Tο ανοσοποιητικό σύστημα είναι ένα από τα πιο περίπλοκα και διερευνόμενα συνεχώς συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού. Η κύρια λειτουργία του είναι να προστατεύει τον οργανισμό από βλαβερούς μικροοργανισμούς, μικρόβια, ιούς κλπ. Η υποστήριξη και η ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, είναι σημαντική και ζωτικής σημασίας για να έχουμε έναν οργανισμό με ευεξία και ευρυθμία.
Επαναλαμβανόμενες ή χρόνιες λοιμώξεις, ακόμη και πολύ ήπια κρυολογήματα, συμβαίνουν συχνά μόνο όταν το ανοσοποιητικό σύστημα εξασθενεί. Υπάρχει ένας φαύλος κύκλος: ένα εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα οδηγεί πολύ εύκολα σε λοιμώξεις ή χρόνιες λοιμώξεις και αυτές ακριβώς οι λοιμώξεις οδηγούν με τη σειρά τους σε μείωση της απόκρισης του ανοσοποιητικού συστήματος.
Η υποστήριξη και ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος μπορεί να προσφέρει τα «μέσα» για τη διακοπή αυτού του φαύλου κύκλου. Το ανοσοποιητικό σύστημα αποτελείται από λεμφικά αγγεία και όργανα (θύμος αδένας, σπλήνα, αμυγδαλές και διάσπαρτους σε διάφορα σημεία του σώματος λεμφαδένες), λευκά αιμοσφαίρια (λεμφοκύτταρα, ουδετερόφιλα, βασεόφιλα, ηωσινόφιλα, μονοκύτταρα κ.λπ.), εξειδικευμένα κύτταρα που εδράζονται σε διάφορους ιστούς του οργανισμού, όπως είναι τα μακροφάγα, τα μαστοκύτταρα και εξειδικευμένοι ανοσολογικοί παράγοντες.
Λέμφος, λεμφικά αγγεία και λεμφαδένες
Περίπου το ένα έκτο ολοκλήρου του σώματος είναι ο χώρος μεταξύ των κυττάρων που ονομάζεται εξωκυττάριος χώρος. Αυτός ο χώρος αναφέρεται και ως διάμεσος και το υγρό που περιέχεται στο χώρο αναφέρεται ως εξωκυττάριο ή εξωκυτταρικό υγρό. Αυτό το υγρό διέρχεται των λεμφικών αγγείων και ονομάζεται λέμφος. Τα λεμφικά αγγεία συνήθως είναι παράλληλα με τις φλέβες. Τα λεμφικά αγγεία απολήγουν σε λεμφαδένες, μεταφέροντας τη λέμφο και οι οποίοι φιλτράρουν την λέμφο. Τα κύτταρα που είναι υπεύθυνα για το φιλτράρισμα της λέμφου είναι τα μακροφάγα. Αυτά τα κύτταρα κατακλύζουν και καταστρέφουν ξένα σώματα συμπεριλαμβανομένων βακτηρίων, ιών και κυτταρικών υπολειμμάτων. Οι λεμφαδένες περιέχουν επίσης Β λεμφοκύτταρα, λευκά αιμοσφαίρια ικανά να ξεκινήσουν την παραγωγή αντισωμάτων ως απάντηση στην παρουσία ιών, βακτηρίων και μυκήτων και άλλων μικροοργανισμών.
Θύμος αδένας
Βασικό όργανο του ανοσοποιητικού συστήματος. Αποτελείται από δύο μαλακούς ροζ γκρι λοβούς που βρίσκονται σαν «σαλιάρα» ακριβώς κάτω από τον θυρεοειδή αδένα. Σε πολύ μεγάλο βαθμό, ο θύμος αδένας καθορίζει την καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Ο θύμος αδένας είναι υπεύθυνος για πολλές λειτουργίες του ανοσοποιητικού συστήματος συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής Τ-λεμφοκυττάρων, ενός τύπου λευκών αιμοσφαιρίων που είναι υπεύθυνα για την κυτταρική ανοσία (ανοσοποιητικοί μηχανισμοί που δεν ελέγχονται από τα αντισώματα). Η κυτταρική ανοσία είναι εξαιρετικά σημαντική για την αποτροπή νοσηρών καταστάσεων. Είναι επίσης κρίσιμη στην προστασία από τα αυτοάνοσα νοσήματα και ποικίλες διαταραχές (πχ. ρευματοειδής αρθρίτιδα και αλλεργίες). Ο θύμος αδένας εκκρίνει αριθμό ορμονών, οι οποίες ρυθμίζουν πολλές ανοσοποιητικές λειτουργίες. Τα χαμηλά επίπεδα αυτών των ορμονών στο αίμα σχετίζονται με μείωση της απόκρισης του ανοσοποιητικού συστήματος. Συνήθως, τα επίπεδα των ορμονών του θύμου αδένα είναι χαμηλότερα στους ηλικιωμένους (η λειτουργία του θύμου μειώνεται με την ηλικία), καθώς και στα άτομα που εκτίθενται σε υπερβολικό στρες.
