Υστερα από πολλές δεκαετίες, ένας ευεργέτης πέρασε το κατώφλι του δημαρχιακού μεγάρου στην οδό Αθηνάς για να προσφέρει ένα εμβληματικό μεσοπολεμικό κτιριακό συγκρότημα, στην οδό Ηπείρου 15, προκειμένου να στεγαστεί το νεοσύστατο Μορφωτικό Ιδρυμα του Δήμου Αθηναίων (ΜΙΔΑ). Ο δωρητής, αρχιτέκτονας Ηλίας Γ. Μπίρης, ανταποκρίθηκε στην ηθική πανστρατιά που έχει κηρύξει η δημοτική Αρχή για τη διάσωση των αξιών της πρωτεύουσας, των μνημείων και της ιστορίας της.
Τα ακίνητα της οδού Ηπείρου, τα οποία περιήλθαν χθες επισήμως, με την υπογραφή των σχετικών συμβολαίων, στον Δήμο Αθηναίων και στο ΜΙΔΑ, είναι δύο αυτόνομα κτίρια του Μεσοπολέμου. Είναι συνολικής έκτασης 750 τ.μ., βρίσκονται σε οικόπεδο 411 τ.μ. και περιλαμβάνουν πλήθος μοναδικών στοιχείων, αφού σχεδιάσθηκαν και ανεγέρθηκαν από τους γνωστούς αρχιτέκτονες της οικογένειας. Το ένα κτίριο είναι στην πρόσοψη του οικοπέδου και το άλλο στο βάθος του, και επικοινωνούν με ένα θαυμάσιο εσωτερικό αίθριο. Η αποκατάσταση του ιστορικού κτιρίου θα γίνει από τον Δήμο Αθηναίων.
Το Μορφωτικό Ιδρυμα του Δήμου Αθηναίων (ΜΙΔΑ) συστήθηκε με απόφαση του δημάρχου Κώστα Μπακογιάννη, ώστε να λειτουργήσει ως θεματοφύλακας της ιστορικής και αρχειακής μνήμης του πρώτου δήμου που ιδρύθηκε -πριν από σχεδόν δύο αιώνες- στη χώρα. Σε μια λιτή, αλλά συγκινητική τελετή στο δημαρχιακό μέγαρο υπεγράφη η πράξη δωρεάς από τον δωρητή, αρχιτέκτονα Ηλία Γ. Μπίρη, και τον πρόεδρο του Δ.Σ. του Μορφωτικού Ιδρύματος του Δήμου Αθηναίων και πρόεδρο του δημοτικού συμβουλίου Ελευθέριο Σκιαδά, παρουσία του δημάρχου Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη.
«Είναι μια ιστορική στιγμή και τη γράφετε εσείς και η οικογένειά σας, η οποία είναι συνυφασμένη με την Αθήνα. Αυτή η δωρεά είναι η έμπρακτη απόδειξη της αγάπης σας για την πόλη. Και σας βεβαιώ ότι είστε ο μόνος εν ζωή στον οποίο ανήκει ο τίτλος “ευεργέτης της Αθήνας”» δήλωσε ο Κώστας Μπακογιάννης και πρόσθεσε: «Με την προσφορά σας αυτή ενισχύετε την προσπάθεια που ξεκινήσαμε με τη σύσταση του Μορφωτικού Ιδρύματος, προκειμένου να περισώσουμε τον αρχειακό πλούτο της πόλης μας, κατά τη διάρκεια σχεδόν δύο αιώνων, και να τον παραδώσουμε στις επόμενες γενιές Αθηναίων. Ο δήμος μας έχει μια μακρά και μεγάλη πολιτισμική και πολιτιστική διαδρομή στη σύγχρονη Ιστορία της χώρας, και είναι χρέος όλων μας να την αναδείξουμε. Σας ευχαριστώ και πάλι από καρδιάς».
«Είμαι πολύ τυχερός που ζω αυτή τη στιγμή» δήλωσε, εμφανώς συγκινημένος, ο δωρητής Ηλίας Μπίρης και πρόσθεσε: «Η δική σας παρουσία, κύριε δήμαρχε, διασφαλίζει τις αξίες και το μέλλον της πόλης, και η ομάδα σας ότι η δωρεά αυτή θα επιτελέσει τον σκοπό της. Εγώ και η σύζυγός μου Μελίνα αισθανόμαστε μεγάλη συγκίνηση και χαρά».
Ο πρόεδρος του Δ.Σ. του Μορφωτικού Ιδρύματος του Δήμου Αθηναίων και πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Ελευθέριος Σκιαδάς δήλωσε: «Πολύτιμα κειμήλια, λησμονημένα και στοιβαγμένα ως τώρα σε -κατά τεκμήριο- ακατάλληλους αποθηκευτικούς χώρους, θα αποδοθούν πλέον σταδιακά στον κόσμο της επιστημονικής έρευνας, σε ελληνικούς και διεθνείς ακαδημαϊκούς-ερευνητικούς οργανισμούς, αλλά και στους πολίτες και τους επισκέπτες της Αθήνας. Ενα τεράστιο “ευχαριστώ” στον ευεργέτη Ηλία Γ. Μπίρη εκ μέρους όλων των Αθηναίων».
