Η Παγκόσμια Ημέρα Υγείας φέρνει φέτος στο προσκήνιο μια ανησυχητική πραγματικότητα: η πρόοδος που σημειώθηκε τις τελευταίες δεκαετίες στη μείωση της μητρικής θνησιμότητας απειλείται σοβαρά από τις περικοπές στη χρηματοδότηση των προγραμμάτων υγείας. Σύμφωνα με νέα έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και άλλων υπηρεσιών του ΟΗΕ, οι ζωές χιλιάδων γυναικών βρίσκονται ξανά σε κίνδυνο, καθώς η πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες αναπαραγωγικής φροντίδας μειώνεται, ιδιαίτερα σε περιοχές που πλήττονται από κρίσεις, συγκρούσεις ή φτώχεια. Με τον ρυθμό προόδου να επιβραδύνεται αισθητά τα τελευταία χρόνια και τις ανισότητες να βαθαίνουν, οι ειδικοί προειδοποιούν πως η παθητικότητα απέναντι στο πρόβλημα δεν είναι απλώς επικίνδυνη – είναι θανατηφόρα.
«Σε κάποιες περιοχές ήδη παρατηρείται υποχώρηση. Σε αυτό το εύθραυστο πλαίσιο, ο εφησυχασμός δεν είναι απλώς επικίνδυνος, αλλά θανατηφόρος», τόνισε η διευθύντρια σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας του ΠΟΥ Πασκάλ Αλότεϊ. Ο ΠΟΥ εκτιμά ότι 260.000 γυναίκες πέθαναν το 2023 λόγω επιπλοκών στη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή του τοκετού, δηλαδή «ένας θάνατος κάθε δύο λεπτά».
Η κατάσταση ήταν ιδιαίτερα κακή σε χώρες όπου μαίνονταν συγκρούσεις ή είχαν προκληθεί φυσικές καταστροφές, αν και μία από τις τέσσερις χώρες στις οποίες έχει αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό μητρικής θνησιμότητας από το 2000 ήταν οι ΗΠΑ, μαζί με τη Βενεζουέλα, τη Δομινικανή Δημοκρατία και τη Τζαμάικα.
Το ποσοστό μητρικής θνησιμότητας στις ΗΠΑ είναι «πολύ χαμηλό», αλλά «πρόκειται για μια χώρα στην οποία παρατηρούμε ανοδικές τάσεις» , εξήγησε η Τζένι Κρέσγουελ επιστήμονας στον ΠΟΥ και συντάκτρια της έκθεσης.
Από το 2000 ως το 2023 το ποσοστό μητρικής θνησιμότητας στις ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 38%, πρόσθεσε η ίδια, επισημαίνοντας ότι είναι ακόμη νωρίς για να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις της κατάργησης της προστασίας σε ομοσπονδιακό επίπεδο του δικαιώματος των γυναικών στην άμβλωση. Η πανδημία επίσης επηρέασε τη μητρική θνησιμότητα, τονίζει η έκθεση: το 2021 καταγράφηκαν 40.000 περισσότεροι θάνατοι γυναικών στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ο συνολικός αριθμός μητρικών θανάτων το 2021 έφτασε τους 322.000.
«Αν και στην έκθεση υπάρχουν αχτίδες ελπίδας, τα στοιχεία υπογραμμίζουν επίσης πόσο επικίνδυνη παραμένει ακόμη και σήμερα η εγκυμοσύνη σε μεγάλο μέρος του κόσμου, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν λύσεις», τόνισε ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγεσούς και συνέχισε: «Εκτός από το να εγγυηθούμε πρόσβαση σε περιγεννητική φροντίδα ποιότητας, είναι ζωτικής σημασίας να ενισχύσουμε την υγεία και τα αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών».
Καταλυτικές οι περικοπές στη χρηματοδότηση
Η έκθεση αυτή δημοσιεύεται την ώρα που έχουν γίνει μεγάλες μειώσεις στην ανθρωπιστική βοήθεια, κυρίως μετά την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ, ο οποίος πάγωσε την διεθνή βοήθεια που παρείχε η Ουάσινγκτον μέσω της υπηρεσίας USAID.
«Ένα από τα βασικά μηνύματα είναι ότι οι περικοπές στη χρηματοδότηση δεν θέτουν απλώς σε κίνδυνο την πρόοδο (που έχει επιτευχθεί), αλλά ενδέχεται να προκαλέσουν πισωγύρισμα», προειδοποίησε ο Μπρους Έιλγουορντ αναπληρωτής γενικός διευθυντής του ΠΟΥ.
Οι περικοπές στη διεθνή χρηματοδότηση έχουν επιφέρει επιπτώσεις στα συστήματα υγείας παγκοσμίως, συγκρίσιμες με εκείνες που προκάλεσε η πανδημία, και ενδέχεται να οδηγήσουν σε ακόμα πιο βαθιές και διαρθρωτικές συνέπειες, προειδοποίησε ο Μπρους Έιλγουορντ, αναπληρωτής γενικός διευθυντής του ΠΟΥ.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας επισημαίνει ότι εξαιτίας αυτών των περικοπών έχουν ήδη περιοριστεί κρίσιμες υπηρεσίες που αφορούν την υγεία των μητέρων, των βρεφών και των παιδιών σε πολλές χώρες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του διαθέσιμου προσωπικού, το κλείσιμο κλινικών και τη διακοπή της αλυσίδας ανεφοδιασμού σε ιατρικά υλικά.
Η έκθεση καταγράφει επίσης τις ανισότητες που εξακολουθούν να υπάρχουν σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η υποσαχάρια Αφρική παρουσίασε σημαντική πρόοδο, με πτώση της μητρικής θνησιμότητας κατά περίπου 40% από το 2000 έως το 2023. Μαζί με την Αυστραλία/Νέα Ζηλανδία και την Κεντρική και Νότια Ασία, αποτελεί μια από τις περιοχές στις οποίες καταγράφηκε αισθητή μείωση των μητρικών θανάτων μετά το 2015.
Ωστόσο, παρά αυτή τη βελτίωση, το 2023 σχεδόν το 70% των θανάτων μητέρων παγκοσμίως καταγράφηκε στην υποσαχάρια Αφρική.
Από την άλλη, από το 2015 και μετά, παρατηρείται στασιμότητα στην αντιμετώπιση της μητρικής θνησιμότητας σε πολλές περιοχές, όπως η Βόρεια Αφρική, η Δυτική, Ανατολική και Νοτιοανατολική Ασία, η Ωκεανία (εκτός από την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία), η Ευρώπη, η Βόρεια Αμερική, η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική.