Σπλήνα
Η σπλήνα είναι το μεγαλύτερο όργανο (σε μάζα και όγκο) του ανοσοποιητικού συστήματος στον οργανισμό. Ζυγίζει περίπου 150γρ. Η σπλήνα είναι ένα σπογγώδες, σκούρο βαθέως μοβ όργανο, μεγέθους μικρής γροθιάς που βρίσκεται στην άνω αριστερή κοιλία, πίσω από τα κάτω πλευρά. Οι λειτουργίες της σπλήνας περιλαμβάνουν την παραγωγή λευκών αιμοσφαιρίων, απορρόφηση και καταστροφή βακτηρίων και κυτταρικών υπολειμμάτων, των γερασμένων ερυθρών αιμοσφαιρίων και των αιμοπεταλίων. Η σπλήνα χρησιμεύει επίσης ως μία εφεδρική δεξαμενή αίματος. Όπως ο θύμος αδένας, η σπλήνα απελευθερώνει επίσης πολλές ισχυρές ενώσεις που ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα.
Λευκά αιμοσφαίρια, λεμφοκύτταρα
Οι διάφοροι τύποι λευκών αιμοσφαιρίων (ουδετερόφιλα, ηωσινόφιλα, βασεόφιλα, μονοκύτταρα) και τα λεμφοκύτταρα υπάρχουν και είναι παντού στον οργανισμό. Τα ουδετερόφιλα είναι κύτταρα ενεργά που φαγοκυτταρώνουν, δηλαδή καταπίνουν και καταστρέφουν βακτήρια και νεκρά σωματίδια ή υπολείμματα. Τα ουδετερόφιλα είναι πολύ σημαντικά για την πρόληψη βακτηριδιακών λοιμώξεων. Τα ηωσινόφιλα είναι τα κύτταρα που εμπλέκονται σε αλλεργικές καταστάσεις, εκκρίνουν ισταμίνη και άλλες ενώσεις που έχουν σχεδιαστεί για τη διάσπαση των συμπλόκων αντιγόνου-αντισώματος, επίσης εμπλέκονται στους αλλεργικούς μηχανισμούς. Τα λεμφοκύτταρα δεν είναι ένας ακριβώς τύπος αλλά υπάρχουν διάφοροι τύποι λεμφοκυττάρων, συμπεριλαμβανομένων των Τ κυττάρων, των Β κυττάρων και των φυσικών φονικών κυττάρων T4. Τα Τ κύτταρα είναι λεμφοκύτταρα που προέρχονται από το θύμο αδένα. Αυτά τα κύτταρα επιτελούν πολλές ανοσοποιητικές λειτουργίες και είναι μέρος της κυτταρικής ανοσίας.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι Τ κυττάρων, συμπεριλαμβανομένων των βοηθητικών Τ κυττάρων τα οποία βοηθούν άλλα λευκά αιμοσφαίρια να λειτουργήσουν κατασταλτικά. Τα Β κύτταρα είναι υπεύθυνα για την παραγωγή αντισωμάτων, τα οποία είναι μεγάλα πρωτεϊνικά μόρια που συνδέονται με ξένα μόρια (αντιγόνα) σε βακτήρια, ιούς και άλλους οργανισμούς. Αφού το αντίσωμα συνδεθεί με το αντιγόνο δημιουργεί μία ακολουθία γεγονότων που τελικά καταστρέφει τον μολυσματικό οργανισμό.
Τα φυσικά δολοφονικά Τ4 κύτταρα, πήραν το όνομά τους λόγω της ικανότητάς τους να καταστρέφουν κύτταρα που έχουν μολυνθεί από ιούς. Είναι η πρώτη γραμμή άμυνας του οργανισμού στην εισβολή μικροοργανισμών. Το επίπεδο δραστηριότητας των φυσικών δολοφονικών κυττάρων στο σύνδρομο χρόνιας κόπωσης και τις χρόνιες ιογενείς λοιμώξεις, είναι συνήθως πολύ χαμηλά. Τα μονοκύτταρα είναι οι συλλέκτες απορριμμάτων του σώματος. Αυτά τα μεγάλα λευκά αιμοσφαίρια είναι υπεύθυνα για τον καθαρισμό των κυτταρικών υπολειμμάτων μετά από μία μόλυνση. Τα μονοκύτταρα είναι επίσης υπεύθυνα για την πρόκληση πολλών ανοσολογικών αντιδράσεων.
