Στην αναβάθμιση των παράνομων ναυτικών στρατιωτικών βάσεων του Μπουγαζίου και της Αμμοχώστου, με τη δημιουργία βάσης θαλασσίων drones προχωράει η Τουρκία, στα πλαίσια της στρατηγικής της «Γαλάζιας Πατρίδας» και της προσπάθειάς της να κυριαρχίσει στην Ανατολική Μεσόγειο. Τις εξελίξεις αναλύει ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Γιάννος Χαραλαμπίδης στο Sigmalive και στην εφημερίδα Σημερινή.
Δείτε την παρέμβαση του Γιάννου Χαραλαμπίδη στο Sigmalive:
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο του στην Σημερινή:
Κύπρος, Ελλάδα και Ισραήλ προχωρούν σε πολιτικές διακηρύξεις συνεργασίας, αλλά η Τουρκία συνεχίζει τον επιθετικό αμανέ της. Η στάση της Άγκυρας όχι μόνο δικαιολογεί τη στρατηγική συνεργασία των τριών χωρών, αλλά και την εμβάθυνσή της και δη στην πράξη για τη δημιουργία μιας σχέσης επί τη βάσει της υπογραφής Συμφώνου Συμμαχίας για την αποτροπή της τουρκικής αναθεωρητικής πολιτικής με τις ευλογίες ή την ανοχή των ΗΠΑ. Και αυτό είναι σημαντικό, διότι η κατοχή συνιστά: 1. ∆ιαρκή απειλή για την επιβίωση της Κυπριακής ∆ημοκρατίας. 2. Την αχίλλειο πτέρνα της Ελλάδας. 3. Αυξημένη απειλή σε βάρος του Ισραήλ και για την ασφάλεια της περιοχής, της οποίας τη διατάραξη δεν θα ήθελαν οι ΗΠΑ.
Η ναυτική Βάση στο Μπογάζι
Απλή απόδειξη των ανωτέρω αποτελεί η εν εξελίξει προσπάθεια της Τουρκίας για την αναβάθμιση της ναυτικής Βάσης του Μπογαζίου, γνωστή στους παλαιότερους ως «Χρυσούλη». Η επιλογή αυτή είναι ενταγμένη στην ευρύτερη στρατηγική της Γαλάζιας Πατρίδας. Τα έργα έχουν αρχίσει από τον Ιανουάριο του 2025 ώς σήμερα (βλέπε σχετικές δορυφορικές φωτογραφίες). Συναφείς πληροφορίες αναφέρουν ότι η αναβάθμιση της Βάσης: 1) Λειτουργεί συμπληρωματικά των λιμανιών που βρίσκονται στα τουρκικά παράλια και εκείνου της Αμμοχώστου, το οποίο συνιστά το κύριο ορμητήριο του Τουρκικού Στόλου μετά τις αναβαθμίσεις που έχουν γίνει, για να μπορούν να ναυλοχούν μεγάλα πολεμικά σκάφη. 2) Αναμένεται να χρησιμοποιηθεί για εκπαιδευτικούς σκοπούς και για τον ελλιμενισμό μικρών πολεμικών σκαφών και θαλάσσιων drones. Ειδικώς ως προς τα θαλάσσια drones o τουρκικός σχεδιασμός αφορά τη χρήση τους μέσω Βάσεων σε όλο το μήκος των παραλίων της Τουρκίας από το Αιγαίο ώς την Κύπρο.
Τουρκικά οφέλη
Υπό αυτές τις συνθήκες η Τουρκία φαίνεται να επιδιώκει την ενίσχυση του αφηγήματός της στην πράξη περί της ναυτικής κυριαρχίας της στο πλαίσιο της Γαλάζιας Πατρίδας. Η κατοχή της Κύπρου προσφέρει σοβαρά πλεονεκτήματα στην Άγκυρα σε σχέση με το Ισραήλ. Η αναφορά στο Ισραήλ είναι συναφής με τον ρόλο του πριν από και μετά την Τριμερή.
