Το όνομα Εφιάλτης δεν ήταν σπάνιο στην Αρχαία Ελλάδα. Πολλοί πιστεύουν ότι ακόμα και ο χαρακτηρισμός «εφιάλτης» σε ένα κακό όνειρο οφείλεται στον… γνωστό προδότη των Θερμοπυλών.
Σήμερα επέτειο της ομώνυμης μάχης (έγινε το 480 π.Χ.) θα λύσουμε το μυστήριο.
Ξεκινάμε από τον άνθρωπο που έπαιξε προδοτικό ρόλο. Ο περιβόητος Εφιάλτης, γιος του Ευρύδημου, ήταν αυτός που έδειξε στους Πέρσες το πέρασμα όπου μπόρεσαν να κυκλώσουν τους Σπαρτιάτες του Λεωνίδα.
Που να ήξερε ότι ακόμα κι αυτή η ήττα των Σπαρτιατών (γιατί ο στρατός του Ξέρξη κέρδισε τη μάχη) θα γινόταν αιώνιο σύμβολο αντίστασης και θυσίας.
Κι ενώ ο Εφιάλτης έγινε συνώνυμο της προδοσίας ελάχιστοι γνωρίζουν την τιμωρία του.
Κατ’ αρχήν αυτός ο Εφιάλτης όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος ήταν γεωργός. Θεώρησε και πέτυχε να πάρει αρκετά χρήματα για δείξει στους Πέρσες την Ανόπαια Ατραπό (από το όρος Ανόπη, όπως ονομαζόταν το σημερινό βουνό Καλλίδρομο).
Μετά τη φυγή των Περσών κατέφυγε στη Θεσσαλία. Κάποια στιγμή αποφάσισε να επιστρέψει στην πατρίδα του, τα Αντίκυρα (τη συναντάμε και ως Αντικύρη), μια πόλη που πιθανότατα ταυτίζτεαι με τη σημερινή Λαμία. Η Δελφική Αμφικτυονία, μια ομοσπονδία δώδεκα φυλών της Στερεάς Ελλάδας και της Θεσσαλίας τον είχε επικηρύξει. Θεωρώντας ότι είναι ασφαλής επέστρεψε στην πατρίδα του κι εκεί ο Αθηνάδης, ένας άνδρας με καταγωγή από την Τραχινία, μια από τις λίγες αποικίες των Σπαρτιατών, τον αναγνώρισε και τον σκότωσε έντεκα χρόνια μετά την προδοσία.
Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι η δολοφονία δεν είχε κίνητρο την προδοσία, αλλά κάτι άλλο που δεσμευόταν να αποκαλύψει σε ένα από τα επόμενα βιβλία. Δεν πρόλαβε ή απλά το… ξέχασε.
Το έκανε με μυθιστορηματικό τρόπο το 2004 ο Παναγιώτης Μπαλτάκος, ο σημερινός πρόεδρος της ΕΠΟ, στο βιβλίο του «Το τέλος του Εφιάλτη» (εκδόσεις LIBRO).
Πολλοί θεωρούν ότι οι εφιάλτες, όπως χαρακτηρίζουμε τα ταραγμένα μας όνειρα, έχουν αφορμή την απαίσια πράξη του γεωργού από τα Αντίκυρα. Λάθος!
Ο Εφιάλτης που έδωσε το όνομά του στα ταραγμένα όνειρα και τον φόβο ήταν το ακριβώς αντίθετο. Υπήρξε μέντορας του Περικλή, φτωχός, αλλά έντιμος και πατριώτης. Αθηναίος που ασχολήθηκε με τον πολιτική. Ανήκε στην Δημοκρατική παράταξη και πολέμησε με πείσμα τους Αριστοκράτες. Έζησε μερικά χρόνια αργότερα. Έμεινε στην Ιστορία (που συχνά αποσιωπά το ρόλο του στον εκδημοκρατισμό της πόλης) ως ο άνθρωπος που περιόρισε τις εξουσίες του Αρείου Πάγου και κυνήγησε τα μέλη του που καταπάτησαν τον όρκο τους. Πατέρας του ήταν ο Σοφωνίδης κι είναι γνωστός ως Εφιάλτης του Σοφωνίδη για να ξεχωρίζει από τον άλλον, τον Εφιάλτη του Ευρυδήμου.
Ήταν η εποχή που ο λαός της Αθήνας, οι έμποροι και οι ναυτικοί είχαν αποκτήσει χρήμα, αλλά δεν είχαν εξουσία η οποία παρέμενε στα χέρια των Αριστοκρατών που ήταν οι γαιοκτήμονες. Με τα σημερινά δεδομένα ήταν ένας κοινωνικός επαναστάτης που κατάφερε να φέρει στο προσκήνιο τις νέες τάξεις πολιτών που ήθελαν συμμετοχή στις αποφάσεις της πόλης. Η Αθηναϊκή Δημοκρατία του οφείλει πολλά. Τον δολοφόνησαν το 461 π.Χ οι Αριστοκράτες, αλλά με τον θάνατό του έκαναν ένα ακόμα μεγάλο λάθος αφού άνοιξαν το δρόμο προς τον Περικλή που τον διαδέχτηκε και εφάρμοσε πολλλες από τις ιδέες του μέντορά του. Όσο ζούσε τα μέλη του Αρείου Πάγου τον έτρεμαν, ειδικά αυτοί που είχαν καταπατήσει τον όρκο τους και είχαν διαφθαρεί. Γιαυτό και έλεγαν ότι τον έβλεπαν ακόμα και στον ύπνο τους να τους καταδιώκει! Τα ταραγμένα όνειρά τους απέκτησαν και προσδιορισμό. Έγιναν… εφιάλτες!
Αν δεν υπήρχε ο Αριστοτέλης να τον αναφέρει επί μακρόν στα Πολιτικά του ίσως να μην τον ήξερε κανείς!
Ουσιαστικά οι δύο Εφιάλτες κάτι πέτυχαν. Ο ένας, ο προδότης, διαιώνισε τη θυσία αυτών που πρόδοσε κι ο άλλος με την πολιτεία του, αλλά και τον θάνατό του… έτρεξε τις διαδικασίες για να αποκτήσει η Αθηναϊκό Δημοκρατία τη μορφή που γνωρίζουν και θαυμάζουν όλοι, ή έστω οι περισσότεροι.
