Tα Εθνη αναγεννιούνται μέσα από τραγωδίες

Του Μανώλη Κοττάκη

Παρακολούθησα τις προάλλες με ενδιαφέρον στην ΕΡΤ3 ένα ντοκιμαντέρ για τη Νότιο Κορέα. Επρόκειτο για το ψυχογράφημα του λαού της. Για τα αισθήματά του απέναντι σε παραδοσιακές αξίες όπως η οικογένεια. Για τα τραύματά του από τη διάσπαση με τη Βόρειο Κορέα.

Για τον τρόπο που προσέχουν το σώμα τους και το είδος της διασκέδασης που προτιμούν. Για τη φιλοσοφία του τάε κβον ντο. Για τις αιτίες της αλματώδους ανάπτυξης και της αύξησης της ανταγωνιστικότητας. Τους θαύμασα.

Μίλησαν βετεράνοι που πηγαίνουν δύο φορές τον χρόνο στη δική τους πράσινη γραμμή να αφήσουν στους τοίχους γράμματα για τους δικούς τους που έχουν να δουν χρόνια. Μίλησαν γονείς για να εξηγήσουν ότι στη φιλοσοφία της χώρας τους η οικογένεια δεν είναι αντίθετη με την ανταγωνιστικότητα.

Το να είσαι καλός οικογενειάρχης σημαίνει ότι τα καταφέρνεις σε δύσκολες συνθήκες, άρα είσαι ικανός και για την απαιτητική εργασία σου. Μίλησαν μοναχοί αφιερωμένοι στον βουδισμό, τα μοναστήρια τους μοιάζουν με τα δικά μας. Μίλησαν απλοί εργαζόμενοι που βρίσκουν τη χαρά στο να ψαρεύουν πέστροφες ρίχνοντας πετονιά σε κάτι μικροσκοπικές τρύπες ανοιγμένες σε παχιά στρώματα πάγου. Μίλησαν ελεγκτές σε τρένα και εξήγησαν πώς κάνουν έλεγχο για λαθρεπιβάτες, κοιτούν απλά ποιοι κάθονται σε μη αγορασμένες θέσεις, τους υπόλοιπους δεν τους ελέγχουν. Ο σεβασμός στον νόμο είναι βαθιά υπόθεση, θεωρείται αδιανόητο για την κουλτούρα τους να μην έχεις πληρώσει το εισιτήριό σου.

Την κορυφαία απάντηση που έδωσε όμως το πλήρες ψυχογράφημα αυτού του λαού την έδωσε μέσα στο τρένο το στέλεχος μιας μεγάλης ιδιωτικής κορεατικής εταιρίας. Στην ερώτηση πού οφείλεται η αλματώδης αύξηση της ανταγωνιστικότητας της Νοτίου Κορέας απάντησε: «Οφείλεται στην ήττα μας στον πόλεμο. Πήραμε το μάθημά μας, εργαστήκαμε σκληρά σε βάθος χρόνου, βαδίσαμε με όραμα να μη ζήσουν οι επόμενες γενιές αυτά που έζησαν οι γονείς μας και… να ‘μαστε!

Πάμε καλά γιατί κάνουμε τα πάντα για να μη ζήσουμε ξανά μια τέτοια τραγωδία». Εχει περάσει σχεδόν μήνας από τότε που είδα το ντοκιμαντέρ, αλλά όλα όσα άκουσα όχι μόνο στριφογυρίζουν ακόμη στο μυαλό μου αλλά εντυπώθηκαν βαθιά μέσα μου.

