Έως και 13 ώρες στη δουλειά! Η νέα εργασιακή «ευελιξία» τεντώνει τα όρια των εργαζομένων

Το νέο εργασιακό νομοσχέδιο που υπόσχεται «ευελιξία» και «εκσυγχρονισμό» κάνει λάστιχο τους εργαζόμενους προς όφελος των εργοδοτών!

Το πιο προκλητικό σημείο του νομοσχεδίου είναι η επέκταση του ωραρίου στις 13 ώρες ημερησίως για έναν εργοδότη. Ενώ η κυβέρνηση παρουσιάζει αυτή την αλλαγή ως «επέκταση παλαιότερης ρύθμισης», στην πραγματικότητα πρόκειται για μια ριζική αλλαγή που νομιμοποιεί την εργασιακή εκμετάλλευση.

Οι 13 ώρες εργασίας σημαίνουν ότι ένας εργαζόμενος θα μπορεί να φεύγει από τη δουλειά του στις 9 το βράδυ, έχοντας ξεκινήσει στις 8 το πρωί. Μαζί με τη μετακίνηση και τον χρόνο προετοιμασίας, μιλάμε για μια ημέρα 15 ωρών αφιερωμένη στην εργασία. Τι απομένει για την οικογένεια, την προσωπική ζωή, την ανάπαυση;

Το υπουργείο Εργασίας παρουσιάζει τις αλλαγές ως «ευελιξία» που εξυπηρετεί τόσο τους εργαζομένους όσο και τις επιχειρήσεις. Στην πραγματικότητα, όμως, η ευελιξία είναι μονόδρομη: υπέρ των εργοδοτών!

Fast Track προσλήψεις

Οι «εξπρές» προσλήψεις μέσω κινητού που προωθεί η Κεραμέως μπορεί να ακούγονται σύγχρονες, αλλά στην πραγματικότητα εξυπηρετούν την κουλτούρα της ανασφάλειας. Οι εργαζόμενοι καλούνται να είναι διαθέσιμοι 24/7, έτοιμοι να τρέξουν σε μια δουλειά χωρίς εγγυήσεις για τη διάρκεια ή τους όρους απασχόλησης. Αυτή η «ευελιξία» δημιουργεί έναν στρατό εργαζομένων σε αναμονή, που ζουν στη συνεχή αβεβαιότητα και δεν μπορούν να προγραμματίσουν τη ζωή τους. Είναι η ψηφιοποίηση της εκμετάλλευσης.

«Σπαστή» άδεια

Η μεγαλύτερη ελευθερία στη διαχείριση των αδειών μπορεί να φαίνεται θετική, αλλά κρύβει παγίδες. Όταν ο εργαζόμενος μπορεί να πάρει άδεια «οποιαδήποτε στιγμή επιλέξει με τον εργοδότη», ποιος θα έχει τον τελευταίο λόγο; Ο εργοδότης που κρατάει τα κλειδιά της απασχόλησης. Η δυνατότητα των επιχειρήσεων να δίνουν «μια μεγάλη άδεια στους εργαζομένους τον χειμώνα αντί για την περίοδο αιχμής» δείχνει ξεκάθαρα ποιος θα αποφασίζει τελικά. Οι εργαζόμενοι θα πρέπει να παίρνουν άδεια όταν τους συμφέρει την επιχείρηση, όχι όταν τους συμφέρει εκείνους.

Το κρυφό κόστος της «εκσυγχρονισμού»

Η Κεραμέως παρουσιάζει αυτές τις αλλαγές ως «εκσυγχρονισμό» που θα βοηθήσει τις επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν την έλλειψη εργαζομένων. Αυτός ο συλλογισμός είναι ανάποδος: αντί να βελτιώσουμε τις συνθήκες εργασίας για να προσελκύσουμε περισσότερους εργαζομένους, επιδιώκουμε να εκμεταλλευτούμε περισσότερο τους υπάρχοντες.

