Χωρίς δηµόσια δοµή αποκατάστασης η Βόρεια Ελλάδα

• Της Νικολέττας Μπούκα

Χωρίς δημόσιο κέντρο αποκατάστασης παραμένει επί δεκαετίες η Θεσσαλονίκη. Οι αποσπασματικές προσπάθειες που έγιναν για την ίδρυση και τη λειτουργία ενός τέτοιου κέντρου ναυάγησαν και εδώ και πάνω από 30 χρόνια δεν έχει ληφθεί καμία νέα πρωτοβουλία. Αποτέλεσμα είναι οι ασθενείς να βάζουν βαθιά το χέρι στην τσέπη, για να πληρώσουν τη συμμετοχή που τους αναλογεί για τη θεραπεία αποκατάστασής τους σε κάποιο ιδιωτικό κέντρο, με το μέσο όρο των χρημάτων να κυμαίνεται, όπως δηλώνουν οι ίδιοι στην εφημερίδα «Θεσσαλονίκη», από 800 έως 1.000 ευρώ μηνιαίως, ανάλογα με το είδος της θεραπείας που χρειάζονται.

Την ίδια στιγμή, οι οικονομικά αδύναμοι και οι ανασφάλιστοι, που δεν έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν, αφήνονται κυριολεκτικά στην τύχη τους. Επιπλέον, η πολιτεία τούς στερεί το δικαίωμα πρόσβασης σε ένα δημόσιο κέντρο αποκατάστασης στη Θεσσαλονίκη, αποκλείοντάς τους από μια αξιοπρεπή αποθεραπεία, που θα οδηγούσε σε βελτιωμένη ποιότητα ζωής και επανένταξή τους στην οικογενειακή, επαγγελματική και κοινωνική καθημερινότητά τους.

Αναζητώντας βοήθεια

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση μία νέας γυναίκας και μητέρας τριών παιδιών που έχασε τον πατέρα της, ο οποίος υπέστη αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο και δεν είχε την οικονομική δυνατότητα για θεραπεία αποκατάστασης. Όπως περιγράφει στη «Θ», «στον πατέρα μου χορήγησαν λάθος αγωγή, που του προκάλεσε αιμορραγία και εισήχθη στην εντατική. Η τραχειοστομία και η γαστροστομία ήταν μονόδρομος. Στη συνέχεια έπρεπε να νοσηλευτεί σε κέντρο αποκατάστασης, για να υποβληθεί σε λογοθεραπεία και φυσιοθεραπείες, οι οποίες όμως δεν καλύπτονταν εξ ολοκλήρου από το ταμείο του. Έπρεπε να δίνουμε περίπου 1.000 και πλέον ευρώ το μήνα από την τσέπη μας ως συμμετοχή. Δεν είχαμε, όμως, την οικονομική δυνατότητα».

Για το λόγο αυτό έψαξε να βρει δημόσιο κέντρο αποκατάστασης, αλλά στην Θεσσαλονίκη δεν υπάρχει. Οπότε αναγκαστικά ο ασθενής παρέμενε στο νοσοκομείο, γιατί στην κατάστασή του δεν μπορούσαν να του δώσουν εξιτήριο.

«Με πίεζαν να τον πάρω στο σπίτι, αλλά κι εγώ μόνη με τρία παιδιά δεν μπορούσα να τα βγάλω πέρα, ούτε να πληρώνω νοσηλευτή.  Έπρεπε να κάνω το σπίτι μου νοσοκομείο. Και πάλι το κόστος θα ήταν το ίδιο και μεγαλύτερο. Συν το προσωπικό ψυχολογικό κόστος να βλέπεις όλη την ημέρα τον γονιό σου να υποφέρει. Κι ο ίδιος ένιωθε άσχημα να επιβαρύνει την οικογένειά του. Η μόνη βοήθεια που είχα ήταν από το νοσοκομείο, όπου τον κράτησαν όσο μπορούσαν, αλλά κι εκεί κάποια στιγμή τον παράτησαν κι απλώς καθόταν στο κρεβάτι. Αν από την αρχή γίνονταν σωστές κινήσεις, μπορεί και να ζούσε σήμερα και να είχε καλύτερη ποιότητα ζωής», λέει η ίδια.

Υπάρχουν περιπτώσεις ασθενών που οι δικοί τους πλήρωσαν 10.000-20.000 ευρώ για αποκατάσταση στον ιδιωτικό τομέα, ενώ θα έπρεπε να έχουν την περίθαλψη που χρειάζονται μέσα στο νοσοκομείο.

Σε άλλη περίπτωση, ασθενής υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση στο γόνατο και στη συνέχεια έπρεπε να οδηγηθεί σε ειδικό κέντρο, όπου το συνολικό κόστος ήταν 3.000 ευρώ, εκ των οποίων 2.400 ευρώ κάλυψε ο ΕΟΠΥΥ και τα 600 ευρώ τα πλήρωσε ο ίδιος από την τσέπη του.

