«Ανοιχτή πληγή» οι εκκρεμότητες με τα γερμανικά άρματα μάχης

Η δήλωση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για νέα περιθώρια για συνεργασία και στον αμυντικό τομέα κατά την πρόσφατη συνάντησή του με τον Γερμανό καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς στο Βερολίνο, η συμμετοχή 18 γερμανικών εταιριών στη διεθνή έκθεση αμυντικού εξοπλισμού DEFEA 2025 και οι γερμανικές προσδοκίες ανάθεσης συμβάσεων για προγράμματα του ΜΠΑΕ (Μεσοπρόθεσμου Προγραμματισμού Αμυντικών Εξοπλισμών) 2025-2036, όπως η «Ασπίδα του Αχιλλέα», φαίνεται ότι δημιουργούν ισχυρή δυναμική στην αμυντική συνεργασία των δύο χωρών.

• Από τον Περικλή Ζορζοβίλη, εφημερίδα «δημοκρατία»

Ομως, συνεχίζουν να παραμένουν εκκρεμή ζητήματα που αφορούν συμβάσεις που είχαν ανατεθεί στις αρχές του 2000 σε γερμανικές εταιρίες και για αυτό είναι επιβεβλημένη η εξεύρεση αμοιβαία επωφελούς συμβιβασμού μεταξύ των δύο μερών. Μεταξύ αυτών, η σύμβαση 016A/03, ύψους 1.659.000.000 ευρώ (άνευ κρατήσεων και ΦΠΑ) 016A/2003, που στις 20 Μαρτίου 2003 ανατέθηκε η KNDS-Deutschland, πρώην Krauss-Maffei Wegmann (KMW) και η οποία αφορούσε την προμήθεια 170 αρμάτων μάχης Leopard 2HEL, 12 αρμάτων περισυλλογής, οκτώ γεφυροφόρων αρμάτων, περιφερειακού εξοπλισμού, υλικών, εργαλείων κ.ά.

Στα περισσότερα από 20 χρόνια που μεσολάβησαν από την υπογραφή της έχουν λάβει χώρα σημαντικές εξελίξεις. Συγκεκριμένα, στις 27 Μαΐου 2019 η KNDS-Deutschland προσέφυγε κατά του Ελληνικού Δημοσίου στο Διεθνές Διαιτητικό Δικαστήριο του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου (ICC: International Chamber of Commerce) αιτούμενη: α) την επιδίκαση τόκων υπερημερίας λόγω καθυστερήσεων στις πληρωμές για συμβατικά υλικά που παραδόθηκαν, β) την επιδίκαση υπέρ αυτής ποσού 28.000.000 ευρώ που κατά τους ισχυρισμούς της παρακρατήθηκε από τμηματικές καταβολές που έγιναν προς την εταιρία, προς ικανοποίηση των απαιτήσεων του Ελληνικού Δημοσίου, που απορρέουν από τον υπολογισμό ποινικών ρητρών σε βάρος της εταιρίας, εξαιτίας καθυστερημένων παραδόσεων συμβατικού υλικού προς το Ελληνικό Δημόσιο και γ) την καταδίκη του Ελληνικού Δημοσίου στην πληρωμή του συνολικού ποσού των 146.133.000 ευρώ (έκτοτε το ποσό αυτό έχει αυξηθεί λόγω των τόκων υπερημερίας και του ανατοκισμού τους), των δικαστικών εξόδων και του συνόλου των εξόδων της διαιτησίας. Συνολικά, δηλαδή περί τα 200.000.000 ευρώ.

Στις 24 Οκτωβρίου 2025 το Διεθνές Διαιτητικό Δικαστήριο εξέδωσε την απόφασή του επί της αίτησης της KNDS-Deutschland, σύμφωνα με την οποία:
«1. Η Ελληνική Δημοκρατία παραβίασε την υποχρέωσή της δυνάμει του άρθρου 4 παρ. 5 του Συμβολαίου 016A/03 που υπογράφηκε στις 20 Μαρτ. 2003 να εξοφλήσει έγκαιρα τα τιμολόγια που αναφέρονται στα παραρτήματα Α και Β της παρούσας επιδίκασης.
2. Καταδικάζεται η Ελληνική Δημοκρατία να καταβάλει στην εταιρία KNDS Deutschland GmBH & Co. KG, τα ποσά των 4.609.655 ευρώ και 19.065.601 ευρώ (συνολικά επομένως 23.675.256 ευρώ). Στο ποσό αυτό καταβάλλονται τόκοι εκ των υστέρων, οι οποίοι υπολογίζονται με το επιτόκιο που ορίζει το άρθρο 45 του ν. 4607/2019 από την ημερομηνία κοινοποίησης της παρούσας επιδίκασης μέχρι την ημερομηνία τελικής καταβολής.
3. Η Ελληνική Δημοκρατία διατάσσεται να επιστρέψει στην εταιρία KNDS Deutschland GmBH & Co. KG το ποσό των 2.254.187,77 ευρώ, με ισχύοντες τόκους από 9 Δεκ. 2023 έως την ημερομηνία πραγματικής πληρωμής. Οι τόκοι αυτοί πρέπει να υπολογίζονται με βάση την οδηγία 2000/35/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 29ης Ιουν. 2000 για την καταπολέμηση των καθυστερήσεων πληρωμών στις εμπορικές συναλλαγές.
4. Τα κόστη της διαιτησίας βαρύνουν ισόποσα την εταιρία KNDS Deutschland GmBH & Co. KG και την Ελληνική Δημοκρατία. Δεδομένου ότι οι προκαταβολές για τα έξοδα αυτής έχουν ήδη καταβληθεί ισόποσα, δεν πρέπει να διαταχθεί καμία επιστροφή.
5. Κάθε μέρος επιβαρύνεται με τα δικά του νομικά και άλλα έξοδα, για αμοιβές δικηγόρου και πρόσθετα έξοδα και δεν απαιτείται επιστροφή χρημάτων.
6. Ολες οι άλλες προτάσεις και τα αιτήματα για αποκατάσταση απορρίπτονται».

