθε παραχώρησης, η διάρκεια, οι όροι της παραχώρησης και ο χρόνος τοποθέτησης και απομάκρυνσης των κινητών στοιχείων.
Οι παραχωρησιούχοι θα καταβάλλουν ελάχιστο τίμημα, που προκύπτει από μαθηματικό τύπο με βάση τις αντικειμενικές αξίες της περιοχής, συντελεστή βαρύτητας της δραστηριότητας και τον συντελεστή βαρύτητας του αιγιαλού, ανάλογα με τα ειδικά χαρακτηριστικά της παραλίας. Οι δημοπρασίες που θα πραγματοποιηθούν φέτος θα ολοκληρωθούν ως τις 15 Μαΐου, ενώ από το 2025 θα ολοκληρώνονται ως τις 31 Μαρτίου.
Επίσης, καθιερώνονται οι αιγιαλοί και οι παραλίες υψηλής προστασίας («απάτητες παραλίες») που βρίσκονται σε περιοχές Natura και για τις οποίες θα απαγορεύεται η παραχώρηση και, κατ’ επέκταση, η τοποθέτηση ομπρελών, ξαπλωστρών, κ.λπ. Θεσπίζονται εννέα συγκεκριμένες υποχρεώσεις για τους παραχωρησιούχους, αλλά και αυστηρότεροι κανόνες στη διαχείριση των παραλιών, ώστε να εξασφαλίζεται η ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών. Στις παραλίες που θα παραχωρούνται προς εκμετάλλευση τίθενται όρια προκειμένου να διασφαλίζεται η διέλευση των πολιτών και να υπάρχουν επαρκείς ελεύθεροι χώροι.
Συγκεκριμένα, τουλάχιστον το 50% της παραλίας πρέπει να μένει ελεύθερο και, ταυτόχρονα, το εμβαδόν κάθε παραχώρησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 500 τετραγωνικά μέτρα. Τα ομπρελοκαθίσματα μπορούν να καταλαμβάνουν μέχρι 60% της παραχωρούμενης έκτασης ή 30% για παραλίες που βρίσκονται σε περιοχές Natura οι οποίες δεν έχουν χαρακτηρισθεί απάτητες.
Μεταξύ των παραχωρήσεων πρέπει να μεσολαβεί απόσταση τουλάχιστον 6 μέτρων και τα ομπρελοκαθίσματα πρέπει να απέχουν από τη θάλασσα τουλάχιστον 4 μέτρα. Επίσης, δεν επιτρέπεται παραχώρηση αιγιαλού και παραλίας όταν το μήκος ή πλάτος τους είναι μικρότερο των 4 μέτρων ή όταν το συνολικό εμβαδόν του αιγιαλού είναι μικρότερο από 150 τ.μ.
Επιπλέον, κατοχυρώνεται ο ρόλος των πολιτών για την προστασία των παραλιών από τις αυθαιρεσίες. Συγκεκριμένα, δημιουργείται ψηφιακή εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα, ταμπλέτες κ.λπ., που θα διατίθεται δωρεάν στους πολίτες. Κάθε παραχώρηση θα αντιστοιχεί σε QR code, που θα αναρτάται στην ιστοσελίδα της Κτηματικής Υπηρεσίας του Δημοσίου, στην ιστοσελίδα του οικείου δήμου και την πινακίδα σήμανσης του αιγιαλού ή της παραλίας που τοποθετείται υποχρεωτικά στο σημείο.
Μέσω της ίδιας εφαρμογής, οι πολίτες θα μπορούν άμεσα να υποβάλλουν καταγγελία αν διαπιστώνουν αυθαίρετη κατάληψη ή υπέρβαση της παραχώρησης. Ομπρέλες και ξαπλώστρες απομακρύνονται, ενώ, αν υπάρχουν παράνομες κατασκευές, κατεδαφίζονται.
Πρόστιμα έως 60.000 ευρώ στους παραβάτες, είτε για υπέρβαση είτε για κατάληψη
Βάσει του νέου νόμου που ψηφίστηκε πριν από λίγες ημέρες στη Βουλή, οι ποινές θα κλιμακώνονται ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης και ιδίως με το αν υπάρχει σύμβαση και ο παραχωρησιούχος έχει κάνει υπέρβαση της παραχώρησης ή δεν υπάρχει, οπότε πρόκειται για αυθαίρετη κατάληψη.
Σε κάθε περίπτωση, οι ομπρέλες και οι ξαπλώστρες απομακρύνονται, ενώ, αν υπάρχουν παράνομες κατασκευές, κατεδαφίζονται. Σε περιπτώσεις αυθαίρετης κατάληψης, επιβάλλονται σφράγιση και διακοπή λειτουργίας της επιχείρησης στον χώρο που έχει καταληφθεί, ο χώρος σφραγίζεται με ταινία και απαγορεύεται η είσοδος όπως και οποιαδήποτε οικονομική δραστηριότητα σε αυτόν. Επιβάλλονται πρόστιμο ίσο με το τετραπλάσιο του ελάχιστου τιμήματος της δημοπρασίας και αποκλεισμός του παραβάτη από κάθε διαδικασία παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας για πέντε χρόνια.
Αν έχει γίνει υπέρβαση της παραχώρησης, οι ποινές ξεκινούν από πρόστιμα και κλιμακώνονται σε απαγόρευση συμμετοχής σε δημοπρασίες, καθώς και σε αναστολή λειτουργίας της επιχείρησης. Με τις αλλαγές που επήλθαν στη Βουλή, το πλαίσιο αυστηροποιείται περαιτέρω, καθώς οι πιο σοβαρές κυρώσεις (αποκλεισμός από νέες παραχωρήσεις και αναστολή λειτουργίας) επιβάλλονται όταν η υπέρβαση είναι μεγαλύτερη από το 30% της παραχώρησης (αντί για 50% που προβλεπόταν αρχικά).
Για πρώτη φορά καθιερώνονται πρόστιμα για παρεμπόδιση της ελεύθερης πρόσβασης του κοινού στη θάλασσα, τον αιγιαλό και την παραλία από 2.000 έως 60.000 ευρώ. Προβλέπονται επίσης ποινικές κυρώσεις για όποιον επιφέρει στον αιγιαλό ή στην παραλία οποιαδήποτε μεταβολή χωρίς άδεια ή καθ’ υπέρβαση αυτής ή με άδεια που εκδόθηκε παράνομα.
Τέλος, με τον νέο νόμο προβλέπεται ότι θα αξιοποιηθούν οι νέες τεχνολογίες (drones, δορυφόροι) για να γίνουν αποτελεσματικότεροι οι έλεγχοι των παραλιών από την Πολιτεία. Παράλληλα, δημιουργείται ένας ολοκληρωμένος ελεγκτικός μηχανισμός, με μικτά κλιμάκια ελέγχου, από στελέχη του Υπουργείου Οικονομικών, της Κτηματικής Υπηρεσίας, του δήμου, της ΑΑΔΕ, της Οικονομικής Αστυνομίας, της ΕΛ.ΑΣ. και των εισαγγελικών Αρχών, ενώ προβλέπονται και μικτά κλιμάκια.