Αμέλεια της πολιτείας

Ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Παραπληγικών Παράρτημα Μακεδονίας-Θράκης, Γιώργος Αυγουστίδης, δηλώνει στη «Θεσσαλονίκη» ότι  το πρόβλημα έγκειται στο ότι κανένα δημόσιο νοσοκομείο, τόσο της Θεσσαλονίκης, όσο και όλης της Βόρειας Ελλάδας δεν διαθέτει κλινική αποκατάστασης.

«Είναι μια χρόνια αμέλεια από την εκάστοτε κυβέρνηση, που δεν δίνει τη δυνατότητα στους μη έχοντες και τους ανασφάλιστους να υποβληθούν σε μια ποιοτική αποκατάσταση, σε ένα δημόσιο νοσοκομείο ή σε ένα δημόσιο κέντρο αποκατάστασης. Αυτή τη στιγμή υπάρχει ένα δημόσιο κέντρο στο Αμύνταιο, το οποίο είναι μεγάλης δυναμικότητας, είναι εξαιρετικό, αλλά δυστυχώς δεν προχωράει η ανάπτυξη και των 100 κλινών που διαθέτει και συνεπώς εξυπηρετεί μόλις 20-25 ασθενείς», τονίζει ο κ. Αυγουστίδης και προσθέτει ότι «στη Θεσσαλονίκη είχε γίνει πριν χρόνια μια προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα δημόσιο κέντρο αποκατάστασης στο κτήριο-φάντασμα, δίπλα από το νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ. Έκτοτε αφέθηκε στην τύχη του και κανείς δεν ξέρει τι γίνεται».

Κλινικές εντός του ΕΣΥ

Σύμφωνα με τον ίδιο, ο ΕΟΠΥΥ καλύπτει ένα μέρος του ποσού για αποκατάσταση στα ιδιωτικά κέντρα, αλλά πρέπει να έχεις την οικονομική δυνατότητα να καταβάλεις το υπόλοιπο ποσό, που δεν είναι ευκαταφρόνητο. Ο μέσος όρος χρημάτων που καλείται να πληρώσει ο ασθενής από την τσέπη του είναι 800-1.000 ευρώ μηνιαίως, ανάλογα με τις τιμές κάθε κέντρου και τις ανάγκες κάθε ασθενούς.

«Υπάρχουν περιπτώσεις πολιτών που δεν έχουν να πληρώσουν ή δυσκολεύονται πολύ. Μπροστά στην υγεία, όμως, του δικού τους ανθρώπου, όλη η οικογένεια επωμίζεται αυτό το οικονομικό βάρος για να δώσει στον ασθενή τη δυνατότητα να έχει μια πιο φυσιολογική και ποιοτική ζωή. Αυτοί, όμως, που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα ή είναι ανασφάλιστοι, μπορεί να μην φτάσουν ποτέ στην αποκατάσταση. Συνέπεια είναι να έχουμε πολλούς ανθρώπους αποκλεισμένους από την κοινωνία, γιατί δεν έχουν λάβει όλα τα εφόδια για να συνεχίσουν τη ζωή τους αξιοπρεπώς»,τονίζει ο κ. Αυγουστίδης.

«Έχουμε επισημάνει στο υπουργείο Υγείας την ανάγκη να δημιουργηθούν κλινικές αποκατάστασης σε τουλάχιστον 2-3 μεγάλα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης. Επίσης, έχουμε προτείνει να λειτουργήσει και στο νέο παιδιατρικό νοσοκομείο μία κλινική κλειστής νοσηλείας αποκατάστασης παιδιών. Μέχρι στιγμής δεν έχουμε λάβει απάντηση. Περιμένουμε. Από ό,τι καταλάβαμε, ίσως υπάρξει μία διαδικασία μέσω ΣΔΙΤ. Αλλά δεν έχει διευκρινιστεί από το υπουργείο», καταλήγει.

Καλύτερη και ταχύτερη ανάρρωση με τη θεραπεία

Όπως  μας εξηγεί ο Θεσσαλονικιός, που ζει όμως στην Αθήνα, φυσίατρος Λευτέρης Μπάκας, οι βασικές ομάδες ασθενών που χρειάζονται αποκατάσταση είναι κυρίως όσοι έχουν υποστεί κάκωση νωτιαίου μυελού, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και κρανιοεγκεφαλική κάκωση. Επίσης όσοι εμφανίζουν σοβαρά κινητικά προβλήματα εξαιτίας άλλων νοσημάτων, νευρολογικές παθήσεις, όπως σκλήρυνση κατά πλάκας, άλλες νευροπάθειες ή επίμονα επώδυνα σύνδρομα που προκαλούν δυσλειτουργία.