Τα βασικά σημεία

• Διευθέτηση του χρόνου εργασίας σε εβδομαδιαία έως και σε ετήσια βάση
• Εργασία έως και 13 ώρες στον ίδιο εργοδότη
• Υπερωριακή απασχόληση και στην εκ περιτροπής εργασία
• Προσλήψεις εξπρές ακόμα και μέσω κινητού τηλεφώνου
• Οικειοθελής αποχώρηση με ένα κλικ
• Υποχρεωτικοί συντονιστές ασφαλείας στα τεχνικά έργα και τα εργοτάξια
• Δικαίωμα στη σπαστή άδεια
• «Πάγωμα» της ΕΑΣ για εργαζόμενους συνταξιούχους

Τι προβλέπεται για τον χρόνο εργασίας

Εισάγεται η δυνατότητα τετραήμερης εργασίας καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους (και όχι μόνο για ένα εξάμηνο). Η διευθέτηση μπορεί να γίνει σε εβδομαδιαία, μηνιαία έως και σε ετήσια βάση, παρέχοντας ευελιξία σε εργαζόμενο και επιχειρήσεις. Για την όποια μετατροπή στο ωράριο απασχόλησης απαιτείται η συναίνεση των εργαζομένων.

Οι εργοδότες θα μπορούν να αυξάνουν ή να μειώνουν το ημερήσιο ωράριο εργασίας διατηρώντας τον μέσο όρο των 40 ωρών εβδομαδιαίως. Οι επιπλέον ώρες εργασίας θα μπορούν να αντισταθμίζονται με μειωμένο ωράριο, ρεπό ή άδεια σε επόμενες ημέρες. Για παράδειγμα, θα μπορεί να εφαρμόζεται 10ωρη εργασία ημερησίως για δύο μέρες, και σε αντάλλαγμα οι εργαζόμενοι θα έχουν για δύο συνεχόμενες εντός της ίδιας εβδομάδας μειωμένο ημερήσιο ωράριο εργασίας, ενώ την πέμπτη μέρα να παίρνουν ρεπό στο πλαίσιο της 4ήμερης εργασίας.

Ημερήσιες προσλήψεις εξπρές

Παράλληλα, στο ίδιο νομοσχέδιο θα προωθηθούν οι προσλήψεις με fast track διαδικασίες μέσω εφαρμογής στο κινητό, ώστε να μπορεί να προσλαμβάνεται προσωπικό, ειδικά σε έκτακτες περιπτώσεις όπως είναι οι αργίες και τα Σαββατοκύριακα, όταν παρουσιαστούν αυξημένες ανάγκες εξυπηρέτησης πελατών στην εστίαση, τα καταλύματα και τις ξενοδοχειακές μονάδες.

Εργασία 13 ωρών στον ίδιο εργοδότη

Προβλέπεται εργασία 13 ώρες την ημέρα σε έναν εργοδότη, επεκτείνοντας παλαιότερη ρύθμιση που όριζε τις 13 ώρες ως πλαφόν ωραρίου απασχόλησης σε δύο εργοδότες (ένα κανονικό οκτάωρο + μερική απασχόληση). Προϋπόθεση για το διευρυμένο ωράριο είναι να τηρούνται τα προβλεπόμενα από τον νόμο ως προς τον ημερήσιο χρόνο ανάπαυσης (11 ώρες) και τον εβδομαδιαίο χρόνο εργασίας (40 ώρες), καθώς και για την προσαύξηση του μισθού.

Υπερωρίες στην εκ περιτροπής εργασία

Παράλληλα, επιτρέπεται για πρώτη φορά η δυνατότητα υπερωριακής απασχόλησης σε καθεστώς εκ περιτροπής εργασίας, με τις προβλεπόμενες προσαυξήσεις (40% στο ωρομίσθιο). Στόχος, όπως αναφέρει το υπουργείο Εργασίας, είναι η ευελιξία και ο εκσυγχρονισμός του ωραρίου απασχόλησης και των υπερωριών ώστε να εξυπηρετούνται οι επιχειρήσεις που ταλαιπωρούνται από την έλλειψη εργαζομένων.

