Η πιθανή προμήθεια δύο φρεγατών από τα αποθέματα του Ναυτικού της Ιταλίας, η πιθανή οριστικοποίηση προμήθειας της τέταρτης φρεγάτας τύπου FDI-HN από τη Γαλλία και οι εξελίξεις σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη χρηματοδότηση του επανεξοπλισμού της Ευρώπης διαμορφώνουν ένα νέο τοπίο για το Πολεμικό Ναυτικό (ΠΝ), όπου υπό κάποιες προϋποθέσεις καθίσταται περισσότερο εφικτή, έστω και μερικώς, η ποιοτική και ποσοτική ενίσχυση του κρίσιμου όπλου για τα συμφέροντα της Ελλάδας.
- Του Περικλή Ζορζοβίλη
Μία από τις βασικές προϋποθέσεις είναι η πλήρης αξιοποίηση από την ελληνική πλευρά του πλαισίου και των δυνατοτήτων που διαμορφώνουν για τα κράτη-μέλη (Κ-Μ) η Λευκή Βίβλος για την Ευρωπαϊκή Αμυνα, το σχέδιο ReArm Europe (επανεξοπλισμός της Ευρώπης) και ο κανονισμός SAFE (Security Action For Europe: Δράση Ασφαλείας για την Ευρώπη), όπως είναι η νέα ονομασία του χρηματοδοτικού εργαλείου ύψους 150 δισ. ευρώ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πρέπει όμως με έμφαση να σημειωθεί ότι, σε αντίθεση με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, τόσο τα 650 δισ. του «ReArm Europe» όσο και τα 150 δισ. ευρώ του SAFE αφορούν δυνατότητα δανεισμού, η οποία, εφόσον και στον βαθμό που εξασκηθεί, θα επιβαρύνει το δημόσιο χρέος και κατά συνέπεια το κόστος εξυπηρέτησής του.
Χρηματοδότηση
Με αυτά τα δεδομένα είναι αυτονόητο ότι το πρώτο μέλημα της κυβέρνησης θα πρέπει να είναι ο καθορισμός του επιπέδου του δανεισμού που θα μπορούσε να αντληθεί από τα ReArm Europe και SAFE. Στην πρώτη περίπτωση, που η χρήση δημόσιας χρηματοδότησης για την άμυνα σε εθνικό επίπεδο απελευθερώνεται μέσω της ρήτρας διαφυγής, οι ελληνικές αμυντικές δαπάνες θα μπορούσαν να αυξηθούν χωρίς ενεργοποίηση της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος κατά 1,5% του ΑΕΠ (Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος) για περίοδο τεσσάρων ετών. Δηλαδή, κατ’ εκτίμηση πλέον των 3,5 δισ. ευρώ ετησίως και πλέον των 14 δισ. ευρώ σε διάστημα τετραετίας.
Στην περίπτωση του SAFE, με βάση το σχέδιο κανονισμού που δημοσιοποιήθηκε, o δανεισμός παρέχεται στα Κ-Μ με αποπληρωμή που μπορεί να επεκταθεί έως και 45 έτη. Αφορά όμως την προμήθεια συγκεκριμένων κατηγοριών οπλικών συστημάτων (π.χ. πυρομαχικά και πύραυλοι, συστήματα πυροβολικού, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και συστήματα anti-drone, αντιαεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα κ.ά.) και οι διαδικασίες του έχουν περιορισμένη χρονική διάρκεια.
Συγκεκριμένα όλες οι χρηματοδοτήσεις θα πρέπει να ολοκληρωθούν μέχρι τον Ιούνιο του 2027 και οι προϋποθέσεις για τις τελευταίες πληρωμές προς τα δικαιούχα Κ-Μ, να έχουν καλυφθεί μέχρι τα τέλη του 2030 χωρίς να αποκλείεται πιθανή παράταση.
Καθώς το SAFE χρηματοδοτεί την προμήθεια πολλών κατηγοριών συστημάτων, που με βάση τις μέχρι τώρα ανακοινώσεις αποτελούν υψηλές προτεραιότητες του 12ετούς διάρκειας Μακροπρόθεσμου Προγραμματισμού Αμυντικών Εξοπλισμών (ΜΠΑΕ) 2025-2036, μπορεί να αποτελέσει το μέσο για την ανακατανομή πιστώσεων ώστε σε πρώτο χρόνο να χρηματοδοτηθούν άλλα εξοπλιστικά προγράμματα και κυρίως με υψηλή προτεραιότητα, τα προγράμματα του ΠΝ. Αν συμβεί αυτό, θα επιτευχθεί η υπέρβαση του αδιεξόδου που αντιμετωπίζει ο κλάδος. Αδιέξοδο που προκύπτει από την ελαχιστοποίηση των επιλογών στη δευτερογενή αγορά, την υποχρηματοδότηση της δεκαετίας των Μνημονίων, που κατέστησε πολλές ανάγκες πιεστικές και φυσικά της έλλειψης των αναγκαίων πιστώσεων σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος των νέων ναυπηγήσεων.
Παρά την προμήθεια των τριών φρεγατών τύπου FDI-HN και τη διακηρυχθείσα πρόθεση της κυβέρνησης για την προμήθεια τέταρτης φρεγάτας ίδιου τύπου, το μέλλον του στόλου των μειζόνων μονάδων επιφανείας συνεχίζει να φαντάζει δυσοίωνο, καθώς το σύνολο των 13 φρεγατών που διατίθενται σήμερα απαιτεί αντικατάσταση ή ευρείας έκτασης παρέμβαση.