Μακροφάγα, μαστοκύτταρα
Όπως αναφέραμε προηγούμενα, υπάρχουν και άλλα κύτταρα τα οποία βρίσκονται μέσα στους ιστούς. Αυτά είναι τα μακροφάγα, τα μαστοκύτταρα και ειδικοί χημικοί παράγοντες. Τα μακροφάγα αποτελούν τον διηθητικό ιστό της λέμφου. Τα μακροφάγα είναι στην πραγματικότητα μονοκύτταρα που έχουν εγκατασταθεί σε συγκεκριμένους ιστούς όπως στο ήπαρ, στην σπλήνα και στους λεμφαδένες. Αυτά τα μεγάλα κύτταρα εκκολπώνουν ότι ξένο σώμα προς τον οργανισμό και το εξουδετερώνουν. Δηλαδή, «το χωνεύουν». Τα μαστοκύτταρα, όπως το βασεόφιλα, είναι υπεύθυνα για την απελευθέρωση ισταμίνης και άλλων ενώσεων που εμπλέκονται σε αλλεργικές αντιδράσεις.
Ειδικοί ανοσολογικοί παράγοντες
Υπάρχουν ορισμένοι ειδικοί χημικοί παράγοντες που ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα (ιντερφερόνη, ιντερλευκίνες, συμπλήρωμα, κ.λπ.). Αυτές οι ενώσεις που παράγονται από διάφορα κύτταρα -για παράδειγμα, η ιντερφερόνη παράγεται κυρίως από Τ κύτταρα, οι ιντερλευκίνες παράγονται από τα μακροφάγα και τα Τ κύτταρα. Τα κλάσματα του συμπληρώματος παράγονται στο ήπαρ και την σπλήνα. Αυτοί οι ειδικοί παράγοντες, είναι εξαιρετικά σημαντικοί για την ενεργοποίηση των λευκών αιμοσφαιρίων για την καταστροφή των ιών καθώς και για την επάρκεια της απόκρισης του ανοσοποιητικού συστήματος.
Υποστήριξη και ενίσχυση
Δεν υπάρχει καμία «μαγική συνταγή» που να μπορεί να αποκαταστήσει άμεσα την λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Το ανοσοποιητικό σύστημα προστατεύει συνεχώς τον οργανισμό από μικροβιακές κλπ. προσβολές. Η υποστήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος είναι ζωτικής σημασίας για την καλή υγεία. Αντίθετα, η καλή υγεία είναι κρίσιμη για την υποστήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος. Η καλύτερη προσέγγιση για την υποστήριξή του είναι η διαχείριση του στρες, η άσκηση και η ορθή διατροφή. Έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει βελτίωση της ανοσολογικής απόκρισης στην πρόσληψη καρνιτίνης, η οποία ακόμα και σε ελάχιστες συγκεντρώσεις έχει αποδειχθεί ότι εξουδετερώνει την ήπια ανοσοκαταστολή που προκαλούν τα αυξημένα λιπίδια. Στους επιβαρυντικούς παράγοντες για το ανοσοποιητικό σύστημα, εντάσσεται και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
Η υποστήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος, περιλαμβάνει και την βιταμίνη Α η οποία παίζει έναν ουσιαστικό ρόλο στη διατήρηση της ακεραιότητας του δέρματος, των βλεννογόνων της αναπνευστικής και της γαστρεντερικής οδού, καθώς και των εκκρίσεών τους. Αυτή οι ιστοί αποτελούν έναν πρωταρχικό ειδικό μηχανισμό άμυνας. Η βιταμίνη Α έχει επίσης αποδειχθεί ότι διεγείρει και ενισχύει πολλές ανοσοποιητικές διαδικασίες. Η βιταμίνη Α εμπλέκεται στη λειτουργία του θύμου αδένα με ευεργετικά αποτελέσματα.
Η βιταμίνη C είναι μία βιταμίνη που παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στη φυσική προσέγγιση της ενίσχυσης του ανοσοποιητικού συστήματος. Η βιταμίνη C έχει αποδειχθεί ότι είναι αντιική και αντιβακτηριδιακή σε υψηλές δοσολογίες. Η βιταμίνη D είναι επίσης μία πολύ σημαντική βιταμίνη η οποία σχετίζεται με τη ρύθμιση της λειτουργίας των κυττάρων του ανοσοποιητικού. Έχουν ανακαλυφθεί την τελευταία εικοσαετία, υποδοχείς βιταμίνης D σε λευκά κύτταρα και βασικά ένζυμα μεταβολισμού της βιταμίνης D που εκφράζονται από κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Η βιταμίνη D έχει αποδειχθεί ότι εμπλέκεται σε ένα ευρύ φάσμα λειτουργιών του ανοσοποιητικού συστήματος.
Η βιταμίνη Ε επίσης ενισχύει τόσο την παραγωγή αντισωμάτων όσο και την κυτταρική ανοσία. Η ανεπάρκεια βιταμίνης Ε έχει ως αποτέλεσμα την ατροφία του λεμφικού ιστού και μειώνει την απόκριση και τη λειτουργία των λευκών αιμοσφαιρίων.
- Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο στο mensarena.gr.
