Το σχιστολιθικό αέριο (shale gas) είναι φυσικό αέριο εγκλωβισμένο σε πετρώματα σχιστόλιθου — πετρώματα χαμηλής διαπερατότητας που δεν «απελευθερώνουν» το αέριο εύκολα. Για να εξαχθεί, απαιτείται μια τεχνική γνωστή ως υδραυλική ρωγμάτωση (hydraulic fracturing, ή “fracking”) και συνήθως γίνονται οριζόντιες γεωτρήσεις. Αυτή η μέθοδος είναι πολύ πιο πολύπλοκη και “ενεργοβόρα” από την παραδοσιακή εξόρυξη φυσικού αερίου από κοιτάσματα με εύκολη διέξοδο, όπως τα υποθαλάσσια.
Η διαδικασία περιλαμβάνει την άντληση μεγάλης ποσότητας νερού με χημικά και άμμο υπό πίεση, για να “σπάσουν” οι σχιστόλιθες και να ελευθερωθεί το αέριο· στη συνέχεια, υγρά επιστρέφουν στην επιφάνεια (“flow-back fluids”), μαζί με μεθάνιο και άλλες ουσίες.
Αυτές οι ιδιαιτερότητες — οι γεωτρήσεις, η ρωγμάτωση, η μεταφορά και επεξεργασία — σημαίνουν ότι ο κύκλος παραγωγής συνολικά έχει μεγαλύτερη περιβαλλοντική επιβάρυνση απ’ ό,τι το συμβατικό φυσικό αέριο.
Υπήρξε — και υπάρχει — ισχυρό επιχείρημα ότι το φυσικό αέριο (συμβατικό ή shale) μπορεί να λειτουργήσει ως “καύσιμο γέφυρα”: δηλαδή, να αντικαταστήσει τον άνθρακα/λιγνίτη και να μειώσει βραχυπρόθεσμα τις εκπομπές CO₂, ενώ σταδιακά αναπτύσσονται ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Είναι όμως έτσι;
Οι μελέτες έχουν δείξει, οι διαρροές μεθανίου κατά την παραγωγή σχιστολιθικού αερίου είναι μεγάλες (3.6–7.9 %), σε αντίθεση με την εξόρυξη του συμβατικού αερίου που είναι κάτω του 1% . Σε αυτή την περίπτωση , τα οφέλη από τη χαμηλότερη εκπομπή CO₂ κατά την καύση μπορεί να ακυρωθούν — γιατί το μεθάνιο έχει πολύ ισχυρότερο (βραχυπρόθεσμα) “δυναμικό θέρμανσης” του πλανήτη. Μεσοπρόθεσμα (π.χ. 20 χρόνια) το συνολικό αποτύπωμα θερμοκηπίου του σχιστολιθικού αερίου μπορεί να είναι μεγαλύτερο ακόμη και από αυτό του άνθρακα.
Οι κίνδυνοι για νερά, έδαφος, τοπικά οικοσυστήματα και υγεία, συχνά υποτιμώνται ή δεν λαμβάνονται σοβαρά υπόψη όταν το shale gas προβάλλεται ως “καθαρότερη λύση”.
Με άλλα λόγια: το shale gas δεν είναι “καθαρή προσωρινή λύση” — είναι πιθανώς ένα νέο, σοβαρό πρόβλημα. Δεν υπάρχει πλήρης επιστημονική συναίνεση. Ορισμένες μελέτες “life-cycle analysis” δείχνουν ότι, κάτω από “ιδανικές” συνθήκες (καλή διαχείριση, λιγότερες διαρροές, αποτελεσματική επεξεργασία, flaring ή ανάκτηση μεθανίου), οι συνολικές εκπομπές του shale gas μπορεί να είναι μόνο ελαφρώς υψηλότερες (ή και συγκρίσιμες) από αυτές του συμβατικού φυσικού αερίου. Αυτό απαιτεί τέλεια διαχείριση, πλήρη συμμόρφωση, και μηδενικές αποκλίσεις από τα περιβαλλοντικά διεθνή πρότυπα. Στην πράξη, πολλές φορές τέτοια “ιδανική” διαχείριση δεν συμβαίνει, είτε λόγω τεχνικών, είτε λόγω οικονομικών παραμέτρων ή ακόμα και ελλιπούς ελέγχου και επιτήρησης, αλλά κυρίως λόγω οικονομικού κινήτρου να “κρατηθούν τα κόστη χαμηλά”.
Ακόμα και οι “πιο συντηρητικές” εκτιμήσεις δείχνουν ότι το πιο ισχυρό πρόβλημα δεν είναι η καύση του αερίου, αλλά οι διαρροές μεθανίου πριν καν φτάσει στον καταναλωτή. Συνεπώς, η παραγωγή shale gas — ιδιαίτερα σε μεγάλη κλίμακα — δεν πρέπει να θεωρείται “καθαρή” ή “μέτρια ρυπογόνος”: διαδικασία.
Η παραγωγή σχιστολιθικού αερίου δεν είναι μια “καθαρή” ή “ασφαλής” εναλλακτική απέναντι στον άνθρακα ή το πετρέλαιο. Αντίθετα, λόγω των διαρροών μεθανίου, της τεχνικής, των περιβαλλοντικών κινδύνων, μπορεί να επιβαρύνει το φαινόμενο του θερμοκηπίου πολύ περισσότερο από το συμβατικό φυσικό αέριο.
Μάλλον οι πολιτικοί ηγέτες της ΕΕ που διατείνονται ότι θέλουν να προστατεύουν τον πλανήτη από την κλιματική αλλαγή λόγω των ανθρωπογενών ανθρακικών δραστηριοτήτων, υποκρίνονται όταν αποδέχονται το αμερικανικό lng ως εναλλακτικό καύσιμο μετάβασης για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας.
Και να θυμόμαστε, όταν ακούσουμε υποσχέσεις για “καθαρό, μεταβατικό φυσικό αέριο”, πρέπει πάντα να ζητάμε όλο το κόστος — όχι μόνο αυτό που βολεύει οικονομικά και πολιτικά.
Δείτε επίσης:
Συγχαρητήρια για το εμπεριστατωμέ ο άρθρο! Η αλήθεια αποκρύπτεται επιμελώς απο τα στρατευμένα φερέφωνα….