Οι εννέα φρεγάτες τύπου Standard, έξι εκ των οποίων στις αρχές της δεκαετίας του 2000 είχαν υποστεί ημιτελή «εκσυγχρονισμό μέσης ζωής», έχουν προ πολλού εξαντλήσει το σχεδιαστικό όριο ζωής τους (συμπεριλαμβανομένης και της όποιας επέκτασης του λόγω εκσυγχρονισμού) και επιβάλλεται η αντικατάστασή τους.
Οι τέσσερις φρεγάτες τύπου MEKO-200HN πρόκειται, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες πληροφορίες, να υποβληθούν σε πρόγραμμα αναβάθμισης, που λόγω δραστικού περιορισμού των πιστώσεων κατέληξε κακέκτυπο του παρόμοιου προγράμματος των τύπου Standard. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες πληροφορίες, το πρόγραμμα θα εκτελεστεί με την ευθύνη του ΠΝ και θα περιοριστεί μόνο στον ηλεκτρονικό εξοπλισμό των φρεγατών, ο οποίος, για να συμπιεστεί το κόστος, θα παραδοθεί συσκευασμένος από την Thales Netherlands, που είναι ο προμηθευτής που έχει επιλεγεί, ενώ για την εκτέλεση των εργασιών προωθείται η απευθείας ανάθεσή τους στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά.
Πιστώσεις
Επίσης, για λόγους κόστους, η παρουσία εκπροσώπων της Thales Nederland περιορίζεται μόνο στις δοκιμές της πρώτης φρεγάτας. Στην περίπτωση των φρεγατών MEKO-200HN η ανακατανομή των πιστώσεων μέσω της αξιοποίησης του SAFE ή διάθεσης πρόσθετων πιστώσεων μέσω του ReArm Europe θα επέτρεπε τον ανασχεδιασμό του προγράμματος αναβάθμισης σε μορφή που θα διασφάλιζε ουσιαστικό εκσυγχρονισμό και αναβάθμιση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων τους ώστε να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του σύγχρονου θεάτρου επιχειρήσεων.
Με την ίδια διαδικασία, με την προϋπόθεση ότι θα αξιολογηθούν θετικά από το ΠΝ, θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί και η προμήθεια έναντι τιμήματος περί τα 580.000.000 ευρώ, δύο φρεγατών τύπου Carlo Bergamini από τα αποθέματα του Ναυτικού της Ιταλίας. Δύο πλοίων, ηλικίας περί τα 12 έτη, που ανήκουν σε δύο διαφορετικές διαμορφώσεις, «γενικής χρήσης» και «ανθυποβρυχιακού πολέμου», με κυριότερη διαφορά μεταξύ τους τον εξοπλισμό της δεύτερης με συρόμενο σόναρ μεταβλητού βάθους UMS 4249 CAPTAS-4. Πρόκειται για προμήθεια η οποία με σχετικά χαμηλό κόστος επιτρέπει την ένταξη σε υπηρεσία δύο μονάδων σε χρόνο, πολύ μικρότερο από αυτόν που θα απαιτούνταν για την παράδοση μίας νέας κατασκευής. Επειδή δε η υλοποίηση της προμήθειας συνεπάγεται την εισαγωγή σε υπηρεσία με το ΠΝ νέων, κυρίως ιταλικής προέλευσης, συστημάτων και συσκευών, η ίδια διαδικασία θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει τις αναγκαίες υποδομές για την υποστήριξη και τη συντήρηση τους καθώς και για την εκπαίδευση του προσωπικού.
Ομως, οι ανάγκες του ΠΝ είναι πολύ μεγαλύτερες από τις δύο περιπτώσεις που παραδειγματικά αναφέρθηκαν.
Επιτακτική η ανάγκη ριζικού εκσυγχρονισμού
Η προμήθεια νέων φρεγατών, υποβρυχίων, ταχέων περιπολικών κατευθυνόμενων βλημάτων, κανονιοφόρων και κορβετών καθώς και ο εκσυγχρονισμός μέσης ζωής υφισταμένων απαιτούν συνολική χρηματοδότηση μεγαλύτερη των 18 δισ. ευρώ. Με βάση τα δεδομένα που ίσχυαν το τελευταίο τρίμηνο του προηγούμενου έτους, η χρηματοδότηση των προαναφερθέντων προγραμμάτων υπερβαίνει τη διάρκεια του ΜΠΑΕ 2025-2036 κατά μία δεκαετία, δηλαδή εκτείνεται έως το 2046.
Δυστυχώς, στην παρούσα μορφή τους τα ReArm Europe και SAFE λόγω της φύσης τους (δανεισμός) και των χρονικών περιορισμών υλοποίησης είναι περιορισμένης χρησιμότητας. Για αυτόν τον λόγο η Ελλάδα θα πρέπει να αναλάβει ενεργό ρόλο στη συμμαχία Γαλλίας, Ιταλίας και Ισπανίας που προκρίνει τη διάθεση επιχορηγήσεων για την αύξηση των αμυντικών δαπανών αντί της λήψης δανείων που επιβαρύνουν το δημόσιο χρέος. Στο πλαίσιο της συμμαχίας η χώρα μας θα πρέπει να συγκροτήσει διμερείς και πολυμερείς βιομηχανικές συνεργασίες για να διασφαλίσει ικανοποιητικό μερίδιο για την εγχώρια βιομηχανική βάση σε κοινά προγράμματα και ει δυνατόν να προωθήσει τη χρονική επέκταση της διάρκειας των ρυθμίσεων που τελικά θα συμφωνηθούν.
Πηγή: Κυριακάτικη Δημοκρατία