Να σημειωθεί ότι σήμερα, πέραν του 8ώρου, επιτρέπεται μία ώρα υπερεργασίας (με νόμιμη προσαύξηση +20%) και έως 3 ώρες υπερωρίας (με έγκριση και προσαύξηση +40%). Βασική προϋπόθεση είναι ότι δεν θα υπερβαίνει τις 150 ώρες ετησίως (εκτός αν δοθεί ειδική άδεια από το ΣΕΠΕ). Με την προωθούμενη ρύθμιση, το επιτρεπόμενο 12ωρο θα γίνει 13ωρο, χωρίς να αλλάζουν οι υπόλοιπες προϋποθέσεις.

Αλλαγές στη θερινή άδεια

Το νομοσχέδιο προβλέπει περισσότερη αυτονομία στην κατανομή της ετήσιας καλοκαιρινής άδειας. Συγκεκριμένα, με τη διάταξη παρέχεται πλέον η ελευθερία να κατανεμηθεί η άδεια αναψυχής σε οποιαδήποτε στιγμή επιλέξει ο εργαζόμενος με τον εργοδότη. Σήμερα, η κατάτμηση του χρόνου αδείας («σπαστή άδεια») επιτρέπεται μόνο κατ’ εξαίρεση σε δύο περιόδους, από τις οποίες η μία πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον 12 εργάσιμες ημέρες επί εξαήμερου εβδομαδιαίας εργασίας και 10 εργάσιμες ημέρες επί πενθημέρου, μετά από έγγραφη αίτηση του εργαζομένου προς τον εργοδότη. Για παράδειγμα μια επιχείρηση μπορεί να δώσει μια μεγάλη άδεια στους εργαζομένους τον χειμώνα αντί για την περίοδο αιχμής.

Παγώνει η εισφορά αλληλεγγύης για τους εργαζόμενους συνταξιούχους
Στο εργασιακό νομοσχέδιο θα ενταχθεί και η ασφαλιστική διάταξη που θα «παγώνει» την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων για τις περιπτώσεις των εργαζόμενων συνταξιούχων, οι οποίοι λαμβάνουν ή πρόκειται να λάβουν προσαύξηση στη σύνταξή τους λόγω της προσμέτρησης ενσήμων κατά τη διάρκεια της εργασίας τους.

Το συγκεκριμένο ζήτημα αφορά, δυνητικά, περισσότερους από 230 χιλ. συνταξιούχους, οι οποίοι έχουν δηλώσει στην ειδική πλατφόρμα που έχει διαμορφωθεί ότι συνεχίζουν να εργάζονται. Στην πράξη όμως, όπως αναφέρεται από το υπουργείο, αφορά λιγότερους, καθώς περίπου 100.000 συνταξιούχοι είναι αγρότες με χαμηλό εισόδημα, οι οποίοι εξαιρούνται από την επιβολή εισφορών και, κατά συνέπεια, δεν δικαιούνται και προσαύξηση. Επιπλέον, ακόμη λιγότεροι λαμβάνουν σύνταξη άνω των 1.400 ευρώ και υπόκεινται στην παρακράτηση της ΕΑΣ.

Έτσι, για παράδειγμα, αν το εισόδημα του συνταξιούχου μετά την προσαύξηση υπερβαίνει τα 1.434 ευρώ (με βάση την κλίμακα του 2025), η κλίμακα θα παραμένει η ίδια. Σημειώνεται ότι η Εισφορά Αλληλεγγύης επιβάλλεται κλιμακωτά και κυμαίνεται από 3% έως 14%, ανάλογα με το μηνιαίο εισόδημα από κύριες συντάξεις.

Άδεια κυοφορίας και λοχείας

Διευρύνεται η χορήγηση του επιδόματος κυοφορίας και λοχείας, καθώς καταργείται η προϋπόθεση ελάχιστου ασφαλιστικού χρόνου σε έναν μόνο εργοδότη. Πλέον, περισσότερες γυναίκες θα δικαιούνται το επίδομα, ακόμα και αν έχουν αλλάξει εργασία. Σήμερα, απαραίτητη προϋπόθεση για τη χορήγηση της άδειας είναι η εργαζόμενη να έχει διανύσει τα δύο προηγούμενα χρόνια πριν από τον τοκετό 200 ημέρες ασφάλισης (ένσημα 8 μηνών), από τις οποίες οι 120 ημέρες εργασίας στον ίδιο εργοδότη.

