Η Ευρωπαϊκή Ένωση βαφτίζει «μεταρρύθμιση» μια από τις πιο αντικοινωνικές και καταστροφικές παρεμβάσεις των τελευταίων ετών: την αναθεώρηση της Οδηγίας για τη Φορολογία Καπνού (TED). Στην πραγματικότητα, αυτό που κρύβεται πίσω από τα χαρτιά των Βρυξελλών δεν είναι η προστασία της δημόσιας υγείας, αλλά η ωμή επιδίωξη κεντρικοποίησης φορολογικών εσόδων και ελέγχου των αγορών σε βάρος των κρατών-μελών. Και πρώτα απ’ όλα σε βάρος της Ελλάδας, μιας χώρας που ιστορικά στήριξε ολόκληρες περιοχές της πάνω στην καλλιέργεια και επεξεργασία καπνού.
Ηγετική φιγούρα αυτής της «εκστρατείας» είναι ο Ολλανδός επίτροπος Οικονομίας, Βόπκε Χούκστρα. Ο Χούκστρα, με θητεία υπουργού Οικονομικών στη Χάγη και γνωστός για τη σκληρή του στάση απέναντι στον ευρωπαϊκό Νότο κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους, σήμερα έχει αναλάβει να περάσει την ατζέντα της κεντρικοποίησης εσόδων στην Κομισιόν.
Στόχος του: να επιβάλει ένα νέο ενιαίο ευρωπαϊκό καθεστώς φορολόγησης του καπνού, παραμερίζοντας την εθνική κυριαρχία και στερώντας από κράτη όπως η Ελλάδα έσοδα και εργαλεία οικονομικής πολιτικής. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι για την Αθήνα αυτό ισοδυναμεί με αυτοχειρία…
Η Ελλάδα
Τα νούμερα μιλούν από μόνα τους. Η Ελλάδα είναι η τρίτη μεγαλύτερη παραγωγός χώρα ακατέργαστου καπνού στην ΕΕ, με μερίδιο 13% και αξία παραγωγής που φτάνει τα 54,6 εκατ. ευρώ ετησίως. Περισσότεροι από 10% των ελληνικών αγροτικών νοικοκυριών εξαρτώνται άμεσα από την καλλιέργεια, ιδιαίτερα στις παραμεθόριες και οικονομικά ευάλωτες περιοχές: Ξάνθη, Ροδόπη, Κομοτηνή, Καβάλα, Σέρρες, Κατερίνη. Εκεί όπου οι ευκαιρίες είναι ελάχιστες, ο καπνός δεν είναι απλά ένα προϊόν – είναι ταυτότητα, είναι ιστορία, είναι κοινωνικός ιστός.
Η περιβόητη «ρύθμιση ελέγχου πρώτης ύλης» που εισάγει η TED σημαίνει στην πράξη εξωφρενικό κόστος συμμόρφωσης και ποσοστώσεις που θα εξαφανίσουν τους μικρούς παραγωγούς. Ο μέσος καπνοκαλλιεργητής στην Ελλάδα καλλιεργεί μερικά μόλις στρέμματα, συχνά με παρωχημένες υποδομές και χωρίς πρόσβαση σε φθηνή χρηματοδότηση. Αν οι Βρυξέλλες επιβάλουν αυτό το καθεστώς, το αποτέλεσμα θα είναι ένα: λουκέτο σε χιλιάδες οικογένειες παραγωγών και μαρασμός σε συνεταιρισμούς όπως η ιστορική ΣΕΚΕ Α.Ε., που εδώ και δεκαετίες ενώνει και στηρίζει τους μικροκαλλιεργητές.
Αλλά η ζημιά δεν θα σταματήσει εκεί. Η υποκατάσταση της εγχώριας παραγωγής από εισαγωγές είναι μαθηματικά βέβαιη. Η Τουρκία, η Βόρεια Μακεδονία, αλλά και –ναι– η Κίνα, τρίβουν τα χέρια τους. Η Ελλάδα, δεύτερη στον κόσμο σε παραγωγή ανατολικών ποικιλιών πίσω μόνο από την Τουρκία, θα χάσει το μοναδικό της συγκριτικό πλεονέκτημα. Οι αποθήκες στην Ξάνθη και την Κομοτηνή θα κλείσουν, οι θέσεις εργασίας στη μεταποίηση, στη μεταφορά και στη λιανική πώληση θα χαθούν. Και το κράτος; Ήδη σήμερα το 25% της κατανάλωσης καπνού στην Ελλάδα είναι παράνομη, κοστίζοντας στα δημόσια ταμεία περίπου 670 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Η αύξηση της φορολογίας μέσω TED θα εκτινάξει τη μαύρη αγορά ακόμη ψηλότερα, στερώντας έσοδα και υπονομεύοντας τη νομιμότητα.
Τραγική ειρωνία
Η ειρωνεία είναι πως η ίδια η Κομισιόν που κόπτεται για «δημόσια υγεία» έχει παραδεχθεί ότι σκοπός της είναι να συγκεντρώσει έσοδα για νέες «ευρωπαϊκές προτεραιότητες» – ανάμεσά τους και η χρηματοδότηση της Άμυνας στην Ουκρανία. Δηλαδή, οι καπνοπαραγωγοί της Θράκης και της Μακεδονίας καλούνται να θυσιαστούν στο βωμό μιας δημοσιονομικής ατζέντας, που δεν έχει καμία σχέση με τις ζωές τους.
Πρόκειται για πολιτικό κυνισμό που θα ζήλευε κι ο πιο αδίστακτος τεχνοκράτης.
Κι ενώ ο Χούκστρα κάνει παιχνίδι από τις Βρυξέλλες, η κυβέρνηση Μητσοτάκη σιωπά. Ούτε αντίδραση ούτε διαπραγμάτευση ούτε σχέδιο υπεράσπισης του ελληνικού καπνού στις ευρωπαϊκές αίθουσες. Η ίδια κυβέρνηση που διαφημίζει την «ανάπτυξη» και τα «ρεκόρ εξαγωγών», αφήνει στην τύχη τους χιλιάδες αγρότες, μικρομεσαίους εμπόρους και συνεταιριστές. Πρόκειται για συνενοχή μέσω αδράνειας.
Η αλήθεια είναι σκληρή: η αναθεώρηση της TED δεν έχει στόχο την υγεία, αλλά την κεντρικοποίηση εσόδων και εξουσιών. Και εάν περάσει, θα σημάνει το τέλος μιας ιστορικής καλλιέργειας, τον αφανισμό της ελληνικής περιφέρειας και την παράδοση ολόκληρης της αγοράς στα χέρια ξένων – από την Άγκυρα μέχρι το Πεκίνο.
Η κυβέρνηση έχει ακόμη χρόνο να σηκώσει το ανάστημά της. Αν δεν το κάνει, θα μείνει στην Ιστορία ως η κυβέρνηση που πούλησε τον ελληνικό καπνό για ένα εισιτήριο συμμετοχής στο παιχνίδι των Βρυξελλών.
