Ας γυρίσουμε πρώτα πίσω το ρολόι της Ιστορίας: Στο 2000, 21 χρόνια πριν, τον καιρό που ο μέθυσος Μπόρις Γιέλτσιν παρέδιδε την εξουσία στον «δολοφόνο χωρίς καρδιά» Βλαντιμίρ Πούτιν.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Η Ρωσία ήταν τότε, στο «μιλένιουμ», μια εξευτελισμένη τέως υπερδύναμη. Τη δάνειζε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τη χλεύαζαν οι αντίπαλοί της (ο πρόεδρος Κλίντον έσπαγε πλάκα με τον οινόφλυγα ηγέτη της στις Συνόδους Κορυφής του G-20), τη λεηλατούσαν οι πολυεθνικές (η ExxonMobil έφθασε μια ανάσα από το να αγοράσει σε τιμή εξευτελιστική την κρατική εταιρία ενέργειας Yukos), γενικώς όλα έδειχναν ότι είχε έρθει το «Τέλος της Ιστορίας». Το σκιάχτρο της παραπαίουσας τέως ΕΣΣΔ δεν φόβιζε κανέναν πλέον.
Ο νέος ηγέτης της Ρωσίας Πούτιν, γνήσιο τέκνο της KGB, δεν υπήρξε ποτέ άγγελος δημοκρατίας βεβαίως. Ούτε τότε ήταν άγγελος ούτε σήμερα είναι. Ωστόσο η επανειλημμένη εκλογή του στο αξίωμα του προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας δεν υπήρξε και τόσο ανέφελη όσο εφάνη αρχικώς. Βιογραφίες που γράφηκαν κατ’ εντολήν του μια δεκαετία μετά υποστηρίζουν ότι οι Αμερικανοί αναμείχθηκαν ουκ ολίγες φορές μέσω γνωστών μη κυβερνητικών οργανώσεων επιρροής γνωστών επιχειρηματιών στις προεδρικές εκλογές προκειμένου να επηρεάσουν το αποτέλεσμα εναντίον του. Με συνέπεια να προχωρήσει αργότερα σιωπηρώς σε μαζικές απελάσεις μελών τους. Τα ονόματα και οι χρηματοδότες των ΜΚΟ δεν έχουν σημασία για να τα αναφέρουμε, το μυαλό όλων άλλωστε πάει σε πρόσωπα γνωστά και συγκεκριμένα κάθε φορά που προκύπτει τέτοιο θέμα. Με τα χρόνια και τη στερέωσή του στην ηγεσία τα πράγματα άλλαξαν. Ήθελε πλέον να πληρώσει και αυτός με το ίδιο νόμισμα αυτούς που αναμείχθηκαν στα εσωτερικά πράγματα της Ρωσίας.
;Eως τη στιγμή που μιλάμε δεν έχει αποδειχθεί νομικώς αν πράγματι ο Ρώσος πρόεδρος έδωσε εντολή σε υπηρεσίες του να αναμειχθούν στην εκλογική διαδικασία ξένου κράτους, πόσο μάλλον των ΗΠΑ το 2016 και το 2020. Προφανώς και αν αυτό έχει συμβεί, δύο φορές μάλιστα, είναι απαράδεκτο. Μόνο που τα κράτη στους αιώνες μας δεν διεκδικούν το βραβείο ηθικής. Δυστυχώς. Συγκρούονται αδυσώπητα για τα συμφέροντά τους χωρίς αρχές, όπως φάνηκε στον πρώτο Ψυχρό Πόλεμο.
Την εποχή που διόριζαν ηγέτες «ανδρείκελα». Ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω. Οι εκλογικές αναμετρήσεις με τον τρόπο που διεξάγονται πλέον σε Αμερική και Ευρώπη δυστυχώς αφήνουν τόσα ανοιχτά τεχνολογικά παράθυρα, ώστε αν κάποιος θέλει, ναι, μπορεί να αλλοιώσει αποτέλεσμα. Αυτό τουλάχιστον λένε οι ειδικοί. Με αλγόριθμους, με λογισμικά και δεν ξέρω τι άλλο, είμαι μάλλον άσχετος με αυτά. Με αλγόριθμους ομαδοποιούνται οι τεράστιες παρέες πολιτών με ομοειδή ενδιαφέροντα στο facebook, ενοποιούνται και γίνονται στόχος μαζικών προπαγανδιστικών μηνυμάτων των περίφημων fake news, τα οποία εύκολα επηρεάζουν το φρόνημα. Αυτός είναι ένας έμμεσος τρόπος επηρεασμού των πολιτών.
