Η μέρα που η Θεσσαλονίκη κατέλαβε την Αθήνα!

Υπήρχε μια εποχή που την Ελλάδα την αποτελούσαν δύο εκ διαμέτρου αντίθετες κυβερνήσεις. Ουσιαστικά ήταν δύο… χώρες, με δύο πρωτεύουσες, δύο πρωθυπουργούς κι έναν Παγκόσμιο Πόλεμο μπροστά της…
Το 1915 η Ελλάδα είχε μεγαλώσει εντυπωσιακά μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους και πριν προλάβει να χαρεί ήρθε ο διχασμός.
Ο πρωθυπουργός Βενιζέλος επέμενε να βγει η χώρα στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό των Δυτικών (ΑΝΤΑΝΤ λεγόταν η συμμαχία τους), ο βασιλιάς Κωνσταντίνος πάλι ήθελε η χώρα να μείνει έξω από όλη αυτή την ιστορία. Η θέση του ήταν λεπτή. Κουνιάδος  του ήταν ο Κάιζερ Γουλιέλμος Β’, αυτοκράτορας της Γερμανίας που μαζί με Αυστροουγγαρία, Τουρκία και Βουλγαρία τον είχαν ξεκινήσει.
Από τότε άρχισε η περίοδος που ονομάστηκε Εθνικός Διχασμός.

Οι εξελίξεις ήταν γοργές. Οι Δυτικοί κατέλαβαν τη Μακεδονία που αποτελούσε στρατηγικό στόχο. Η Σερβία είχε ηττηθεί από την Αυστροουγγαρία, τα υπολείμματα του στρατού της εγκαταστάθηκαν στην Κέρκυρα, η Βουλγαρία κατέλαβε την Καβάλα και σε ότι απέμεινε δημιουργήθηκαν δύο κρατίδια.
*Της Θεσσαλονίκης με τα νησιά του Αιγαίου και τη Κρήτη όπου λόγο είχαν οι Γαλλοαγγλικές δυνάμεις και ο Βενιζέλος και…
*το κράτος των Αθηνών που περιλάμβανε την Ήπειρο, τη Θεσσαλία, την Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο.
Οι Γάλλοι θεωρούσαν κομβικό τον ρόλο της Ελλάδας στο πλευρό τους. Είχε ισχυρό ναυτικό μπορούσε να εγκλωβίσει τους Οθωμανούς στα Στενά, ενώ ο στρατός της είχε την εμπειρία δύο πρόσφατων νικηφόρων πολέμων.

Για να εξαφανίσουν και τις τελευταίες αντιρρήσεις του Κωνσταντίνου εφάρμοσαν ναυτικό αποκλεισμό στον Πειραιά, επιχείρησαν να τον ανατρέψουν με στρατιωτική επέμβαση και στις αρχές Ιουνίου του 1917 κατάφεραν να τον υποχρεώσουν σε παραίτηση ανεβάζοντας στον θρόνο τον δευτερότοκο γιο του Αλέξανδρο.

Ο Βενιζέλος δεν ήρθε αμέσως στην Αθήνα. Προτίμησε να καθυστερήσει κάποιες μέρες για να εκτονωθεί η κατάσταση. Το ρεύμα υπέρ του Κωνσταντίνου ήταν ισχυρό και οι ξένες επεμβάσεις είχαν οξύνει ακόμα περισσότερο τα πνεύματα. Οι Έλληνες για πρώτη φορά μετά από 87 χρόνια έβλεπαν την πρωτεύουσα να βρίσκεται υπό τον έλεγχο των ξένων και το επίνειό της αποκλεισμένο για στόλο που λεγόταν συμμαχικός.
Η ειρωνεία είναι ότι ο επίσημος λόγος της ξένης επέμβασης ήταν οι εγγυήσεις που είχαν δώσει Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία για να αποκτήσει η Ελλάδα την ανεξαρτησία της. Ως προστάτιδες δυνάμεις οργάνωσαν την επέμβαση και την ανατροπή του Κωνσταντίνου!
Ο Γάλλος στρατηγός Ρενό έχει εγκαταστήσει πολυβόλα στην Ακρόπολη, στον Λυκαβηττό, μυδραλιοβόλα στην Ομόνοια, στο Σύνταγμα στην Πύλη του Ανδριανού, στο Στάδιο. Ρώσοι στρατιώτες βρίσκονταν στην Ιερά Οδό και στο Πυριτιδοποιείο! Νωρίτερα η γαλλική αστυνομία έχει συλλάβει τους ηγέτες της αντιβενιζελικής παράταξης τους οποίους αργότερα εκτόπισε στην Κορσική. Κι όλα αυτά για να οργανωθεί χωρίς προβλήματα η άφιξη του Βενιζέλου στις 13 Ιουνίου στον Πειραιά.

Μαζί του έφθασαν και ισχυρές δυνάμεις Κρητικών χωροφυλάκων που τον είχαν συνοδεύσει και στη Θεσσαλονίκη, έτοιμες να επέμβουν για να προλάβουν το οτιδήποτε από τους οπαδούς του Κωνσταντίνου.
Έτσι η κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης ουσιαστικά έγινε κυβέρνηση της Αθήνας και της ενωμένης και πάλι Ελλάδας. Μόνο ο τρόπος που αυτή επιβλήθηκε άφησε σημάδια στον πληθυσμό που δεν έσβησαν κι αποκαλύφθηκαν στις εκλογές του 1920.

Διαβάσαμε πριν γράψουμε
Αλέξανδρος Κοτζιάς: Ο Εθνικός Διχασμός, σελ. 99-114
Βασίλης Ραφαηλίδης: Ιστορία (κωμικοτραγική) του Νεοελληνικού κράτους, σελ. 82-98
Τίτος Αθανασιάδης: Επάνοδος Βενιζέλου με «ξένες λόγχες», εφημερίδα «Απογευματινή» 14 Ιουνίου 2003
Εφημερίδες Ιουνίου 1917: Αθήναι, Ελεύθερος Τύπος, Εμπρός, Εστία, Καιροί, Πατρίς, Σκριπ
Περιοδικό Le Miroir, Ιούνιος – Ιούλιος 1917