Η ειδησεογραφία από το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον μάς δίνει ένα συμπέρασμα-σοκ, λοιπόν: Τα Εθνη αναγεννιούνται μέσα από τις τραγωδίες. Δείτε και τα δικά μας παραδείγματα. Η τραγωδία της Μικρασίας μπόλιασε την επιστήμη, τα γράμματα, τις τέχνες, τον κόσμο του επιχειρείν και της εργασίας με σπουδαίους Ελληνες της Ιωνίας που ανάταξαν την Ελλάδα και τη βοήθησαν να ξεπεράσει γρήγορα το σοκ της ήττας. Ο ακρωτηριασμός της Κύπρου άφησε μόνιμο τραύμα στο σώμα της ελληνικότατης ανέκαθεν Μεγαλονήσου μας, αλλά κινητοποίησε και τους αδελφούς μας να κάνουν θαύματα και μέσα και έξω. Θαύματα ανασυγκρότησης εντός, άλματα ρεκόρ -κατάταξης στην ελίτ της παγκόσμιας οικονομίας, εκτός.

Αλλά και εμείς οι Ελλαδίτες που δεν χάσαμε «έδαφος» από την εισβολή του Αττίλα κινητοποιηθήκαμε για να μην κάνουμε ξανά τα μεγάλα λάθη που οδήγησαν στην εκτροπή και στον εθνικό διαμελισμό. Κατοχυρώσαμε με το Σύνταγμά μας μια υγιή δημοκρατία, ακυρώσαμε τον ρόλο του Στρατού και της Βασιλείας στα πολιτικά μας πράγματα, γιατί σε αυτούς κυρίως χρεώθηκε η κατηφορική πορεία του Εθνους, και για πολλά χρόνια πορευτήκαμε ανοδικώς. Δεν το εύχεται κανείς να συμβαίνει, αλλά αυτή είναι η πικρή αλήθεια.

Τα Εθνη που βυθίζονται στον λήθαργο της παρακμής, της τρυφηλής ζωής και της διαφθοράς ξυπνούν απότομα από τις τραγωδίες και αλλάζουν. Στη δική μας περίπτωση, πάντως, παρά τα θετικά ανακλαστικά προηγούμενων ιστορικών προκλήσεων, ήρθε η στιγμή που δεν αντιδράσαμε σωστά. Θα περίμενε κανείς ότι η τραγωδία της χρεοκοπίας και των Μνημονίων θα μας οδηγούσε στο να αλλάξουμε ριζικά το υπόδειγμα. Το γεγονός ότι διακυβεύτηκε εν τοις πράγμασι η παραμονή μας στην Ευρωπαϊκή Ενωση και αμφισβητήθηκε η διατήρησή μας στο μπλοκ των χωρών του Δυτικού κόσμου, από τον οποίο κινδυνέψαμε με αποβολή, εκτιμήθηκε ότι θα ήταν από μόνο του ικανό για να αλλάξουμε τρόπο σκέψης.

Βάσκανος μοίρα, έξι μόλις χρόνια μετά την τυπική έξοδό μας από τα Μνημόνια, εμείς νομίσαμε ότι λύσαμε ως Εθνος και ως πολιτικό σύστημα το υπαρξιακό πρόβλημά μας και αρχίσαμε να κυλάμε πίσω στις παλαιές αμαρτίες (ΟΠΕΚΕΠΕ – πελατειακό κράτος, Τέμπη – διαπλοκή κ.λπ.).

Στις μέρες μας βασιλεύει ο κυνισμός. Ενα τμήμα της κοινωνίας αγαπά τη διαφθορά, ζηλεύει τη διαφθορά, δεν καταγγέλλει τη διαφθορά και δεν θεωρεί πρόβλημα που το πολιτικό σύστημα βουτά ξανά στη διαφθορά. Εάν άκουγε τον Σόιμπλε που έλεγε σε κλειστές συναντήσεις ότι «μεγάλο μέρος της χρεοκοπίας σας οφείλεται ευθέως στη διαφθορά της διαπλεκόμενης ελίτ σας», ίσως να έπαυε να συμπεριφέρεται έτσι. Και κοντά σε αυτά τα φαινόμενα το Εθνος παρακολουθεί μάλλον ατάραχο τη σταδιακή υποχώρηση της εθνικής κυριαρχίας στην καρδιά του Αιγαίου και την Ανατολική Μεσόγειο.