Με τον ίδιο τρόπο -με αλγόριθμους και μηνύματα- προκλήθηκαν εξεγέρσεις λαών και ανατροπές κυβερνήσεων στη Βαλτική, στη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Ανθρωποι έτρεχαν στις πλατείες νομίζοντας ότι έχουν αποφασίσει μόνοι τους να πάνε εκεί. Αλλά στην ουσία κάποιο αόρατο χέρι τούς έσπρωχνε. Αυτός είναι ο έμμεσος τρόπος επηρεασμού του φρονήματος. Υποστηρίζεται όμως ότι υπάρχει και άμεσος τρόπος επηρεασμού των αποτελεσμάτων οριακών αναμετρήσεων που κρίνονται στον πόντο. Μέσω απομακρυσμένου λογισμικού, το οποίο -υποστηρίζεται, επαναλαμβάνω- μπορεί να φυτευτεί στους υπολογιστές του υπουργείου εκλογών ενός κράτους και με την κατάλληλη μόχλευση να αλλοιώσει από απόσταση το ποσοστό της διαφοράς δύο κομμάτων κατά 1%.
Αδυνατώ να καταλάβω πώς γίνεται αυτό, καθώς τα πραγματικά αποτελέσματα επικυρώνονται από τα τοπικά δικαστήρια και πρέπει να αντιστοιχούν στα «πειραγμένα» – οι ειδικοί λένε πάντως ότι μπορεί να συμβεί. Και ίσως μια μέρα στο μακρινό μέλλον, όταν δεν θα είμαστε εμείς εδώ, τα παιδιά μας μάθουν ότι σε κάποια προηγμένη χώρα του κόσμου στην οποία έγιναν κάποτε εκλογές με πλανητικό διακύβευμα συνέβη το απίστευτο. Κάνω αυτή τη μακρά επεξηγηματική εισαγωγή σήμερα για να συμφωνήσω: Ο Μπάιντεν έχει απόλυτο δίκαιο. Πράγματι υπάρχει πρόβλημα δημοκρατίας. Πρόβλημα αλλοίωσης της λαϊκής κυριαρχίας. Πρόβλημα νόθευσης του δημοκρατικού φρονήματος. Αλλά το πρόβλημα δεν αρχίζει και δεν τελειώνει στη Ρωσία του Πούτιν, ο οποίος έπειτα από 20 χρόνια στην εξουσία κατέστησε τη χώρα του μια αξιοσέβαστη περιφερειακή δύναμη μεν (Συρία, Λιβύη, Καύκασος), δεν δικαιούται να είναι υπερήφανος για το επίπεδο των ατομικών ελευθεριών στο εσωτερικό της δε. Μείζονες θεσμικές μεταρρυθμίσεις, αυτές που στερεώνουν τα κράτη πέρα από τα πρόσωπα και τους δίδουν στρατηγικό βάθος, δεν έγιναν και δεν βλέπω και καμιά πρόθεση από μέρους του να γίνουν.
Το τσαρικό πρότυπο καθοδηγεί. Το μέγα θέμα της εποχής μας λοιπόν -και καλώς ο Μπάιντεν το άνοιξε με ένταση (ασχέτως αν με τον τρόπο αυτό κατέστησε τη Ρωσία επικοινωνιακώς ισοϋψή με την Αμερική 32 μόλις χρόνια μετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού)- είναι τούτο: Τεχνολογία και δημοκρατία. Και το κόμμα των Δημοκρατικών, που διαχρονικά φημίζεται για τη δεινότητά του να «εξάγει» τη δημοκρατία εκτός ΗΠΑ -ακόμη και εκεί που κατά τον Ρόμπερτ Κάπλαν ζητούν ψωμί και όχι ψήφο-, έχει χρέος να θέσει τη δημόσια συζήτηση σε σωστές βάσεις. Η δημοκρατία άρχισε να δολοφονείται σε συνθήκες ελευθερίας πρώτα μέσα στη Δύση και έπειτα την ακολούθησε η Ανατολή – Ρωσία, Κίνα, ασιατικές χώρες.
