Η Τουρκία την τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα είχε θέσει ως βασική προτεραιότητα της εξωτερικής πολιτικής της και στρατηγικό στόχο να αποτρέψει την Ελλάδα να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ν.μ.
- Από τον Σάββα Καλεντερίδη
Η πιο μεγάλη πίεση ασκήθηκε στην Ελλάδα τον Νοέμβριο του 1994, όταν τέθηκε σε ισχύ η Διεθνής Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας. Τότε το δικαίωμα της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ν.μ. ενισχύθηκε, αφού αυτό προβλέπεται ξεκάθαρα και σαφώς από την προαναφερθείσα συνθήκη. Ηταν τότε που ο επιτετραμμένος των ΗΠΑ στην Ελλάδα επισκέφθηκε τον τότε πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου στο Καστρί και του ζήτησε να κάνει δήλωση ότι η Ελλάδα δεν θα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ν.μ. Ο Παπανδρέου ανέθεσε το δύσκολο αυτόν ρόλο στον τότε κυβερνητικό εκπρόσωπο Ευάγγελο Βενιζέλο.
Ύστερα από εκείνη την άγνωστη κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, του Νοεμβρίου του 1994, η Ελλάδα κύρωσε την ως άνω σύμβαση με τον Ν. 2321/1995, που βάσει του Συντάγματος υπερισχύει κάθε αντίθετης διάταξης νόμου, αλλά και ως νεότερος νόμος κατισχύει παντός παλαιότερου. Σύμφωνα με το ελληνικό ΥΠΕΞ, «η Ελλάδα κατά την κύρωση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας (Ν. 2321/1995) δήλωσε ρητά ότι επιφυλάσσεται να ασκήσει σε οιονδήποτε χρόνο το δικαίωμά της να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της μέχρι τα 12 ν.μ.».
Ως αντίδραση, η τουρκική Βουλή εξουσιοδότησε με ψήφισμά της (8/6/1995) την τουρκική κυβέρνηση, εν λευκώ και στο διηνεκές, να κηρύξει πόλεμο (casus belli) στην Ελλάδα (εξουσιοδότηση για χρήση και στρατιωτικών μέσων κατά της Ελλάδος) σε περίπτωση που η τελευταία επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της πέραν των 6 ν.μ.
Ακολούθησαν η κρίση των Ιμίων και η Διακήρυξη της Μαδρίτης, με την οποία η Ελλάδα αναγνωρίζει στην Τουρκία «νόμιμα ζωτικά συμφέροντα στο Αιγαίο», φαλκιδεύοντας έτσι τη θέση τη μελλοντική επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ., αφού με αυτήν πλήττοντα τα «ζωτικά» συμφέροντα της Τουρκίας, τα οποία αναγνωρίσαμε. Εκτός αυτού, στην ουσία νομιμοποιήσαμε το casus belli, αφού είναι γενικώς παραδεκτό ότι όταν μια χώρα επικαλείται ζωτικά συμφέροντα, «δικαιούται» να τα υπερασπιστεί ακόμα και με πόλεμο.
Να τονίσουμε, πάντως, ότι με βάση το ελληνικό ΥΠΕΞ το casus belli και «η συμπεριφορά αυτή της Τουρκίας παραβιάζει κατάφωρα θεμελιώδεις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών περί απαγόρευσης χρήσης ή απειλής χρήσης βίας (άρθρο 2, παρ. 4), περί ειρηνικής επίλυσης (άρθρο 2, παρ. 3) και περί καλής γειτονίας και ειρηνικής συνύπαρξης (Προοίμιο).
Παράλληλα, δυναμιτίζει τη συμμαχική σχέση που οφείλουν να έχουν κράτη που μετέχουν στην ίδια συμμαχία και αντίκειται στις βασικές αρχές στις οποίες στηρίζεται το ΝΑΤΟ (άρθρα 1 και 2 του Βορειοατλαντικού Συμφώνου)». Έκτοτε, όλες οι κυβερνήσεις με τις ενέργειές τους στην ουσία έδειξαν ότι δεν τολμούν να προβούν στην επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ., δίνοντας έτσι την εντύπωση στην Τουρκία ότι «ο στόχος επετεύχθη». Έτσι, επειδή η πολιτική είναι ένα δυναμικό πεδίο και όταν επιτυγχάνεις έναν στόχο, πρέπει να θέσεις τον επόμενο, η Τουρκία έθεσε ως στόχο να επιβάλει τη θέση της στην Ελλάδα για το θέμα της υφαλοκρηπίδας των νησιών.
Σύμφωνα με την τουρκική άποψη, τα νησιά έχουν μόνο χωρικά ύδατα που εκτείνονται στα 6 ν.μ. και δεν δικαιούνται υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Η «λογική» της Τουρκίας στηρίζεται στην παράλογη παραδοχή ότι η τουρκική υφαλοκρηπίδα εκτείνεται μέχρι το μέσον του Αιγαίου, ήτοι τον 25ο μεσημβρινό, και ότι τα ελληνικά νησιά απλώς επικάθηνται επί της τουρκικής υφαλοκρηπίδας.