Τι σηµαίνουν για την Τουρκία οι Βάσεις στην Αµµόχωστο και στο Μπογάζι;
Η Αμμόχωστος έχει τις εξής στρατηγικές δυνατότητες:
Υποδομές: Α) Αποβατικά, βοηθητικά πλοία και ανεφοδιασμό. Β) Εύκολη διασύνδεση με χερσαίες δυνάμεις, οδικό δίκτυο, στρατιωτικές εγκαταστάσεις
Ναυτική διάσταση: Σημείο υποστήριξης για τουρκικές μονάδες που επιχειρούν: Α) νότια της Κύπρου προς Ισραήλ και προς ΑΟΖ Κύπρου. Β) Ασφαλές λιμάνι “εντός ελέγχου” χωρίς ανάγκη επιστροφής σε Τουρκία.
Η Αμμόχωστος λειτουργεί ως logistics hub χαμηλού προφίλ.
Το Μπογάζι είναι:
Μικρό λιμάνι και βάση στα βόρεια της Αμμοχώστου.
Κατάλληλο για: Εκπαίδευση, στάθμευση περιπολικών, drones θαλάσσης και ειδικές αποστολές.
∆υσκολεύει την επιτήρηση από τρίτους στην ευρύτερη περιοχή.
Είναι ιδανικό για παρενοχλήσεις χωρίς κλιμάκωση.
Ναυτικό και Βάσεις
Το Ναυτικό που εδρεύει στην Κύπρο συνδυάζεται με αριθμό εγκαταστάσεων και υποδομών όπως:
Η Βάση UAV του Λευκονοίκου.
Τα ραντάρ και οι αισθητήρες που βρίσκονται στον Πενταδάκτυλο.
Η παροχή συνεχούς εικόνας: 1) στα νότια της Κύπρου, 2) στον διάδρομο προς το Ισραήλ, 3) στις πιθανές οδεύσεις καλωδίων.
Αυτό προσφέρει στην Τουρκία τη δημιουργία ενός αεροναυτικού πλέγματος επιτήρησης, διότι η Τουρκία έχει πλεονέκτημα μάζας, που σημαίνει μεγαλύτερο αριθμό πλοίων, περισσότερες πλατφόρμες και μεγαλύτερη αντοχή σε παρατεταμένες επιχειρήσεις. Από την άλλη, το Ισραήλ έχει πλεονέκτημα ποιότητας και ISR (ανώτερη τεχνολογία, αισθητήρες, δικτυοκεντρική επίγνωση, υψηλή αποτελεσματικότητα ανά μονάδα) και δη στον αέρα, εξ ου και το γεγονός ότι αντιδρά στην αγορά των αμερικανικών F-35 από την Τουρκία.
Ισοζύγια και «κλείδωµα»…
Με την κατοχή, η Τουρκία αποκτά επιπλέον στρατηγικά πλεονεκτήματα, που μεταβάλλουν ουσιαστικά το ισοζύγιο:
Προκεχωρημένες Βάσεις (Forward basing):
Αμμόχωστος και Μπογάζι ως σημεία ναυτικής υποστήριξης και διασποράς μέσων.
Μόνιμη παρουσία (Persistent presence) με χαμηλό κόστος.
Γεωγραφικό “κλείδωμα” της Κύπρου:
Έλεγχος των θαλάσσιων αξόνων γύρω από το νησί και περιορισμός της στρατηγικής ελευθερίας τρίτων.
∆υνατότητα ελέγχου και παρεμπόδισης υποδομών, όπως καλώδια, αγωγοί, έρευνες, εμπορικές δραστηριότητες, των οποίων επιδιώκει την καθυστέρηση ή την αμφισβήτηση χωρίς στρατιωτική σύγκρουση.
Το Ισραήλ
Από την πλευρά του το Ισραήλ παραμένει ποιοτικά ισχυρό, και διατηρεί ανώτερη τεχνολογία, ISR και στρατηγική αποτροπή.
Όμως:
Α. δεν μπορεί να διατηρεί συνεχή παρουσία μακριά από τις κύριες Βάσεις του,
Β. επιχειρεί κυρίως με λογική «ταχείας συγκέντρωσης ισχύος».
Αυτό δημιουργεί ασυμμετρία υπέρ της Τουρκίας σε περιβάλλον χαμηλής και μέσης έντασης, κυρίως στη θάλασσα.
