Πολιτικού ή διπλωματικού τύπου συνεννόηση με την Τουρκία δύσκολα μπορεί να γίνει. Αν επιτευχθεί, τότε θα είναι βραχεία και θα καταλήξει αναπόφευκτα σε πόλεμο
- Από τον Παναγιώτη Λιάκο
Τὸ νὰ ἐλπίζωμεν διὰ διαπραγματεύσεων νὰ ἀγάγωμεν τοὺς Τούρκους εἰς τὸ νὰ συμπεριφερθοῦν πρὸς τοὺς χριστιανοὺς κατὰ τρόπον ἀνθρώπινον καὶ λογικόν, αὐτὸ σημαίνει νὰ περιφρονήσωμεν τὴν πεῖραν τῶν αἰώνων καὶ νὰ ἀγνοήσωμεν καὶ τὴν ἰδικήν μας πεῖραν. Διὰ τοῦτο μόνον μὲ τὴν δύναμιν τῶν ὅπλων δυνάμεθα, ἐφ ὅσον ἔτι εἶναι καιρὸς νὰ εἰρηνεύσωμεν τὴν Ἀνατολήν». Απόσπασμα από συνομιλία του Ιωάννη Καποδίστρια με τον τσάρο Αλέξανδρο Α΄ της Ρωσίας, όπως παρατίθεται στο βιβλίο «Ιωάννη Καποδίστρια Απομνημονεύματα – Επισκόπηση της πολιτικής μου σταδιοδρομίας», εκδόσεις Μπάυρον, σελ. 147.
Βρισκόμαστε στον Αύγουστο του 1821. Η Επανάσταση έχει ξεσπάσει. Οι Τούρκοι αντιδρούν με τον προβλεπόμενο για αυτούς τρόπο. Σφάζουν χριστιανούς, όπου βρουν. Και στην Πόλη και στη Βαλκανική και όπου αλλού κρίνουν σκόπιμο. Για τον Καποδίστρια μία εκ των ιδανικότερων εξελίξεων θα ήταν ένας ρωσοτουρκικός πόλεμος και γι’ αυτό προσπαθεί να αναμείξει την αυτοκρατορία στην οποία προσφέρει διπλωματικές υπηρεσίες σε μια ένοπλη αντιπαράθεση με τους Οθωμανούς. Ο πρώτος (και καλύτερος όλων) Κυβερνήτης της μετεπαναστατικής Ελλάδας είναι καίριος. Δεν χάνει χρόνο ούτε δαπανά τον χρόνο του εργοδότη του με υπεκφυγές και απεραντολογίες.
Τα λέει απλά και ωμά: Οποιος νομίζει ότι υπάρχει περίπτωση οι Τούρκοι να συμπεριφερθούν σε χριστιανούς με τρόπο ανθρώπινο και λογικό περιφρονεί την πείρα των αιώνων και αγνοεί την πείρα του λαού του. Μόνο με τα όπλα ειρηνεύει αυτό το θηρίο.