Η αποδοχή της δωρεάς ήταν ομόφωνη και πανηγυρική τόσο από το δημοτικό συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων όσο και από το Δ.Σ. του ΜΙΔΑ, καθώς πρόκειται περί μιας ιδιαίτερου ήθους και ιδεολογικής αξίας δωρεάς, η οποία προικίζει το ίδρυμα με μια μοναδικής αξίας στέγη.
Ο αρχιτέκτονας Ηλίας Γ. Μπίρης είναι ανιψιός του αρχιτέκτονα, πολεοδόμου, αθηναιολάτρη και πολυγραφέστατου αθηναιογράφου Κώστα. Είναι γιος του αδελφού του, Γεωργίου Μπίρη, ο οποίος και αγόρασε από τους συγγενείς του τις συνιδιοκτησίες, προκειμένου να προσφέρει το σύνολο του κτιριακού συγκροτήματος στον Δήμο Αθηναίων και στο ίδρυμά του.
Ο ίδιος έχει υπηρετήσει την Αθήνα και τον Δήμο Αθηναίων επί σειρά ετών, καθώς διετέλεσε δημοτικός σύμβουλος, γραμματέας του δημοτικού συμβουλίου και πρόεδρος της Επιτροπής Σχεδίου Πόλεως, στην πρώτη μεταπολιτευτική δημοτική Αρχή του Ιωάννη Παπαθεοδώρου. Ο δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης ξενάγησε προσωπικά το ζεύγος Μπίρη στην Αίθουσα Γουναρόπουλου, όπου συνεδρίαζε το δημοτικό συμβούλιο μεταπολιτευτικά, αλλά και στην αίθουσα όπου γίνονται πλέον οι συνεδριάσεις.
Η αξιοποίηση του υλικού και πνευματικού πλούτου της πόλης
Το Μορφωτικό Ιδρυμα του Δήμου Αθηναίων καλείται να διασώσει και να αναδείξει τα αρχεία και τα μορφωτικά αγαθά του Δήμου Αθηναίων από την ημέρα ίδρυσής του, το 1834. Πρόκειται για έναν τεράστιο όγκο πάσης φύσεως γνωστών και άγνωστων ως σήμερα τεκμηρίων, που καθόρισαν την ιστορική διαδρομή της πόλης. Το ΜΙΔΑ οφείλει, μεταξύ άλλων, να τα καταστήσει προσεγγίσιμα στους ερευνητές. Επίσης, στους στόχους του ιδρύματος είναι η λειτουργία ιστορικού αρχείου και η συντήρηση και ο εμπλουτισμός των πάσης φύσεως αρχείων και ιστορικών τεκμηρίων του δήμου.
Η αξιοποίηση του υλικού και του πνευματικού πλούτου της πόλης των Αθηνών θα ενισχύσει καθοριστικά τη διεθνή εικόνα και την αναμφισβήτητη πνευματική επιρροή της πόλης στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Επιπλέον, με την έναρξη λειτουργίας του, το Μορφωτικό Ιδρυμα του Δήμου Αθηναίων θα επικεντρωθεί στην προστασία και ανάδειξη της δημόσιας γλυπτικής και των μνημείων της πόλης.
Επίσης, στους σκοπούς του περιλαμβάνονται η οργάνωση δικτύων ξεναγήσεων και η δημιουργία εκδοτικής σειράς με την ονομασία «Αθηναϊκή Βιβλιοθήκη», προκειμένου να καταστεί σύντομα η λειτουργική κιβωτός της πνευματικής και ιστορικής παρακαταθήκης της πρωτεύουσας.
Τα μέλη του Δ.Σ. του ιδρύματος είναι ο δημοσιογράφος – πρόεδρος Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς, ο σκηνοθέτης – δημοτικός σύμβουλος Κυριάκος Αγγελάκος, η ομότιμη καθηγήτρια Πολυτεχνείου Μαρία Αδάμη, η επιμελήτρια – ιστορικός Τέχνης Κωνσταντίνα Αργυροπούλου, η συγγραφέας – κριτικός Ζωή Βαλάση, η φιλόλογος Βασιλική Δημοπούλου, ο καθηγητής πανεπιστημίου Νικόλαος Καραπιδάκης, ο καθηγητής πανεπιστημίου Βασίλειος Καρδάσης, ο καθηγητής φιλολογίας – ιστορικός Γεώργιος Ματσόπουλος, η καθηγήτρια πανεπιστημίου Θεοδώρα Μέντη, ο καθηγητής Πολυτεχνείου Κωνσταντίνος Μωραΐτης, η νομικός – ανθρωπολόγος Μαρία Γεωργία Στυλιανούδη, η καθηγήτρια πανεπιστημίου Ελένη Τάτλα και η καθηγήτρια Πολυτεχνείου Μαρία Τσακίρη.