«Τα πλεονεκτήματα της πρόσβασης σε θεραπεία αποκατάστασης είναι ότι επιτυγχάνεται καλύτερη και πιο γρήγορη ανάρρωση των ασθενών, με βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Στόχος της αποκατάστασης είναι η μεγαλύτερη δυνατή επανένταξη, που σημαίνει συμμετοχή στη δουλειά, σε προηγούμενες ή νέες δραστηριότητες και στην οικογένειά τους. Μέσα από την εκπαίδευση, με τη βοήθεια της ομάδας των ειδικών, για τη διαχείριση των ορθοκυστικών προβλημάτων, την ψυχολογική ενίσχυση και την καθοδήγηση της οικογένειας,  θα μπορέσει ο ”ασθενής” να αποκτήσει νέους ρόλους για το σώμα του, θα επανέλθει στη λειτουργικότητα και τη δημιουργικότητα που δίνει μια “άλλη” χαρά και ποιότητα στη ζωή», εξηγεί ο κ. Μπάκας και προσθέτει: «αυτό που έχει σημασία είναι ότι ακολουθώντας ένα καλά οργανωμένο πρόγραμμα αποκατάστασης, ο ασθενής αποκτά εφόδια για τη μελλοντική διαχείριση της κατάστασής του, ώστε να αποφύγει και να προστατευτεί από τις διάφορες επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν στην καθημερινότητά του, όπως ουρολοιμώξεις, κατακλίσεις, λοιμώξεις του αναπνευστικού. Τέλος, η συμμετοχή, η δημιουργικότητα και η χαρά για τη ζωή προστατεύουν από εθισμούς ή άλλες παρενέργειες, όπως παχυσαρκία ή αδράνεια, που συναντώνται σε υψηλό ποσοστό στα άτομα αυτά».

Συγκεντρωμένα στο λεκανοπέδιο Αττικής

Σύμφωνα με τον κ. Μπάκα, «δυστυχώς τα κρεβάτια αποκατάστασης στα δημόσια νοσοκομεία είναι περιορισμένα και όλα συγκεντρωμένα στο λεκανοπέδιο Αττικής, ενώ υπάρχουν πολλά και διάσπαρτα σε όλη την επικράτεια ιδιωτικά κέντρα αποκατάστασης. Λογικά δεν έπρεπε να υπάρχουν διαφορές, αφού και τα δύο υπηρετούν τους σκοπούς της αποκατάστασης».

Παρόλα αυτά αναπόφευκτα δημιουργούνται διαφορετικές τάσεις, όπως για παράδειγμα η προσπάθεια των δημόσιων κέντρων να μειωθεί ο μέσος χρόνος νοσηλείας και ηλικίας, με παράδειγμα το ΚΑΤ, όπου ο μέσος χρόνος νοσηλείας ήταν για τους παραπληγικούς 34 ημέρες και η μέση ηλικία τα 42 έτη. Είχε γίνει πρόταση να δημιουργηθεί κλινική αποκατάστασης στα δημόσια νοσοκομεία δυναμικότητας άνω των 400 κλινών και στα μικρότερα να υπάρχει ένα τμήμα με σύμβουλο φυσίατρο, που θα μπορούσε να προετοιμάσει τους ασθενείς για τα επόμενα στάδια.

«Η αποκατάσταση είναι η κοινωνική πλευρά της Ιατρικής, που δείχνει μια ευαισθησία του συστήματος υγείας και της υπόλοιπης ιατρικής κοινότητας απέναντι στο πολύ δύσκολο κοινωνικό θέμα της “αναπηρίας”. Θεωρώ ότι ανάπηρο δεν σε κάνει το τραύμα, αλλά η κοινωνική συμπεριφορά, η αδιαφορία και η έλλειψη σεβασμού απέναντι στο συνάνθρωπο. Το βλέπουμε καθημερινά γύρω μας», τονίζει ο κ. Μπάκας.

Το κέντρο αποκατάστασης που έμεινε στα χαρτιά

Το σχέδιο για τη δημιουργία δημόσιου Κέντρου Μετανοσοκομειακής Φροντίδας και Αποκατάστασης στη Θεσσαλονίκη, που θα εξυπηρετούσε ασθενείς από όλη τη Βόρεια Ελλάδα, προέκυψε τη δεκαετία του ’80. Θα λειτουργούσε στο περίφημο κτήριο-φάντασμα, όπως τελικά χαρακτηρίστηκε, στη συμβολή των οδών 3ης Σεπτεμβρίου και Αγίου Δημητρίου, δίπλα στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ.

Σε αυτό θα αντιμετωπίζονταν τραυματίες ύστερα από ατυχήματα ή από παθήσεις νευρολογικές, αλλά θα γινόταν και εκπαίδευσή τους στο πώς να αυτοεξυπηρετούνται. Το νέο κτήριο αποκατάστασης εκτιμάται ότι θα στοίχιζε  περίπου 20 εκατομμύρια ευρώ, ενώ, εάν είχε τηρηθεί το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα, επρόκειτο να ολοκληρωθεί το 2006, κάτι που δεν έγινε ποτέ. Μέχρι και σήμερα υπάρχει μόνο ο σκελετός του κτηρίου και ενίοτε χρησιμοποιείται ως… πάρκινγκ.