Με βάση το ελληνικό ΥΠΕΞ, «οι θέσεις της Ελλάδας επί της ουσίας του ζητήματος της υφαλοκρηπίδας και των ορίων αυτής βασίζονται στις προβλέψεις του ισχύοντος Δικαίου της Θαλάσσης, συμβατικού και εθιμικού, και είναι οι εξής:
• Η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας προβλέπει κυριαρχικά δικαιώματα του παρακτίου κράτους επί της υφαλοκρηπίδας, το εύρος της οποίας είναι τουλάχιστον 200 ν.μ., εφόσον το επιτρέπει η απόσταση μεταξύ των αντικειμένων ακτών. Τα δικαιώματα αυτά του παρακτίου κράτους υφίστανται ipso facto και ab initio. Η Ελλάδα κύρωσε την ως άνω σύμβαση με τον Ν. 2321/1995, που βάσει του Συντάγματος υπερισχύει κάθε αντίθετης διάταξης νόμου, αλλά και ως νεότερος νόμος κατισχύει παντός παλαιότερου.
• Σύμφωνα με το άρθρο 121 (2) της Σύμβασης Δικαίου της Θάλασσας, όλα τα νησιά δικαιούνται αιγιαλίτιδας ζώνης, συνορεύουσας ζώνης, αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) και υφαλοκρηπίδας. Οι ζώνες αυτές καθορίζονται σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις της σύμβασης, όπως αυτές εφαρμόζονται στις ηπειρωτικές περιοχές. Ο γενικός αυτός κανόνας αποτελεί και εθιμικό δίκαιο, δεσμεύει, δηλαδή, και τα κράτη που δεν είναι συμβαλλόμενα στη σύμβαση. Κατ’ εφαρμογή του κανόνα αυτού, όλα τα ελληνικά νησιά, σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας, έχουν υφαλοκρηπίδα.
Όμως, παρ’ όλη την ξεκάθαρη πρόνοια του Διεθνούς Δικαίου, η Τουρκία επιμένει και προσπαθεί να επιβάλει τη θέση της με κάθε τρόπο, της απειλής στρατιωτικής βίας συμπεριλαμβανομένης. Στο πλαίσιο αυτό η Τουρκία πρώτα επεξεργάστηκε και υιοθέτησε θεσμικά το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», με έναν χάρτη που δείχνει την τουρκική υφαλοκρηπίδα να εκτείνεται σε όλη την υφαλοκρηπίδα της Κύπρου και της Ελλάδος στην ανατολική Μεσόγειο και ανατολικώς του 25ου μεσημβρινού. Σύμφωνα με τον χάρτη, όλα τα ελληνικά νησιά «επιπλέουν» πάνω στα νερά της «Γαλάζιας Πατρίδας» και, φυσικά, δεν δικαιούνται ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα. Σε εφαρμογή αυτού του δόγματος η Τουρκία υπέγραψε το τουρκολιβυκό μνημόνιο, σε εφαρμογή αυτού του δόγματος αλωνίζει το «Oruc Reis» και τα άλλα ερευνητικά πλοία και γεωτρύπανα στην ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα της Κύπρου και της Ελλάδος, σε εφαρμογή αυτού του δόγματος η Τουρκία χάραξε τα όρια της NAVTEX μέχρι τα 6,5 ν.μ. από τις ακτές του Καστελορίζου.
Τη στιγμή, λοιπόν, που αυτός είναι ο ξεκάθαρος στόχος της Τουρκίας, δηλαδή να «κατοχυρώσει τα δικαιώματά της στη “Γαλάζια Πατρίδα”», δηλαδή σε περιοχές που εκτείνονται πέραν των χωρικών μας υδάτων, η απάντηση του κ. Γεραπετρίτη στον τηλεοπτικό σταθμό Alpha σε ερώτηση σχετικά με το ποιες είναι οι «κόκκινες γραμμές», ότι «η κόκκινη γραμμή είναι η εθνική κυριαρχία και όταν λέμε εθνική κυριαρχία, εννοούμε αυτονοήτως τα εθνικά χωρικά ύδατα τα οποία σήμερα είναι προσδιορισμένα στα έξι ναυτικά μίλια», στην ουσία στρώνει το χαλί στην Τουρκία να συνεχίσει να αλωνίζει στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Δηλαδή, έχουμε «κόκκινες γραμμές» για την εθνική κυριαρχία και αφήνουμε τους Τούρκους να παραβιάζουν τα κυριαρχικά μας δικαιώματα και να αλωνίζουν στην ελληνική υφαλοκρηπίδα.
Απλώς, να τονίσουμε άλλη μία φορά ότι αν τελικά η Τουρκία κατορθώσει να περάσει τις θέσεις για τα δικαιώματα των νησιών στην ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα, αυτό θα είναι η μεγαλύτερη εθνική καταστροφή μετά το 1922. Καληνύχτα σας…