Η ανωτέρω απόφαση κοινοποιήθηκε από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (ΝΣΚ) στη Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων του υπουργείου Εθνικής Αμυνας (ΥΠΕΘΑ/ΓΔΑΕΕ) στις 31 Οκτωβρίου 2024. Στο σημείο αυτό πρέπει να γίνουν μερικές παρατηρήσεις:

• Το συνολικό ποσό που επιδικάστηκε στην KNDS Deutschland, 25.929.443,77 ευρώ πλέον τόκων προσεγγίζει το ποσό που υπολογίστηκε από επιτροπή της ΓΔΑΕΕ που είχε συγκροτηθεί για τον σκοπό αυτόν, όταν η γερμανική πλευρά ήγειρε για πρώτη φορά το θέμα των καθυστερήσεων.
• Το ποσό που επιδικάστηκε αποτελεί κλάσμα αυτού που είχε αιτηθεί η γερμανική εταιρία, περίπου το 13% της αρχικής απαίτησής της.
• Κατά τη διαιτητική διαδικασία η ελληνική πλευρά δεν ήγειρε απαιτήσεις, κατ’ αρχική εκτίμηση ύψους 230.000.000 έως 250.000.000 ευρώ, για τη μείωση της αξίας των Leopard 2HEL λόγω των προβλημάτων που παρουσιάστηκαν σε αυτά (ρωγμές στην οροφή των πύργων, οξείδωση στον σωλήνα του πυροβόλου, αντικατάσταση στοιχείων θωράκισης του πύργου και των βάσεων των θυρίδων στο σύνολο των αρμάτων μάχης κ.ά.).

Σύμφωνα με πληροφορίες της «κυριακάτικης δημοκρατίας», στα τέλη Νοεμβρίου, η γερμανική εταιρία απέστειλε επιστολή στον υπουργό Εθνικής Αμυνας Νίκο Δένδια, προτείνοντας «όλες οι νομικές διαφορές μεταξύ ημών και της Ελληνικής Δημοκρατίας να τερματιστούν άμεσα και τα δύο μέρη να παραιτηθούν από τυχόν αξιώσεις τους σχετικά με αυτό το θέμα. Σε αυτό το πλαίσιο θα ήμασταν επίσης διατεθειμένοι να παραιτηθούμε αμετάκλητα από το ποσό που δικαιούμαστε από την προαναφερθείσα απόφαση του Διαιτητικού Δικαστηρίου του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου».

Στην επιστολή επίσης αναφέρεται ότι «σε αντίθεση με προηγούμενες διαπραγματεύσεις για διευθέτηση, δεν συνδέουμε αυτήν την προσφορά με την απαίτηση η Ελληνική Δημοκρατία να αναθέσει ορισμένες συμβάσεις στην KNDS. Η Ελληνική Δημοκρατία είναι φυσικά απολύτως ελεύθερη να αποφασίσει από ποιον αγοράζει στρατιωτικά αγαθά». Υπενθυμίζεται ότι τον Δεκέμβριο του 2021 επί υπουργίας Νίκου Παναγιωτόπουλου προϋπόθεση για την εξωδικαστική διευθέτηση των διαφορών ήταν η ανάθεση στη γερμανική εταιρία του εκτιμώμενου ύψους 1,4 δισ. ευρώ εκσυγχρονισμού των 183 αρμάτων μάχης Leopard 2A4 του Ελληνικού Στρατού σε επίπεδο Leopard 2A7HEL.

«Με αυτό το βήμα θέλουμε να προσπαθήσουμε να ανακτήσουμε τη χαμένη εμπιστοσύνη, ώστε να αναβιώσουμε τη μακροχρόνια και πολύ επιτυχημένη επιχειρηματική μας σχέση προς όφελος και των δύο μερών» συνεχίζει η επιστολή.

Η αλλαγή στάσης και ο ελλιπής φάκελος

Εάν η απόφαση της διαιτησίας συντέλεσε στη μεταβολή της γερμανικής στάσης είναι ζήτημα εκτίμησης. Ομως, η αναφορά της επιστολής ότι «το Leopard 2 ειδικότερα αποτελεί τη θωρακισμένη ραχοκοκαλιά του Ελληνικού Στρατού» είναι απολύτως ακριβής, καθώς σήμερα βρίσκονται σε υπηρεσία 183 Leopard 2A4 και 170 Leopard 2HEL.

Κατά πληροφορίες, περίπου δύο εβδομάδες μετά την επιστολή της KNDS, η ΓΔΑΕΕ απέστειλε στον υπουργό Εθνικής Αμυνας Νίκο Δένδια ενημερωτικό για το ζήτημα. Σύμφωνα, όμως, με τα μέχρι στιγμής ευρήματα της δημοσιογραφικής έρευνας είναι ελλιπές, καθώς ακόμη μία φορά δεν περιλαμβάνονται οι καταγεγραμμένες σε πρακτικά επιτροπών και αναφορές απαιτήσεις του Ελληνικού Δημοσίου για τη μείωση της αξίας των αρμάτων μάχης Leopard 2HEL λόγω των προβλημάτων που προαναφέρθηκαν.