Η μόνη διαφορά που εντοπίζεται σε σύγκριση με το παρελθόν είναι ότι στους καιρούς μας η παράδοση γίνεται ειρηνικά. Με χάρτες. Δεν χύνεται αίμα. Δεν χρειάζεται, για την ώρα, να εισβάλουν οι Τούρκοι στην επικράτειά μας. Γράφουμε με τα χεράκια μας αυτά που θέλουν, τους τα παραδίδουμε, και είμαστε όλοι ευτυχισμένοι με τα ήρεμα νερά.

Στην πραγματικότητα ζούμε ως λαός την παρακμή της παρακμής. Θυμίζουμε τους αμέριμνους υπηκόους του πεπτωκότος Βυζαντίου δέκα χρόνια πριν από την Αλωση. Κάπου εκεί βρισκόμαστε και εμείς. Δέκα χρόνια πριν από τη δική μας Αλωση.

Μακάριοι και κοιμισμένοι, έχουμε ανοίξει μόνοι μας όλες τις κερκόπορτες. Στα κανάλια γίνεται ρεσιτάλ τουρκικής προπαγάνδας, πιο πολύ βλέπουμε τον Ερντογάν παρά τον Μητσοτάκη κάθε πρωί. Στα νησιά του Αιγαίου, που τα έχουμε αφήσει ξέφραγο αμπέλι για να βουλιάξουν από τα έσοδα της τουρκικής λίρας, περνούν ανενόχλητοι ως τουρίστες Τούρκοι κατάσκοποι και άλλοι και ακτινογραφούν τη χώρα. Είδατε τι συνέβη προχθές στη Ρόδο με τον Αζέρο που μετέφερε με τζετ σκι Τούρκους κατασκόπους στο έδαφός μας.

Στα γήπεδά μας εργάζονται Τούρκοι προπονητές που υβρίζουν τους Ελληνες φιλάθλους ως μπάσταρδους και απαιτούν να μη σηκώνουν οι οπαδοί των ομάδων ελληνικές σημαίες! Τους προκαλούν, λέει. Αλλά δεν μιλάει κανείς.

Η ήττα έχει αρχίσει να συντελείται από μέσα προς τα έξω (το 2048 θα γεννηθεί ο τελευταίος Ελλην και η «απάντηση» στο δημογραφικό είναι ο γάμος των ομοφύλων – το ατομικό προηγείται του συλλογικού) και κάθε μέρα που περνά φαντάζει, δυστυχώς, πιο πιθανή μια νέα μεγάλη ελληνική τραγωδία. Την απεύχομαι, βεβαίως.

Αλλά αν, ο μη γένοιτο, συμβεί, αυτή τη φορά δεν υπάρχει ούτε πολιτικό σύστημα για να επαναθεμελιώσει τη χώρα, καθώς οι σωτήρες μας τελείωσαν. Δεν υπάρχει όμως ούτε και λαός που να πιστεύει σε κάτι για να σηκώσει ξανά όρθια τη χώρα.

Ενα μεγάλο τμήμα του έχει διαβρωθεί από τη διαφθορά και του αρέσει να κυβερνάται από κάποιον που άρχισε ως πολιτικός την καριέρα του και θα την κλείσει, όποτε, ως ολετήρ αρχηγός των διεφθαρμένων. Αναζητώ στην εξίσωση κάποια αισιόδοξη νότα και για να γράψω ένα «αν». Αν γίνει αυτό, θα σωθούμε. Δεν τη βρίσκω, αγαπητοί. Δεν τη βρίσκω. Αν τη βρείτε εσείς, γράψτε μου. Το εννοώ. Θα τη δημοσιεύσω. Εχουμε δέκα χρόνια καιρό για να σώσουμε την παρτίδα.