Η κατοχή της Κύπρου
Η κατοχή της Κύπρου λειτουργεί ως καθοριστικός πολλαπλασιαστής ναυτικής ισχύος για την Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο, διότι αποκτά:
Προκεχωρημένη ναυτική παρουσία στο κέντρο της Αν. Μεσογείου (Μακρύ χέρι της Τουρκίας).
Μειώνει τον χρόνο αντίδρασης. ∆εν γίνεται λόγος για ώρες, αλλά για λεπτά.
Έλεγχο θαλάσσιων γραμμών μεταξύ Κύπρου, Ισραήλ και Σουέζ από και προς την Αλεξανδρέττα.
Πλατφόρμα A2/AD (Anti -Acces) χαμηλής έντασης και AD (Area Denial). Τι σημαίνει αυτό; To A2/AD είναι ικανότητα παρεμπόδισης κάποιου να εισέλθει στην περιοχή που θεωρεί δική του. Το AD σημαίνει ότι, αν κάποιος ξένος εισέλθει σε μια περιοχή, εκείνος που την ελέγχει καθιστά την παραμονή ή τη δράση τού εισελθόντος πολύ ακριβή και επικίνδυνη.
Ναυτικές και παράκτιες δυνατότητες αποτροπής της Κύπρου
Οι ναυτικές δυνάµεις της Κύπρου
Το Ναυτικό της Κυπριακής ∆ημοκρατίας είναι μηδαμινό. ∆ιαθέτει περιπολικά ανοικτής θαλάσσης (OPV) – 2 OPV τύπου Sa’ar 62 (ισραηλινής σχεδίασης). Πρόκειται για το «ΑΝ∆ΡΕΑΣ ΙΩΑΝΝΙ∆ΗΣ» και το «ΑΛΑΣΙΑ». Οι δυνατότητές τους είναι η επιτήρηση και η συνοδεία, καθώς και η υποστήριξη συμμαχικών μονάδων. Τονίζεται ότι δεν είναι πλοία μάχης, δεν φέρουν βαριά αντιαεροπορική ή αντιπλοϊκή ισχύ και δεν μπορούν να επιβληθούν σε ναυτική σύγκρουση. Υπολογίζεται ότι θα αγοραστεί ακόμη ένα από το Ισραήλ με οπλικά συστήματα και δη πυραυλικά, που θα στοιχίσει περί τα 50 εκατομμύρια δολάρια. Βεβαίως, στην περίπτωση της Κύπρου, πιο σημαντική με τη νέα στρατηγική πρακτική θα ήταν η απόκτηση drones θαλάσσης.
Το ισχυρό αποτρεπτικό όπλο της Κύπρου είναι οι παράκτιες πυραυλικές συστοιχίες Exocet MM40 Block III. Πρόκειται για πυραύλους εδάφους θαλάσσης με εμβέλεια από 180 ώς 200 χλμ. ∆ιαθέτουν: 1. Καθοδήγηση INS / GPS (μέση πορεία). 2. Ενεργό ραντάρ (τελική φάση). 3 Πτήση: sea-skimming και δυνατότητα περίπλοκης τροχιάς (waypoints) 4. Φορείς: κινητές παράκτιες πυροβολαρχίες. Η παρουσία των Exocet MM40 Block III δημιουργεί δυνατότητα A2/AD μεσαίας ακτίνας. Ως εκ τούτου, η Κύπρος μπορεί να:
Πλήττει πλοία πολύ πέρα από την άμεση παράκτια ζώνη.
Καλύπτει: 1. Μεγάλο μέρος των νοτίων και νοτιοανατολικών θαλασσίων περιοχών. 2. κρίσιμους διαδρόμους προς την ΑΟΖ. 3. Απειλεί πλοία συνοδείας και περιπολίας.
Με τον τρόπο αυτό, η Κύπρος αλλάζει ποιοτικά τον βαθμό της αποτροπής της, αφού αυξάνει τη ζώνη δράσης της και προφανώς την αποτελεσματικότητά της.
