Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου μέσα από από τα μάτια ενός πάσχοντα.
- Γράφει η Κέλλυ Χολέβα (MSc), Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Μαρτυρία ασθενή
«Το σώμα μου δεν με ρωτάει αν σήμερα έχω δουλειά, αν θέλω να βγω ή αν έχω ένα σημαντικό ραντεβού. Απλώς αποφασίζει. Κι εγώ ακολουθώ.
Ζω με Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου. Δεν φαίνεται εξωτερικά. Δεν το βλέπει κανείς. Κι όμως, με πονάει. Μερικές μέρες, τόσο που δεν μπορώ να σκεφτώ τίποτα άλλο.
Ξυπνάω το πρωί και το πρώτο που σκέφτομαι είναι αν θα μπορέσω να πάω τουαλέτα, αν θα έχω φούσκωμα, αν θα χωρέσω στο παντελόνι μου, αν θα νιώσω πάλι αυτή τη γνωστή, αόριστη ενόχληση που ξεκινάει από το στομάχι και φτάνει μέχρι τη διάθεσή μου και όχι το τι θα φορέσω.
Έχω ακυρώσει εξόδους. Έχω ακυρώσει ταξίδια. Έχω φύγει από τη δουλειά. Κι αυτό, γιατί δεν ένιωθα ασφαλής μακριά από την τουαλέτα. Έχω μείνει να αναρωτιέμαι αν θα μου περάσει, αν είναι η ιδέα μου, αν από δω και πέρα η ζωή μου θα είναι έτσι. Με το που αγχώνομαι το έντερό μου αντιδρά αμέσως. Σαν να έχει αισθητήρες που πιάνουν κάθε στροφή της σκέψης μου. Και μετά φοβάμαι ότι θα με πιάσει. Και μετά, με πιάνει. Ένας κύκλος που έρχεται ξανά και ξανά…»
Το να ζει κανείς με Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ) είναι μια εμπειρία που, αν και δεν είναι απειλητική για τη ζωή του ατόμου, μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την καθημερινότητα, τις σχέσεις, την εργασία και την ψυχολογία του. Είναι ένα «αόρατο» πρόβλημα υγείας, αλλά με ορατές για το ίδιο το άτομο συνέπειες.
Τι είναι το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου;
Το Σύνδρομο Ευερέθιστου εντέρου είναι μια λειτουργική διαταραχή του πεπτικού συστήματος, που εκδηλώνεται με κοιλιακό πόνο, φούσκωμα και διαταραχές στις κενώσεις (διάρροια, δυσκοιλιότητα ή εναλλαγή των δύο). Παρά την απουσία οργανικών βλαβών ή φλεγμονής, το σύνδρομο μπορεί να είναι ιδιαίτερα επώδυνο και να επηρεάσει σοβαρά την ποιότητα ζωής.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Γαστρεντερολογίας, έως και 10-15% του παγκόσμιου πληθυσμού παρουσιάζει συμπτώματα του ΣΕΕ. Όλο και περισσότερες επιστημονικές μελέτες αποκαλύπτουν την ισχυρή και αμφίδρομη σχέση μεταξύ εντέρου και εγκεφάλου.
Το έντερο δεν αποκαλείται τυχαία «δεύτερος εγκέφαλος». Περιέχει πάνω από 100 εκατομμύρια νευρικά κύτταρα και ένα εκτεταμένο νευρικό δίκτυο, γνωστό ως εντερικό νευρικό σύστημα (ENS), το οποίο μπορεί να λειτουργεί αυτόνομα, χωρίς εντολές από τον εγκέφαλο.
Περίπου το 95% της σεροτονίνης, ενός από τους βασικούς νευροδιαβιβαστές της διάθεσης, παράγεται στο έντερο. Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε διαταραχή στη λειτουργία του εντέρου μπορεί να επηρεάσει άμεσα την ψυχική υγεία και αντίστροφα.
Αναλυτικότερα, η επικοινωνία μεταξύ εγκεφάλου και εντέρου συντελείται μέσω του πνευμονογαστρικού νεύρου που λειτουργεί σαν ένας ταχύς «διάδρομος» μεταφοράς σήματος μεταξύ των δύο οργάνων, μέσω του οποίου, το έντερο μπορεί να «μιλήσει» στον εγκέφαλο και να επηρεάσει ακόμα και την αντίληψη του πόνου, τη διάθεση και το άγχος. Συντελείται, επίσης μέσω της μικροβιακής χλωρίδας (εντερικό μικροβίωμα), με τα τρισεκατομμύρια βακτήρια που ζουν στο έντερό μας να επηρεάζουν τη διάθεση (μέσω παραγωγής νευροχημικών ουσιών), τη φλεγμονή και την ανταπόκριση στο στρες. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ανισορροπία στη χλωρίδα έχει συνδεθεί με καταστάσεις όπως το άγχος, η κατάθλιψη και το Σύνδρομο Ευερέθιστου εντέρου.
Ακόμα, συντελείται μέσω του ανοσοποιητικού συστήματος, καθώς το 70–80% των ανοσοκυττάρων του σώματος μας βρίσκονται στο έντερο. Αυτός ο «στρατός» εμπλέκεται στην απάντηση του οργανισμού στο άγχος, τις φλεγμονές και τα ερεθίσματα από το περιβάλλον.