Επίδομα γονικής άδειας

Το επίδομα γονικής άδειας καθιερώνεται ως αφορολόγητο, ανεκχώρητο και ακατάσχετο. Το επίδομα καταβάλλεται από τη ΔΥΠΑ για γονική άδεια που λαμβάνει ο εργαζόμενος γονέας, μέχρι το παιδί να συμπληρώσει την ηλικία των 8 ετών. Το ποσό του επιδόματος ισούται με τον κατώτατο μισθό, ο οποίος σήμερα είναι 880 ευρώ μικτά.

Χρήση ψηφιακής κάρτας

Θεσπίζεται ρητά ότι τυχόν μείωση αποδοχών που γίνεται μετά την εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας θεωρείται μονομερής βλαπτική μεταβολή, προστατεύοντας τους εργαζομένους από καταχρηστικές πρακτικές. Το φαινόμενο που έχει παρουσιαστεί είναι ότι με τη χρήση της ψηφιακής κάρτας εμφανίζονται αιφνιδίως οι «κρυφές» υπερωρίες που μέχρι σήμερα δεν πληρώνονταν. Οι εργοδότες καλούνται να καταβάλλουν στο ακέραιο τις υπερωρίες, αλλά για να περιορίσουν το αυξημένο κόστος, επιχειρούν σε κάποιες περιπτώσεις να μειώσουν τον μισθό για να συμψηφίσουν τις υπερωρίες. Δηλαδή, για παράδειγμα, τα 1.800 ευρώ μειώνονται σε 1.500. Με την προωθούμενη διάταξη, η όποια μείωση των αποδοχών θεωρείται βλαπτική μεταβολή και είναι άκυρη στο πλαίσιο του εργατικού δικαίου.

Μέτρα για την υγιεινή και την ασφάλεια

Η υποχρεωτική παρουσία του συντονιστή ασφαλείας στα τεχνικά έργα και τα αυστηρότερα μέτρα προστασίας είναι στο επίκεντρο του νέου κανονισμού υγιεινής και ασφάλειας, στο πλαίσιο του επερχόμενου εργασιακού νομοσχεδίου, προκειμένου να περιοριστούν τα εργατικά ατυχήματα. Το κατώφλι εργαζομένων κάτω από το οποίο ο εργοδότης μπορεί να αναλάβει ο ίδιος καθήκοντα τεχνικού ασφάλειας μειώνεται από 50 σε 20 άτομα. Το Υπουργείο Εργασίας εισάγει υποχρέωση για εκπαίδευση ή πρόσληψη περισσότερων εργαζομένων ως τεχνικών ασφαλείας.

Οι σχετικές διατάξεις, για τις οποίες έχει την ευθύνη ο Υφυπουργός Εργασίας Κώστας Καραγκούνης, περιλαμβάνουν και τη λειτουργία του ΗΡΙΔΑΝΟΥ, που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης. Ο ΗΡΙΔΑΝΟΣ είναι ένα Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα για την καταγραφή και την παρακολούθηση θεμάτων υγείας και ασφάλειας στην εργασία. Οι βασικές λειτουργίες του ΗΡΙΔΑΝΟΥ περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων:

• Την καταγραφή και αναφορά ατυχημάτων/επαγγελματικών ασθενειών,
• Τη ψηφιοποίηση των ελέγχων,
• Το ελεγκτικό «Μητρώο Βημάτων» για κάθε έλεγχο,
• Την παρακολούθηση ψυχοκοινωνικών κινδύνων,
• Την εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση σχετικά με προγράμματα ψηφιακής επιμόρφωσης,
• Την υποστήριξη φορέων & κοινωνικού διαλόγου όπως το ΕΛΙΝΥΑΕ και το Συμβούλιο Υγείας & Ασφάλειας.