Το 1904 το Σεντ Λιούις στις ΗΠΑ φιλοξενούσε τη μεγάλη Διεθνή Έκθεση. Ήθελε να γράψει ιστορία. Τελικά κατάφερε να τη… γράψει, αλλά από την ανάποδη. Στο πλαίσιο αυτό «χώρεσαν» και οι Ολυμπιακοί Αγώνες που ήταν αποτυχία, αλλά, ακόμα χειρότερα, γράφτηκε και μια από τις μεγαλύτερες ιστορίες ρατσισμού και απάνθρωπης μεταχείρισης!
Οι διοργανωτές… ξαμόλησαν κυνηγούς θηραμάτων για να βρουν περίεργα ζώα, ακόμα και ανθρώπους που θα αποτελούσαν εκθέματα! Ένας από αυτούς ήταν και ο επιχειρηματίας – ιεραπόστολος Σάμιουελ Φίλιπς Βέρνερ που ανέλαβε να τους προμηθεύσει Αφρικανούς πυγμαίους.
Πήγε στο Βελγικό Κογκό, στην καρδιά του τροπικού δάσους κι ανακάλυψε τον Ότα Μπένγκα. Πλήρωσε 453 γραμμάτια αλάτι (μία λίβρα) κι ένα τόπι ύφασμα και τον αγόρασε από τους ντόπιους εμπόρους σκλάβων. Του υποσχέθηκε μια νέα, καλύτερη ζωή στο Νέο Κόσμο. Ο μικρόσωμος Μπένγκα κατάφερε να πείσει μερικούς ακόμη ιθαγενείς να τον ακολουθήσουν. Η «παρέα» αποτέλεσε έκθεμα στην ανθρωπολογική σκηνή της Έκθεσης.
Η φυλή του συνήθιζε να τροχίζει τα δόντια των μελών της κι αυτό έδινε ένα επιπλέον ενδιαφέρον στην παρουσία τους. Οι εφημερίδες στις σχετικές διαφημιστικές καταχωρήσεις ανέφεραν ότι ήταν ο «μοναδικός αυθεντικός κανίβαλος στην Αμερική».
Η έκθεση τελείωσε, ο Βέρνερ επέστρεψε στην Αφρική με τα εκθέματά του, αλλά σύντομα ξαναγύρισε στις ΗΠΑ με το απόκτημά του, τον Μπένγκα. Μετά από μια σύντομη παρουσίαση στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας μεταφέρθηκε στο Μπρονξ, στον ζωολογικό κήπο. Τοποθετήθηκε σε ένα κλουβί με τον ουραγκοτάγκο Νταχόνγκ και την επιγραφή:
«Ο Αφρικανός Πυγμαίος Ότα Μπάνγκα. Ηλικία 23 ετών. Ύψος 4 πόδια και 11 ίντσες (1,26 μέτρα). Βάρος 103 λίβρες (46,7 κιλά). Άρτι αφιχθείς από τον ποταμό Κονγκό, νοτιοκεντρική Αφρική. Τον έφερε ο Σάμιουελ Φ. Βέρνερ. Εκτίθεται κάθε απόγευμα, όλο τον Σεπτέμβριο».
Η παρουσία του στον ζωολογικό κήπος πυροδότησε έντονες αντιπαραθέσεις. Όχι για τους λόγους που φαντάζεστε. Πολλοί κληρικοί θεώρησαν την παρουσία του ως απόδειξη της θεωρίας του Δαρβίνου για την εξέλιξη των ειδών και ζήτησαν να «αποσυρθεί το έκθεμα».
Ακόμη κι οι «Νιού Γιορκ Τάιμς» ανέλαβαν να απαντήσουν στις (λίγες) οργανώσεις απελευθερωθεί ο Μπένγκα γιατί η εκεί παρουσία αποτελούσε προσβολή στο ανθρώπινο είδος. Κι έγραψαν:
«Οι Πυγμαίοι βρίσκονται πολύ χαμηλά στην ανθρώπινη πυραμίδα, και η άποψη ότι θα έπρεπε να βρίσκονται στο σχολείο κι όχι στο κλουβί παραβλέπει σκοπίμως τη μεγάλη πιθανότητα ο Μπένγκα να μην αποκόμιζε τίποτε από αυτό».
Στην αντιπαράθεση πήραν μέρος και οι μαύροι ιερείς που είδαν το θέμα από άλλη σκοπιά:
«Δεν φθάνει η καταπίεση των μαύρων στη χώρα και οι διακρίσεις τώρα βάζουν τους ομόφυλους μας μαζί με πιθήκους».
Οι επισκέπτες παρενοχλούσαν συστηματικά τον Μπένγκα μέσα στο κλουβί. Του πετούσαν αντικείμενα, τον τσιμπούσαν όταν πλησίαζε τα κάγκελα. Του είχαν δώσει ένα τόξο με βέλος για να προστατευτεί στην περίπτωση που ο συγκάτοικος του ουραγκοτάγκος τον απειλούσε. Το βέλος το έστρεψε στον κόσμο αφού αυτοί αποτελούσαν τη μεγαλύτερη απειλή για αυτόν.
Με τα πολλά και τις διαμαρτυρίες που γινόντουσαν όλο και περισσότερες ο Μπένγκα απελευθερώθηκε από το κλουβί, αλλά όχι από τον κήπο. Τον έντυσαν με ένα άσπρο κουστούμι και τον άφησαν να κυκλοφορεί ελεύθερος μέσα σε αυτόν. Το «έκθεμα» πουλούσε ακόμα και τώρα υπήρχε ένας επιπλέον λόγος να τον δει ο κόσμος.
Μόνο που και η νέα κατάσταση ήταν τραυματική. Οι επισκέπτες του έριχναν καρπαζιές, τον τσιμπούσαν, γενικά δεν τον άφηναν σε ησυχία. Μια μέρα έκλεψε ένα μαχαίρι και προσπάθησε να προστατεύσει τον εαυτό του.
Αυτή τη φορά οι διαμαρτυρίες έπιασαν τόπο. Κλείστηκε σε ορφανοτροφείο. Όνειρό του ήταν να επιστρέψει στην πατρίδα του. Οι δουλέμποροι τουλάχιστον του φέρονταν καλύτερα, αφού σκοπό είχαν να τον πουλήσουν. Δεν τα κατάφερε. Ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, οι μετακινήσεις πλοίων προς την Αφρική απαγορεύτηκαν κι ο ίδιος ξέμεινε στο Νέο Κόσμο για να συνεχίσει να ζει τον εφιάλτη του. Δεν άντεξε. Στους 20 Μαρτίου 1916 έκλεψε ένα πιστόλι κι αυτοκτόνησε.
Θάφτηκε σε έναν ανώνυμο τάφο.
Ακόμη και σήμερα Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας υπάρχει το εκμαγείο της πρωτομής του με την ένδειξη: «Πυγμαίος». Τίποτε άλλο…
