Η επιτυχής αντιμετώπιση της πρόσφατης ιρανικής επίθεσης κατά του Ισραήλ ανέδειξε για μία ακόμη φορά την εξαιρετική αξία της αντιαεροπορικής και αντιπυραυλικής άμυνας, καθώς η ευρεία διάδοση των σχετικών τεχνολογιών έχει επιτρέψει την ανάπτυξη και τη μαζική χρήση μη επανδρωμένων βλημάτων πλεύσης (cruise) και βαλλιστικών βλημάτων ακόμη και από μη κρατικές οντότητες.
- Του Περικλή Ζορζοβίλη
Η ιρανική επίθεση της 13ης Απριλίου πραγματοποιήθηκε με περίπου 320 όπλα: περί τα 170 μη επανδρωμένα αεροσκάφη (ΜΕΑ) Shahed 131 και Shahed 136, στο σύνολό τους σχεδόν σε διαμόρφωση «αυτοκτονίας», περί τα 30 βλήματα πλεύσης τύπου Paveh και περί τα 120 βαλλιστικά βλήματα στερεών καυσίμων τύπου Kheibar Shekan (πυροκεφαλή βάρους 500 κιλών) και υγρών καυσίμων των τύπων Emad (πυροκεφαλή βάρους 750 κιλών) και Ghadr-1 (πυροκεφαλή βάρους 800 κιλών). Ο τρόπος σχεδίασης και εκτέλεσης της ιρανικής επιχείρησης υποδεικνύει ότι πιθανόν επρόκειτο για δοκιμή της ρωσικής τακτικής που εδώ και μήνες χρησιμοποιείται στην Ουκρανία. Με τη συντονισμένη, σε χώρο και χρόνο, συνδυασμένη χρήση μη επανδρωμένων αεροχημάτων και βλημάτων επιδιώκεται ο κορεσμός της εχθρικής αντιαεροπορικής και αντιπυραυλικής άμυνας, ώστε να μεγιστοποιηθούν οι πιθανότητες διείσδυσης των πιο αποτελεσματικών επιχειρησιακά όπλων.
Στον απόηχο της ιρανικής επίθεσης, ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Νικόλαος Δένδιας, σε τηλεοπτική του συνέντευξη, σημείωσε ότι «μέσα στον σχεδιασμό μας και μέσα στο μακροχρόνιο πρόγραμμα, το οποίο ολοκληρώνεται, υπάρχει η δημιουργία -και αυτό είχα πει τότε στη Θράκη- ενός αντιαεροπορικού και anti-drone θόλου. Η χώρα πρέπει να κλείσει». Επίσης χαρακτήρισε το σύστημα παρόμοιο του ισραηλινού («ας το πούμε α λα Ισραήλ») και περιέγραψε την αρχιτεκτονική του «σαν μία εκκλησία, με δύο επάλληλους θόλους». Η ισραηλινή αντιαεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα είναι μία ολοκληρωμένη και πολυστρωματική αρχιτεκτονική που οικοδομείται επί δεκαετίες και η οποία ενσωματώνει συστήματα και τεχνολογίες που έχουν αναπτυχθεί από το Ισραήλ από κοινού ή και με σημαντική οικονομική συνεισφορά των ΗΠΑ. Σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών (IISS: International Institute for Strategic Studies), το Ισραήλ διαθέτει σε υπηρεσία:
-3 πυροβολαρχίες συστημάτων άμυνας κατά τακτικών βαλλιστικών βλημάτων τύπου Arrow 2 και Arrow 3 με ραντάρ Green Pine / Super Green Pine και κέντρα διοίκησης Citrus Tree, που έχουν αναπτυχθεί από κοινού με τις ΗΠΑ. Το Arrow 2 καταστρέφει επερχόμενα βαλλιστικά βλήματα κατά την τερματική φάση της τροχιάς τους, ενώ το Arrow 3 έχει δυνατότητα καταστροφής τους στο διάστημα πριν από την επανείσοδό τους στην ατμόσφαιρα.
-10 πυροβολαρχίες του συστήματος Iron Dome με δυνατότητα καταστροφής ρουκετών μικρού βεληνεκούς και βλημάτων όλμων και πυροβολικού (C-RAM) σε βεληνεκή 4 έως 70 χλμ., για την προστασία των κατοικημένων περιοχών.
-4 πυροβολαρχίες του αμερικανικής προέλευσης συστήματος Patriot PAC-2 με δυνατότητα καταστροφής τακτικών, βαλλιστικών και πλεύσης (cruise) βλημάτων και αεροσκαφών σε μέγιστο βεληνεκές 160 χλμ. και μέγιστο ύψος αναχαίτισης 24 χλμ. (έναντι των έξι πυροβολαρχιών που επιχειρεί η Πολεμική Αεροπορία), και 2 πυροβολαρχίες του συστήματος David’s Sling που έχει αναπτυχθεί από κοινού από την κρατική ισραηλινή εταιρία Rafael και την αμερικανική Raytheon κατά μαχητικών, ΜΕΑ, τακτικών βαλλιστικών βλημάτων, μεσαίου και μακρού βεληνεκούς ρουκετών και βλημάτων πλεύσης (cruise) σε βεληνεκή από 40 έως 250+ χιλιόμετρα.
-24 εκτοξευτές του συστήματος μέσου βεληνεκούς Improved HAWK Phase III (έναντι 42 εκτοξευτών του Ελληνικού Στρατού).