Συντελεστές αποτροπής
Η αποτροπή της Κυπριακής ∆ημοκρατίας είναι συναφής: 1. Με τα αποθέματα σε πυρομαχικά. Συναφώς εξαρτάται από άλλους και αυτό είναι συναφές με συμφωνίες που δεν αφορούν μόνο την ίδια αλλά και τη σχέση όσων θα της δώσουν πυρομαχικά με την Τουρκία. 2. Με τον βαθμό που έχουν οι συμμαχίες της. ∆ηλαδή με το Ισραήλ δεν έχει υπογράψει Αμυντικό Σύμφωνο. Άρα δεν υπάρχει νομική δέσμευση ότι η εξωτερική επίθεση σε βάρος τού ενός είναι επίθεση και κατά του άλλου, όπως π.χ. αναφέρει στην ενεργοποίησή του το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ. 3. Με τα συμφέροντα των συμμαχικών χωρών. Το Ισραήλ δεν θα εμπλακεί σε κρίση με την Τουρκία, πόσω μάλλον σε πόλεμο, εάν δεν θα θίγονται μαζί με τα συμφέροντα της Κύπρου και δικά του ζωτικά συμφέροντα. Εδώ υπάρχουν δύο ζητήματα: Πριν από την κατασκευή ενός έργου και μετά από αυτήν. ∆ηλαδή στην περίπτωση του East- Med υπήρχε μεν δέσμευση και από τις Βουλές των τριών χωρών, αλλά το Ισραήλ δεν έφτασε σε κρίση με την Τουρκία, εφόσον δεν ήταν διαθέσιμες να το πράξουν Κύπρος και Ελλάδα. Το ίδιο συμβαίνει και στην περίπτωση του καλωδίου. ∆εν επενέβη και δεν επεμβαίνει το Ισραήλ στην κρίση στο ύψος της Κάσου ή στ’ ανοιχτά της Κύπρου εφόσον δεν είναι διατεθειμένες να το πράξουν Κύπρος και Ελλάδα. Θα ήταν δυνατό να λειτουργήσει η αποτροπή του Ισραήλ στην περίπτωση του καλωδίου στο σκέλος που το αφορά, δηλαδή Κύπρου – Ισραήλ, με τη σύμφωνη γνώμη των ΗΠΑ. Τι σημαίνει αυτό; Ότι δεν θα χρειαστεί να γίνει κρίση με την Τουρκία, διότι οι Αμερικανοί θα λειτουργήσουν ως πυροσβέστες πριν από την όποια κρίση, επειδή: Α) Το καλώδιο Κύπρου – Ισραήλ είναι χαμηλού γι’ αυτούς ρίσκου. Άρα έχει μεγαλύτερες πιθανότητες υλοποίησης. Β) Οι ΗΠΑ δεν θα επιτρέψουν την πρόκληση κρίσης Τουρκίας – Ισραήλ, που θα ήταν δυνατό να οδηγήσει σε γενικευμένο πόλεμο, διότι θα τιναχθεί στον αέρα η Μέση Ανατολή και το σύστημα ασφάλειας των ΗΠΑ.
Αξιοπιστία αποτροπής
Αξιόπιστη αποτροπή σημαίνει: 1. Αύξηση αυτονομίας ενόπλων δυνάμεων. 2. Ενίσχυση στρατιωτικής αυτονομίας μέσω πολεμικών βιομηχανιών. 3. Ενίσχυση στρατιωτικής και ναυτικής παρουσίας στην Κύπρο, που σημαίνει αλλαγή στρατηγικής ως αποτέλεσμα πολιτικής βούλησης και εύνοιας μεγάλων δυνάμεων όπως οι ΗΠΑ. 4. ∆ημιουργία ευνοϊκών συνθηκών και δη εντός της ΕΕ και αλλού, ότι η οποία κίνηση της Ελλάδας και της Κύπρου στηρίζεται από το Ισραήλ και τον αραβικό κόσμο στη λογική της νέας αρχιτεκτονικής ασφάλειας στην περιοχή, που περιλαμβάνει τον IMEC και τη διεύρυνση της Συμφωνίας του Αβραάμ.
Δείτε επίσης:
- Γιάννος Χαραλαμπίδης: Τουρκική απειλή κατά του Ισραήλ μέσω Κύπρου
- Γιάννος Χαραλαμπίδης: Η μέγκενη της συγκυριαρχίας και ο αμερικανικός Άτλαντας
- Γιάννος Χαραλαμπίδης: Σηκώνονται κύματα στο «καλό κλίμα» από τη Ρόδο ώς την Καρπασία