Οι ηγεσίες της Ευρώπης δεν βλέπουν με καλό μάτι τις επαναστάσεις: η γαλλική, που καρατόμησε βασιλείς, είναι ένας από τους κυρίαρχους λόγους που τα παλάτια επιθυμούν τη διατήρηση του status quo. Όμως η περίπτωση του ελληνικού Αγώνα εναντίον των Τούρκων δεν είναι μία μηδενιστικού τύπου ανταρσία εναντίον των ευρωπαϊκών θρόνων, αλλά πράξη αυτοάμυνας του δυτικού χριστιανισμού και της παράδοσης κόντρα στον ισλαμιστικό Μολώχ.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας προσπαθεί να άρει τις αμφιβολίες του τσάρου, αναλύοντας τις συνέπειες που θα προέκυπταν σε διάφορες πιθανές εξελίξεις του ελληνικού Αγώνα: «Παραδίδοντες τοὺς χριστιανοὺς τῆς Ἀνατολῆς εἰς τὴν αἱμοβόρον μανίαν τῶν Τούρκων, δὲν ὑποβοηθοῦμεν ἄρα γε τὰ σχέδια τῶν ἐν Εὐρώπῃ ἐπαναστατικῶν αὐτουργῶν ἀντὶ νὰ τὰ ματαιώσωμεν; Ἐὰν οὗτοι ἔχουν κοινὸν τὶ καθωρισμένον πρόγραμμα, τοῦτο ἀσφαλῶς θὰ ἀποβλέπῃ εἰς τὸ νὰ περιαγάγῃ εἰς πλήρη ἀνυποληψίαν τὰς νομίμους κυβερνήσεις καὶ νὰ ἐξεγείρῃ ἐναντίον των τὴν κατακραυγὴν τῶν λαῶν. Ἀλλ’ οἱ Ἕλληνες ἐγκαταλειπόμενοι εἰς τὴν διάκρισιν τῶν Τούρκων θὰ ἀμυνθοῦν μὲ τὸ θάρρος τῆς ἀπελπισίας. Τότε θὰ συμβῇ ἐν ἐκ τῶν ἑξῆς τριῶν: ἤ νὰ ὑποστῇ ἡ Ἑλλὰς τὴν τύχην τῶν παριστρίων ἡγεμονιῶν, ἤ θὰ συντρίψῃ διὰ παντὸς τὸν ὀθωμανικὸν ζυγόν, ἤ, τέλος, ὁ ἀγὼν θὰ παραταθεῖ μετ’ ἐναλλασσομένων ἐπιτυχιῶν καὶ ἀποτυχιῶν. Εἰς τὴν πρώτην περίπτωσιν αΐ ευρωπαϊκαὶ κυβερνήσεις θὰ τεθοῦν εἰς ἴσην μοῖραν μὲ τοὺς Τούρκους. Εἰς τὴν δευτέραν θὰ ἀναγκασθοῦν νὰ ἀναγνωρίσουν ἐν Ἑλλάδι μίαν κατάστασιν τὴν ὁποίαν θὰ ἔχουν προηγουμένως ἀποδοκιμάσει. Εἰς τὴν τρίτην περίπτωσιν θὰ ἀφήσουν νὰ ὑφίσταται ὑπὸ τὰ ὄμματα τῶν λαῶν των τὸ πλέον ἐπικίνδυνο παράδειγμα, ἥκιστα δὲ κατάλληλον διὰ νὰ ἐπαναφέρῃ τὰ πνεύματα εἰς κατάστασιν ἡσυχίας, νομιμότητος καὶ ἐσωτερικῆς γαλήνης».
Το πιο εντυπωσιακό με όλα όσα αναφέρει ο Καποδίστριας είναι ο απαράλλακτος χαρακτήρας των διλημμάτων της Δύσης σχετικά με το ανατολικό ζήτημα (σε ό,τι αυτό αφορά την Τουρκία). Ο τουρκισμός είναι ένα παράδοξο μόρφωμα, ένας… μοναδικός και κατασκευασμένος αναχρονισμός, που εκδηλώνεται κυρίως με απανωτές απόπειρες επέκτασης της επιρροής του και εκφράζεται με σφαγές στο όνομα της θρησκείας που έχει υιοθετήσει. Πολιτικού ή διπλωματικού τύπου συνεννόηση με την Τουρκία (και παλαιότερα με την Οθωμανική Αυτοκρατορία) δύσκολα μπορεί να γίνει και, αν επιτευχθεί, τότε θα είναι βραχεία και θα καταλήξει αναπόφευκτα σε πόλεμο. Με την Τουρκία μόνο τα όπλα μπορούν να επιβάλουν την ειρηνική συνύπαρξη.
Τα παραπάνω τα γνωρίζουν καλά και οι επεκτατικοί γείτονές μας και οι δυτικοί, που σύντομα θα κληθούν να υπερασπιστούν το ευρωπαϊκό υπερσύνολο από την τουρκική βουλιμία για κυριαρχία. Στους Ευρωπαίους περιλαμβάνονται ασφαλώς και οι Ρώσοι, που σχημάτισαν πρόσκαιρα μια επισφαλή λυκοφιλία με την αδιόρθωτη Τουρκία.