Γίνεται, λοιπόν, εύκολα αντιληπτό ότι η δημιουργία της ισραηλινής αρχιτεκτονικής αντιαεροπορικής και αντιπυραυλικής άμυνας, που εκτός των προαναφερθέντων συμπεριλαμβάνει ποικιλία ενεργητικών και παθητικών αισθητήρων για επιτήρηση, εντοπισμό και ιχνηλάτηση των στόχων και ολοκληρωμένο σύστημα διοίκησης, ελέγχου (κρυπτασφαλισμένων) επικοινωνιών, υπολογιστών και πληροφοριών, έχει απαιτήσει πολύ χρόνο και μεγάλο κόστος (της τάξης δεκάδων δισ. δολαρίων). Υπέχει επίσης σημαντικό κόστος «χρήσης». Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η αντιμετώπιση της ιρανικής επίθεσης κόστισε στο Ισραήλ μεταξύ 540.000.000 και 1,35 δισ. δολαρίων ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του κόστους περίπου 100 αεροσκαφών που επιχειρούσαν για χρονικό διάστημα έξι ωρών.
Οι κρίσιμες παράμετροι στον ελληνικό σχεδιασμό και το αβαντάζ της γεωγραφικής μας θέσης
Με βάση τις δηλώσεις Δένδια θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη η κυβερνητική απόφαση για ανάπτυξη της ελληνικής αρχιτεκτονικής αντιαεροπορικής και αντιπυραυλικής άμυνας στο πρότυπο της ισραηλινής. Ομως στον σχεδιασμό θα πρέπει να ληφθούν υπόψη δύο παράμετροι που μπορούν να αποδειχθούν εξαιρετικά κρίσιμες για την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα της ελληνικής αρχιτεκτονικής και μία γενική αρχή.
Η πρώτη αφορά τη γεωγραφία. Καθώς Ελλάδα και Τουρκία έχουν κοινή μεθόριο, το πλεονέκτημα που απολαμβάνει το Ισραήλ λόγω της απόστασής του από το Ιράν (κατ’ ελάχιστο 1.000 χλμ.) δεν υφίσταται. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι τα ιρανικά ΜΕΑ χρειάστηκαν έξι έως επτά ώρες για να τη διανύσουν, τα βλήματα πλεύσης περίπου 90 λεπτά και τα βαλλιστικά βλήματα περί τα 15 λεπτά. Η απόσταση αποτελεί πλεονέκτημα για τον αμυνόμενο, καθώς ο χρόνος που απαιτεί η διάνυσή της από τα όπλα του αντιπάλου αυξάνει τον φίλιο χρόνο αντίδρασης.
Η δεύτερη παράμετρος είναι ότι, σε αντίθεση με το Ισραήλ, η υπέρ υμών εμπλοκή του ξένου παράγοντα σε περίπτωση ελληνοτουρκικής σύγκρουσης κάθε άλλο παρά δεδομένη θα πρέπει να θεωρείται. Στην αντιμετώπιση της ιρανικής επίθεσης τον κυρίαρχο συντονιστικό ρόλο είχαν οι ΗΠΑ, οι οποίες εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο τις μοναδικές δυνατότητες επιτήρησης, συλλογής πληροφοριών και διοίκησης ελέγχου που διαθέτουν. Επίσης, δυνάμεις των ΗΠΑ, Βρετανίας, Γαλλίας και Ιορδανίας αναχαίτισαν και κατέρριψαν σημαντικό ποσοστό των ιρανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών και βαλλιστικών βλημάτων (τέσσερα έως έξι από δύο αμερικανικά αντιτορπιλικά τύπου Arleigh Burke στην ανατολική Μεσόγειο και τουλάχιστον ένα από αμερικανική πυροβολαρχία Patriot στο βόρειο Ιράκ).
Ως συνέπεια μειώθηκε σημαντικά η ένταση της ιρανικής επίθεσης και ταυτόχρονα ελαχιστοποιήθηκε η πιθανότητα κορεσμού της ισραηλινής αντιαεροπορικής και αντιπυραυλικής άμυνας. Επίσης, η αεροπορία του Ισραήλ κατέρριψε 25 ιρανικά βλήματα πλεύσης στον εναέριο χώρο γειτονικών χωρών, προφανώς με τη σιωπηλή συγκατάθεσή τους.
Τέλος, η γενική αρχή αφορά την παραδοχή ότι αδιαπέραστη αντιαεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα πρακτικά δεν υπάρχει και άρα δεν αποτελεί πανάκεια. Οπως ανακοίνωσαν οι ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ, το ποσοστό των ιρανικών όπλων που αναχαίτισαν επιτυχώς ανέρχεται σε 99%. Παρά, όμως, το εντυπωσιακό συνολικό ποσοστό, τέσσερα έως πέντε βαλλιστικά βλήματα, από τα 15 που κατά ιρανικά μέσα ενημέρωσης εκτοξεύθηκαν κατά αυτής, φέρεται να έπληξαν, χωρίς σοβαρές ζημίες, με μόνη εξαίρεση ένα αεροσκάφος C-130, την αεροπορική βάση Νεβατίμ στο νότιο Ισραήλ, από την οποία επιχειρούν τα ισραηλινά F-35Ι Adir. Ακόμα, τέσσερα βαλλιστικά βλήματα έπληξαν, επίσης χωρίς σοβαρές ζημίες, την αεροπορική βάση Ραμόν στην έρημο Νεγκέβ, από την οποία επιχειρούν τα ισραηλινά F-16I Sufa.
Για αυτόν ακριβώς τον λόγο το Ισραήλ συνδυάζει την ισχυρή αντιαεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα με τις εξίσου ισχυρές δυνατότητες προβολής ισχύος σε βάθος και προσβολής των κέντρων βαρύτητας του αντιπάλου. Μάλιστα, σε αυτήν την περίπτωση ηπερίπτωση η γεωγραφία λειτουργεί υπέρ υμών.