Η έρευνα πρέπει λοιπόν να αρχίσει από το πώς διεξάγονται οι εκλογές μέσα στις Ηνωμένες Πολιτείες (τα καμπανάκια χτύπησαν πρώτη φορά με το θρίλερ της Φλόριντα το 2000) και να διερευνήσει μέχρι κεραίας τόσο τις καταγγελίες Μπάιντεν όσο και τις καταγγελίες Τραμπ, ο οποίος μπορεί να έχασε καθαρά στη λαϊκή ψήφο αλλά δεν είναι και απολύτως τρελός. Ειδικώς αν πιστέψουμε κάποια πράγματα που εγράφησαν αναδρομικώς στο περιοδικό «Time». Kαι αφού γίνει αυτό, ναι, βεβαίως, να επικεντρώσει την προσοχή της η υπερδύναμη στην κατάσταση της δημοκρατίας στη Ρωσία, στην Ουκρανία, στην Τουρκία, παντού. Η δημοκρατία στις μέρες μας υποχωρεί, αλλοιώνεται, δέχεται πλήγματα σε όλα τα επίπεδα.
Από την οργάνωση της πολιτικής αντιπαράθεσης στην οποία παρεμβαίνουν μεροληπτώντας οι ανά τον πλανήτη αναιδείς τοπικές ελίτ (εξαγοράζοντας υπουργούς, βουλευτές, δικαστές, τράπεζες, μέσα ενημέρωσης, ανθρώπους του θεάματος), από την ανισότητα των πολιτικών όπλων (με την υποκλοπή των επικοινωνιών κορυφαίων παραγόντων του δημόσιου βίου), από τη σμίλευση και διαμόρφωση του εκλογικού φρονήματος (μέσω του ελέγχου διακίνησης της πληροφορίας μέσω μονοπωλίων ΜΜΕ και κοινωνικών δικτύων) και πιθανότατα από την απροκάλυπτη παρέμβαση στο ίδιο το εκλογικό αποτέλεσμα. Στις ΗΠΑ, στη Ρωσία, στην Τουρκία, στην Ελλάδα (γιατί όχι;) παντού. Η ροή του χρήματος, η ροή της πληροφορίας και η αξιοποίηση της τεχνολογίας νοθεύουν το πολίτευμα.
Στην πατρίδα μας απόπειρα νόθευσης του εκλογικού αποτελέσματος έγινε καθ’ ομολογίαν Τσουκάτου στις εκλογές του 2000. Παρ’ ολίγον απόπειρα έγινε καθ’ ομολογίαν του Βαν Ρομπάι στις εκλογές του 2012 (αποκάλυψε ότι ήθελε να παρέμβει με διάγγελμα στον ελληνικό λαό υπέρ των ευρωπαϊκών δυνάμεων, αλλά τον απέτρεψε ο πρωθυπουργός Τάκης Πικραμμένος). Άγνωστο αν επαναλήφθηκε η απόπειρα με κάποιον τρόπο έκτοτε. Κάθε κρίκος της δημοκρατικής αλυσίδας «χωλαίνει» πάντως.
Και το δυστύχημα είναι ότι οι προοπτικές δεν είναι αισιόδοξες. Όσοι καταγγέλλουν δικαιολογημένα τον Πούτιν για αυταρχισμό στο τέλος αντιγράφουν τον Πούτιν. Απαντούν στον αυταρχισμό με αυταρχισμό. Στη δικτατορία με δικτατορία. Στη βία με βία. Και όσο μεγαλώνει η απόσταση των πολιτών από τις αναιδείς ελίτ οι οποίες ελέγχουν πολλές δυτικές δημοκρατίες αδιάφορες για τον Πούτιν τόσο οι ελίτ αυτές θα αποθρασύνονται και θα βιάζουν τη δημοκρατία.
Οι αναιδείς ελίτ έχουν αποκτήσει υπεροχή στις μέρες μας. Κάθονται επί της έδρας των δικαστηρίων, δίνουν δημοσίως διαταγές σε εκλεγμένους ηγέτες, ελέγχουν μέλη κυβερνήσεων και νομοθετικών σωμάτων, δημιουργούν καρτέλ στις αγορές, ελέγχουν τη ροή της πληροφορίας και του χρήματος προς τους πολίτες. Ο κίνδυνος – καταλήγω- ναι, λοιπόν, βρίσκεται στη Μόσχα και στο Πεκίνο που παρακάμπτοντας τη δημοκρατία λαμβάνουν ταχύτατες αποφάσεις. Ταυτοχρόνως όμως ο κίνδυνος είναι και στα εδάφη μας. Δίπλα μας, γύρω μας, απέναντί μας. Αν η Δύση θέλει να ανακάμψει, πρέπει να νικήσει και την αρκούδα αλλά μαζί και τον εαυτό της.