Τέλος, συντελείται μέσω των ορμονών του στρες (όπως κορτιζόλη). Συγκεκριμένα, το άγχος μπορεί να αλλάξει την κινητικότητα, την ευαισθησία και τη χλωρίδα του εντέρου. Αντίστοιχα, ένα ευερέθιστο έντερο μπορεί να ενεργοποιήσει την απόκριση στο στρες στον εγκέφαλο.
Η Επίδραση του Άγχους στον Άξονα Εντέρου–Εγκεφάλου
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, με τον συνεχή βομβαρδισμό από στρεσογόνους παράγοντες –projects, deadlines, οικονομική πίεση, έλλειψη ύπνου – έχει καταστήσει το χρόνιο άγχος έναν από τους βασικότερους πυροδότες του συνδρόμου.
Χαρακτηριστικά, το άγχος επιδεινώνει τα γαστρεντερικά συμπτώματα και τα συμπτώματα με τη σειρά τους τροφοδοτούν το άγχος, βάζοντας το άτομο στη δίνη ενός βιοψυχολογικού φαύλου κύκλου (άγχος → εντερική δυσλειτουργία → πόνος → περισσότερο άγχος) που μπορεί να κρατήσει για χρόνια αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, σφαιρικά και ολιστικά.
Αντιμετώπιση
Είναι φανερό ότι το στρες, η διατροφή, η φλεγμονή και η μικροχλωρίδα συνυπάρχουν σε ένα ενιαίο σύστημα. Η κατανόηση του άξονα εντέρου–εγκεφάλου βοηθά στη θέαση της σχέσης τους ως ενιαίου δικτύου αλληλεπίδρασης.
Η σύγχρονη ιατρική τείνει να εγκαταλείψει τη μονοδιάστατη προσέγγιση της φαρμακευτικής αγωγής για την αντιμετώπιση του συνδρόμου. Για την αποτελεσματικότερη θεραπεία του απαιτείται μια ολιστική και πολυπαραγοντική παρέμβαση, η οποία περιλαμβάνει διατροφικές αλλάγές, ψυχολογική υποστήριξη και φαρμακευτική αγωγή.
Έχει αποδειχθεί ότι η δίαιτα χαμηλή σε FODMAP—πρωτόκολλο αποκλεισμού συγκεκριμένων ομάδων υδατανθράκων που δεν απορροφώνται καλά και ζυμώνονται στο έντερο, προκαλώντας φούσκωμα, αέρια και πόνο—μπορεί να μειώσει στο 70% τα συμπτώματα των ασθενών με Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου. Ωστόσο, χρειάζεται καθοδήγηση από ειδικό διατροφολόγο προς αποφυγή διατροφικών ελλείψεων και ορθή επανεισαγωγή τροφών.
Επίσης, το χρόνιο άγχος αποτελεί καθοριστικό παράγοντα εκδήλωσης ή έξαρσης των συμπτωμάτων. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλές ψυχολογικές παρεμβάσεις έχουν ενταχθεί πλέον στα διεθνή πρωτόκολλα αντιμετώπισης του συνδρόμου. Στο κομμάτι της διαχείρισης του άγχους, η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) έχει αποδεδειγμένα αποτελέσματα στη μείωση τόσο της ψυχολογικής πίεσης, όσο και των σωματικών συμπτωμάτων.
Τέλος, στα πλαίσια της φαρμακευτικής υποστήριξης, αναλόγως της βαρύτητας των συμπτωμάτων, μπορούν να χορηγηθούν αντισπασμωδικά για την ανακούφιση από τους πόνους και τις κράμπες, προβιοτικά σε ορισμένες περιπτώσεις για την ενίσχυση της εντερικής μικροχλωρίδας και ενδεχομένως αντικαταθλιπτικά σε χαμηλές δόσεις.
Συνοψίζοντας, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του συνδρόμου απαιτείται εξατομικευμένη φροντίδα, εκπαίδευση του ασθενούς και διεπιστημονική συνεργασία μεταξύ γαστρεντερολόγου διατροφολόγου, ψυχολόγου και ψυχιάτρου.
Δείτε επίσης:
- Αϋπνία: Τι κρύβεται πίσω από τη διαταραχή και πώς επηρεάζει τη ζωή μας
- Κρίσεις Πανικού: Τι συμβαίνει και το σώμα ξαφνικά σημαίνει συναγερμό, χωρίς να υπάρχει ορατός κίνδυνος;
- Μήπως τελικά υπεραναλύω;
- Συναισθηματική Υπερφαγία: Μήπως τρώμε ό,τι νιώθουμε;
- Πρόωρη εκσπερμάτωση και άγχος απόδοσης – Ένας ατέρμονος φαύλος κύκλος;
- Η σημασία της ψυχικής υγείας στα αυτοάνοσα νοσήματα
- Η ηλικία των γονέων και οι κίνδυνοι για την υγεία και την ανάπτυξη του παιδιού
- Υπνική Άπνοια: Μήπως τελικά δεν είναι και τόσο αθώα;
