«Ἦν δέ τις ἄνθρωπος ἐκεῖ τριάκοντα καὶ ὀκτὼ ἔτη ἔχων ἐν τῇ ἀσθενείᾳ αὐτοῦ. τοῦτον ἰδὼν ὁ Ἰησοῦς κατακείμενον, καὶ γνοὺς ὅτι πολὺν ἤδη χρόνον ἔχει, λέγει αὐτῷ· θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι;» Υπήρχε εκεί ένας άνθρωπος, ο οποίος ήταν ασθενής τριάντα οκτώ χρόνια. Οταν τον είδε ο Ιησούς να κατάκειται, και αφού γνώριζε ότι πολύ καιρό νοσούσε, του λέγει· «Θέλεις να γίνεις υγιής;» Κατά Ιωάννην κεφ. Ε, 5-6.
- Από τον Παναγιώτη Λιάκο
Ο Ιησούς πηγαίνει στα Ιεροσόλυμα. Επιλέγει να επισκεφθεί έναν χώρο που λειτουργούσε σαν νοσοκομείο. Στη συνάντησή του με κάποιον, ο οποίος ήταν παράλυτος επί 38 έτη, τον ρώτησε αν ήθελε να γίνει υγιής. Στην ανάγνωση της περικοπής τα μάτια και ο νους όλων επικεντρώνονται στη θεραπεία και όχι στην ερώτηση. Ο Χριστός, Υιός Θεού, έχει απέναντί του έναν επί σειράν ετών παράλυτο, ο οποίος βρισκόταν σε χώρο, που χρησιμοποιείτο σαν θεραπευτήριο, και τον ρωτά αν επιθυμεί να ιαθεί. Δεν θεωρούσε ούτε καν αυτό δεδομένο ο Κύριος, δείχνοντας τη σημασία που έχει για τον ίδιο τον Θεό η ελεύθερη επιλογή των ανθρώπων. Η αρετή, η σωματική και ψυχική υγεία, η αλληλεγγύη, η αγάπη και η παράδοση στο αγαθό δεν μπορεί να είναι οτιδήποτε άλλο παρά αποτέλεσμα της ελεύθερης βούλησης. Ο εξαναγκασμός δεν ασκείται από το καλό.
Ο Χριστός υπαγορεύει στην ανθρωπότητα τον σεβασμό στην ελευθερία της ανθρωπότητας να επιλέξει το καλό πολλές φορές στην Καινή Διαθήκη. Στο Κατά Ιωάννην (κεφ. Η, 34) ο Κύριος είπε στους Ιουδαίους που τον πίστευσαν ότι «πᾶς ὁ ποιῶν τὴν ἁμαρτίαν δοῦλός ἐστι τῆς ἁμαρτίας». Η αμαρτία υποδουλώνει, όχι το αγαθό. Το κακό θέλει σκλάβους και υποτακτικούς, το καλό υφίσταται ως εκδήλωση ελευθερίας – κι αυτή η ελευθερία προκύπτει μόνο μέσα από τη γνώση της αλήθειας. Στο ίδιο Ευαγγέλιο, λίγο πριν μιλήσει για την αμαρτία που υποδουλώνει τους ανθρώπους, ο Χριστός δίνει τη συνταγή της ελευθερίας, η οποία επιτυγχάνεται μόνο με τη γνώση της αληθείας: «γνώσεσθε τὴν ἀλήθειαν, καὶ ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς» (κεφ. Η, 32).
Το αίτημα της αρετής και της ορθοπραξίας, που προέρχεται και στηρίζεται στη γνώση της αλήθειας και στην ελευθερία επιλογής, έχει διατυπωθεί πρώτη φορά στον ελληνικό χώρο. Ο πολιτισμός μας είναι κατεξοχήν ένας ιδεότοπος ελευθερίας. Η «προαίρεσις» και η ροπή του ανθρώπου προς το καλό αναλύεται διεξοδικά σε αρκετά κεφάλαια της αριστοτελικής φιλοσοφίας (π.χ. στα «Ηθικά Μεγάλα»), στον πλατωνικό Πρωταγόρα (358d) αλλά και στη διαμόρφωση του χαρακτήρα των τραγικών ηρώων: Για παράδειγμα, ο Οιδίποδας προβαίνει σε μια σειρά από εγκλήματα όχι λόγω πτωτικών εσωτερικών ενορμήσεων αλλά λόγω άγνοιας. Δεν γνωρίζει ότι είναι ο γιος του Λαΐου και τον σκοτώνει, δεν γνωρίζει ότι η Ιοκάστη είναι η μητέρα του και την παντρεύεται, αγνοεί ότι ο ίδιος αποτελεί το μίασμα της πόλεως του Κάδμου και ψάχνει να το βρει, αναζητώντας ουσιαστικά τον εαυτό του! Ο Οιδίπους θα είχε ελευθερωθεί από τις αλυσίδες του κακού, αν γνώριζε την αλήθεια…
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Πλάτων -με τα λόγια του Σωκράτη- όριζε το κακό ως μία μορφή ανυπαρξίας, ως κενό, μη ον. Για τον Πλάτωνα μόνο το καλό υφίσταται και αυτό που στο πεδίο μας γίνεται αντιληπτό ως κακό στην πραγματικότητα δεν είναι κάτι άλλο παρά η αναγκαία αντίστιξη του καλού, μια δεύτερη επιλογή για τον άνθρωπο που πρέπει να φτάσει στην ένωση με το Αγαθόν έπειτα από δική του επιλογή.
Ο Θεός ο ίδιος αλλά και οι άνθρωποι για τους οποίους το είδος μας νιώθει υπερηφάνεια ακόμα και στο άκουσμα του ονόματός τους μας θέλουν ελεύθερους, για να επιλέγουμε το καλό. Η ανυπαρξία, η αμαρτία που υποδουλώνει και τα ανθρωπάκια που ψηλώνουν όταν πατούν πάνω στις ελευθερίες των άλλων μας θέλουν υποζύγια, διεκπεραιωτές και συνεργούς των ανομιών και των καπρίτσιων τους.
Ό,τι μπορούν να μας υποχρεώσουν να κάνουμε τους ενθουσιάζει. Ακόμα και το να… σωθούμε εμβολιαζόμενοι με το στανιό.
