«Πρώτα και κύρια ο συγγραφέας θα πρέπει να αγαπάει τη λογοτεχνία συνολικά αλλά και τη λογοτεχνία του τόπου του. Δεύτερον, θα πρέπει να ζει πρώτα και μετά να γράφει. Όχι το ανάποδο. Τρίτον, να μη σκέφτεται ότι ευρισκόμενος στην περιφέρεια του Χόλιγουντ, μακριά από αυτόν τον κόσμο, όσα έχει να πει μπορεί να φανούν μη ενδιαφέροντα στους άλλους.
- Από τον Παναγιώτη Λιάκο
Στην πραγματικότητα, είτε είναι κανείς Ρώσος είτε είναι Ελληνας ή Πολωνός, οι συγκρούσεις οι καθημερινές, οι καταστάσεις που δημιουργούνται και αντιμετωπίζει είναι ίδιες και στη μία και στην άλλη και στην τρίτη χώρα. Καθένας από όλους αυτούς τους λαούς τα περιγράφει με τον δικό του τρόπο.
Παραδείγματος χάριν, ο Ορχάν Παμούκ. Εγραψε ιστορίες καθημερινότητας της πατρίδας του με τις οποίες έγινε αστέρας παγκόσμιου βεληνεκούς». Απόσπασμα από συνέντευξη που παραχώρησε ο Ζαχάρ Πριλέπιν στον υπογράφοντα το παρόν στις 20/3/2017 και η οποία δημοσιεύτηκε στην «κυριακάτικη δημοκρατία» στις 9/4/2017.
Ο Ζαχάρ Πριλέπιν είναι ένας από τους πιο ευπώλητους συγγραφείς του σλαβόφωνου κόσμου. Τον αποκαλούν «Ρώσο Χέμινγουεϊ» επειδή πολλά απ’ όσα γράφει είναι καταγραφές εμπειριών του – ακόμα και ορισμένες περιγραφές πολεμικών συγκρούσεων. Τον καιρό που διεξήχθη η συνέντευξη ο Πριλέπιν, αντί να πηγαίνει διακοπές, προτιμούσε να συμμετέχει σε πολεμικές επιχειρήσεις (στο πλευρό του ρωσικού στρατού) στο Ντόνμπας, στην ανατολική Ουκρανία. Ο Πριλέπιν είναι χριστιανός ορθόδοξος και πιστεύει ότι η λύση στα τωρινά προβλήματα δεν βρίσκεται στο μέλλον, αλλά στο παρελθόν. Θεωρεί ότι η γραφή του άγγιξε τους αναγνώστες σ’ όλο τον κόσμο γιατί το περιεχόμενό της είναι βαθιά ριζωμένο στον τόπο του. Πιστεύει ότι, αν ο δημιουργός καταφέρει να συντονιστεί με τον τόπο του, μπορεί να επιτύχει παγκόσμια αναγνώριση.
Το ξέρουμε καλά στην Ελλάδα αυτό. Τα ελληνικότερα των δημιουργημάτων μας είναι και παγκόσμια και αιώνια. Το μόνο που οφείλουν να κάνουν οι καλλιτέχνες μας είναι να βυθίσουν τον νου και να ποτίσουν τα εκφραστικά μέσα τους με τα ύδατα που βρίσκονται στα έγκατα της εθνικής μας συνείδησης και να καθαρίσουν τη σκέψη τους απλώνοντας τις καρδιές τους μέχρι τον έσχατο ουρανό μας. Τότε ο κόσμος αντιλαμβάνεται τον δημιουργικό συντονισμό, σαγηνεύεται από την απόλυτη και αληθή ταύτιση του έργου με τον ποιητή, τον τόπο, την Ιστορία και τη φυλή του, και ακολουθεί μ’ ενθουσιασμό και πίστη.
Ας κοιτάξουμε το τοπίο γύρω μας κι ας ανοίξουμε τ’ αυτιά μας για να φτάσουν οι ήχοι από τις συζητήσεις των ανθρώπων, τις αγωνίες και τις ελπίδες τους. Ας διαβάσουμε για τα βάσανα και τους θριάμβους του Γένους, τις συντριβές και τις μάχες, τις επικρατήσεις και τις υποχωρήσεις μας με τρόπο αμερόληπτο και δεκτικό. Ο εικαστικός θα διακρίνει τις γραμμές, τα χρώματα, τις αποχρώσεις, τις αναλογίες και την οπτική αρμονία των σχεδίων. Ο μουσικός θα αισθανθεί τον ρυθμό, τη μελωδία, την ένταση και τις παύσεις της γης του και της κοινωνίας που τον γαλούχησε. Ο ποιητής κι ο συγγραφέας θα ξεδιπλώσουν εντός τους αναρίθμητες σειρές ιστοριών, ατέρμονες αλληλουχίες στίχων, λέξεων, αφηγήσεων, θρύλων και μύθων της παράδοσής τους. Κι όλα αυτά μαζί, σε μια νέα -αλλά οικεία στους πάντες- μορφή θα επαναλάβουν το πέρασμά τους από την παγκόσμια συνείδηση.
Οτιδήποτε δεν έχει ρίζες και δεν ξεκινά από τον τόπο που το γέννησε δεν έχει μέλλον. Αντίκτυπο μπορεί να έχει πρόσκαιρο σαν αυτό του πυροτεχνήματος που ρίχνεται σε γάμο, βάφτιση, γιορτή. Διάρκεια, όμως, δεν θα έχει. Η ελληνικότητα είναι η συνταγή της επιτυχίας. Οχι η θλιβερή απομίμηση ξένων προτύπων.
Αυτόν τον κανόνα, που μας θύμισε ο Ζαχάρ Πριλέπιν, τον βλέπουμε αδιάκοπα να επαναλαμβάνεται με τους εθνοκεντρικούς δημιουργούς μας. Από τον Ομηρο, τον Πολύκλειτο και τον Φειδία, μέχρι τον Ελύτη, τον Σεφέρη και τον Μίκη Θεοδωράκη. Ακτινοβολούν και γοητεύουν τα έργα τους γιατί συμπύκνωσαν εντός τους αμέριστη ελληνική ουσία.
