Η ελληνική αγορά βιβλίου και ο ψηφιακός μετασχηματισμός της, με βάση και τη διεθνή εμπειρία, βρέθηκαν στο προσκήνιο της σημερινής έναρξης του 1ου Διεθνούς Επαγγελματικού Προγράμματος της 19ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης, που φέρνει στο προσκήνιο τους επαγγελματίες του χώρου του βιβλίου δίνοντάς τους χώρο για την ανάπτυξη επαφών και πρωτοβουλιών.
Για ένα πολύ σημαντικό εγχείρημα για τους εκδότες έκανε λόγο ο πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού Νίκος Α. Κούκης, επισημαίνοντας πως «φέτος, με την εμπειρία που έχουμε αποκτήσει από άλλες διεθνείς εκθέσεις, αποφασίσαμε να κάνουμε ένα βήμα, ώστε η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης να μην υπολείπεται από άλλες».
Στοιχεία που αποτυπώνουν την εικόνα στην ελληνική αγορά βιβλίου έδωσε ο διευθυντής τουΟργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Έργων του Λόγου (ΟΣΔΕΛ ) Γεωργανδρέας Ζάννος, παρουσιάζοντας τα στοιχεία έρευνας που πραγματοποιήθηκε το έτος 2021 έως και τις αρχές του 2022, με τίτλο «Αναγνώσεις, αναγνώστες και αναγνώστριες: Το βιβλίο και το κοινό του στην Ελλάδα» και επιστημονικά υπεύθυνο τον καθηγητή Κοινωνιολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) Νίκο Παναγιωτόπουλο.
Σε ό,τι αφορά την αναγνωστική συμπεριφορά των Ελλήνων, επικαλούμενος στοιχεία της έρευνας, ο πρόεδρος του ΟΣΔΕΛ ανέφερε πως το 35% του ελληνικού πληθυσμού δεν διαβάζει ούτε ένα βιβλίο το χρόνο, οι μέτριοι αναγνώστες διαβάζουν από ένα έως 4 βιβλία (ποσοστό 34%), ενώ μόνο το 31% του πληθυσμού διαβάζει πάνω από πέντε βιβλία ετησίως. Παρότι μεγάλο, το ποσοστό αυτών που δεν διαβάζουν κανένα βιβλίο μειώθηκε σε σχέση με προηγούμενη έρευνα που είχε πραγματοποιηθεί πριν από μία και πλέον δεκαετία από το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ), όταν τότε το 65% ήταν σ’ αυτή την κατηγορία. Πρώτη στις προτιμήσεις του αναγνωστικού κοινού παραμένει η ελληνική λογοτεχνία, με την ξένη ν’ ακολουθεί και το αστυνομικό μυθιστόρημα να κερδίζει έδαφος στις προτιμήσεις.
Θετική επίδραση στην αύξηση της αναγνωσιμότητας φαίνεται να είχε η περίοδος της πανδημίας, με το 44% να διαβάζει περισσότερο (σ.σ. πρόκειται για συστηματικούς αναγνώστες, που διάβαζαν ούτως ή άλλως), το 45% να μένει στα ίδια επίπεδα και το 11% να μειώνει τον χρόνο που αφιερώνει στην ανάγνωση. Αξιοσημείωτο είναι επίσης πως την περίοδο αυτή καταγράφηκε σημαντική αύξηση των audiobooks.
Με βάση την έρευνα για τις εκδοτικές επιχειρήσεις που πραγματοποιήθηκε από τον Οργανισμό, ο πρόεδρος του ΟΣΔΕΛ σημείωσε πως υπήρξε μείωση της βιβλιοπαραγωγής το ‘20 (σε σχέση με το ‘19), ενώ σε ό,τι αφορά τα έσοδα εξήγησε πως ποσοστό 83% του συνόλου είναι στα «χέρια» μόλις του σχεδόν 10% των εκδοτικών επιχειρήσεων.
Η έρευνα έδειξε, επίσης, πως το 50% πληροφορείται από φίλους και γνωστούς για την επιλογή ενός βιβλίου, με το ποσοστό στις ηλικίες 16-24 ετών (σ.σ. σ’ αυτή την ηλικιακή βαθμίδα καταγράφεται και αύξηση του ποσοστού των συστηματικών αναγνωστών) να φτάνει το 64%. Δεύτερη πηγή πληροφόρησης αποτελούν τα βιβλιοπωλεία, ενώ ανοδικό είναι και το ποσοστό αυτών που πλέον ενημερώνονται από το διαδίκτυο και τα κοινωνικά δίκτυα για τη βιβλιοπαραγωγή, με την πλειονότητα ωστόσο να εξακολουθεί να προτιμά τα φυσικά βιβλιοπωλεία για αγορές παρά το γεγονός ότι οι νεότερες ηλικίες (25-34 ετών) δείχνουν προτίμηση στο ηλεκτρονικό εμπόριο.
Για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της αγοράς βιβλίου στην Ελλάδα, όπως αυτός καταγράφεται μέσα από το ηλεκτρονικό εμπόριο, το ψηφιακό μάρκετινγκ, τα ebooks και τα audiobooks, μίλησε στο πλαίσιο του 1ου Διεθνούς Επαγγελματικού Προγράμματος ο Μιχάλης Καλαμαράς, σύμβουλος εκδόσεων, eAnagnostis.gr/ Thinking σκιαγραφώντας το τοπίο στον ιδιαίτερο αυτό χώρο. Μεταξύ άλλων ανέφερε ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός υπήρξε σταδιακός, με μια μαζική επένδυση στα socialmedia στις αρχές δεκαετίες του 2010, που έφερε την ανάδυση των ebooks την ίδια περίοδο και σχεδόν μια δεκαετία αργότερα (2021-2022) των audiobooks.
Για τη σύμπραξη εκδοτών και βιβλιοπωλών υπό μια κοινή «ομπρέλα» μίλησε η KristinaKramer, αναπληρώτρια διευθύντρια του Συλλόγου Γερμανών Εκδοτών και Βιβλιοπωλών, λέγοντας πως «προσπαθούμε να μιλάμε εκ μέρους όλων». Χαρακτήρισε πολύ σημαντικό να συγκεντρώνονται όλες οι φωνές υπό μία σκέπη, επισημαίνοντας πως ο Σύλλογος συγκεντρώνει στους κόλπους του 4500 εκδότες και βιβλιοπώλες και κύρια εντολή του είναι το lobbying και οι σταθερές τιμές των βιβλίων, η μείωση του ΦΠΑ, το copyright, πώς να βοηθήσουμε τους νέους επαγγελματίες κ.ά.
Τον ρόλο των Εθνικών Κέντρων Βιβλίου υπεραμύνθηκε ο SvetlozarZhelev, διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου της Βουλγαρίας (NBC), χαρακτηρίζοντάς τα «εργαλεία» για τη μεγαλύτερη διάχυση της λογοτεχνίας μιας χώρας στο εξωτερικό.
