Τα σανατόρια στην Ελλάδα και ειδικά αυτά σε Πάρνηθα και Πεντέλη λειτούργησαν αρχικά ως θεραπευτήρια φυματίωσης. Ειναι γνωστό πως η φυματίωση ήταν η πιο θανατηφόρα ασθένεια στις αρχές του 20ού αιώνα.
Καταφύγια για φυματικούς
Δεν υπήρχε ακόμα αντιβίωση και η μόνη «θεραπεία» θεωρούνταν ο καθαρός αέρας και η ξεκούραση. Για αυτό τα σανατόρια χτίζονταν σε μεγάλα υψόμετρα, μέσα στο δάσος, όπου το κλίμα θεωρούνταν ευεργετικό.
Το Σανατόριο Πάρνηθας ιδρύθηκε το 1912, το Νταού Πεντέλης λίγο αργότερα και με τα δύο να δέχονται εκατοντάδες φυματικούς ασθενείς.
Με την ανακάλυψη της πενικιλίνης και των αντιφυματικών φαρμάκων, η ανάγκη για σανατόρια έσβησε σταδιακά, έτσι, τα κτίρια σταδιακά εγκαταλείφθηκαν.
Ιστορίες που στοιχειώνουν
Το σανατόριο της Πάρνηθας και το Νταού Πεντέλης κουβαλούν ιστορίες πόνου, θρύλους και μαρτυρίες που στοιχειώνουν μέχρι σήμερα. Στέκουν σαν φαντάσματα μιας άλλης εποχής, όπου ο πόνος της φυματίωσης μπλέκεται με τους θρύλους του μεταφυσικού.
Το σανατόριο της Πάρνηθας
Χτισμένο το 1912 σε υψόμετρο 1.200 μέτρων, το σανατόριο της Πάρνηθας υπήρξε για δεκαετίες το τελευταίο καταφύγιο των φυματικών. Οι ασθενείς κατέφθαναν από όλη την Ελλάδα, συχνά χωρίς χρήματα,· όσοι δεν μπορούσαν να πληρώσουν τα 300 με 480 δραχμές που κόστιζε η νοσηλεία, κατασκήνωναν έξω από το κτίριο ελπίζοντας σε μια θέση.
Ανάμεσά τους και ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος, που νοσηλεύτηκε το 1937 και έγραψε εκεί την «Εαρινή Συμφωνία». Οι διάδρομοι του κτιρίου, γεμάτοι πόνο και προσμονή, έγιναν για πολλούς τόπος δημιουργίας αλλά και μαρτυρίας.
Μετά την ανακάλυψη της πενικιλίνης, το σανατόριο άρχισε να παρακμάζει. Το 1965 πέρασε στην ΕΟΤ, μετατράπηκε σε ξενοδοχείο «Ξενία» και αργότερα σε Σχολή Τουριστικών Επαγγελμάτων. Από το 1985 εγκαταλείφθηκε οριστικά. Σήμερα στέκει σαν φάντασμα, βανδαλισμένο, με σύμβολα και γκράφιτι που τροφοδοτούν ιστορίες τρόμου.
Μαρτυρίες μιλούν για σκιές που εμφανίζονται ξαφνικά, για φωνές που ακούγονται από τα υπόγεια, ακόμα και για το κλάμα ενός κοριτσιού μέσα στη νύχτα. Ερευνητικές ομάδες με κάμερες έχουν καταγράψει ανεξήγητα φαινόμενα, ενώ πολλοί αναφέρουν απότομες αλλαγές θερμοκρασίας μέσα στα δωμάτια.
Το Νταού Πεντέλης
Στις πλαγιές της Πεντέλης, το σανατόριο στο Νταού λειτούργησε από τις αρχές του 20ού αιώνα έως το 1957. Χώρος θεραπείας φυματικών, αργότερα μετατράπηκε σε παιδοψυχιατρική κλινική, πριν εγκαταλειφθεί οριστικά.
Κατά την Κατοχή, οι υπόγειοi του χώροι χρησιμοποιήθηκαν από αντιστασιακές οργανώσεις του ΕΛΑΣ και του ΕΑΜ. Η ιστορική αυτή διάσταση δίνει στο ερειπωμένο κτίσμα έναν ακόμη πιο φορτισμένο χαρακτήρα, δεν ήταν μόνο νοσοκομείο, αλλά και χώρος μυστικών συναντήσεων.
Σήμερα, τα μισογκρεμισμένα παράθυρα, οι τοίχοι γεμάτοι υγρασία και γκράφιτι, οι πληγές από πυρκαγιές και βανδαλισμούς συνθέτουν μια ατμόσφαιρα που κόβει την ανάσα. Κάτοικοι και επισκέπτες μιλούν για ένα «παγωμένο» μέρος, που η ησυχία του μοιάζει να κρύβει περισσότερα απ’ όσα δείχνει.
Μπλέκεται το πραγματικό με το φανταστικό
Και τα δύο σανατόρια κουβαλούν μια βαριά μνήμη: τον αγώνα ενάντια στη φυματίωση, τον πόνο χιλιάδων ανθρώπων, αλλά και τις ιστορίες της Κατοχής. Η εγκατάλειψη τα μετέτρεψε σε σκηνικό αστικών μύθων, όπου το πραγματικό μπλέκεται με το φανταστικό.
Το σανατόριο της Πάρνηθας έχει κηρυχθεί διατηρητέο και αναζητείται τρόπος αξιοποίησης. Ωστόσο, είτε αναστηλωθούν είτε μείνουν ερείπια, θα συνεχίσουν να στέκουν ως σύμβολα μιας εποχής που δεν έχει σβήσει από τη συλλογική μνήμη: εποχής πόνου, αγώνα, αλλά και ανεξήγητου μυστηρίου.
Δείτε επίσης:
- Κακοκαιρία: Οι συστάσεις στους πολίτες – Τσατραφύλλιας: «Σήμα για 100 τόνους νερού ανά στρέμμα»
- Διαγράφονται 335.000 αιώνιοι φοιτητές: Τα βήματα του Υπ. Παιδείας
