Στον διάλογο που είχε με τον διακεκριμένο Αμερικανό δημοσιογράφο David Ignatius στο Georgetown University ο πρωθυπουργός δέχθηκε μια απρόσμενη ερώτηση για την ελευθερία του Τύπου στην πατρίδα μας. Και για το γεγονός ότι η Ελλάδα κατατάχθηκε σε πρόσφατη έκθεση στη χαμηλότερη θέση μεταξύ των χωρών της Ε.Ε., αντικαθιστώντας τη Βουλγαρία.
- Μανώλης Κοττάκης
Η αντίδραση του κυρίου πρωθυπουργού ήταν απρόσμενη, παραπειστική και αυτοκριτική.
-Απρόσμενη, διότι κατηγόρησε τη ΜΚΟ που προχώρησε στην κατάταξη για λάθος μεθοδολογία – «Διαφωνώ με τα συμπεράσματα και τη μεθοδολογία της συγκεκριμένης κατάταξης» είπε. Με την οποία μεθοδολογία τρία χρόνια πρωθυπουργός, όμως, ουδέποτε διαφώνησε. Και αν τυχόν τα καταδικαστικά αποτελέσματα της έρευνας αφορούσαν τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, όχι μόνο δεν θα διανοούνταν να την αμφισβητήσει, αλλά θα την έκανε και σημαία του στη Βουλή!
– Παραπειστική, διότι ο πρωθυπουργός ισχυρίστηκε ότι «είμαστε μια χώρα που ο καθένας μπορεί να δημοσιεύσει οτιδήποτε και να μη διωχθεί για αυτό» και ότι «αν διαβάσει κανείς τα πρωτοσέλιδα, θα καταλάβει ότι οι περισσότερες από τις εφημερίδες μάς ασκούν δριμεία κριτική». Αλλά το θέμα εν προκειμένω δεν είναι η ελευθερία της έκφρασης (αν και αυτό αμφισβητείται. Η Ελενα Ακρίτα υποχρεώθηκε σε παραίτηση από μεγάλο συγκρότημα όταν έγραψε κάτι μη αρεστό στην κυβέρνηση).
Το θέμα είναι η δημοσίευση της ίδιας της πληροφορίας για ενοχλητικά θέματα, η οποία συνήθως δεν φτάνει ποτέ στον τελικό αποδέκτη της, τον πολίτη. Το θέμα είναι επίσης αν οι δημοσιογράφοι έχουν τη δυνατότητα να ρωτάνε αυτό που θέλουν και να λαμβάνουν τις απαντήσεις που τους ενδιαφέρουν. Δεν συμβαίνει αυτό πάντοτε, και θα εξηγήσω αμέσως πιο κάτω γιατί ο πρώτος παραβάτης αυτών των αρχών είναι ο ίδιος ο κύριος Μητσοτάκης.
-Αυτοκριτική, τέλος, γιατί ο πρωθυπουργός παραδέχθηκε στον κύριο Ignatius ότι «αυτό που προσπαθήσαμε να νομοθετήσουμε για τον περιορισμό της διάδοσης ψευδών ειδήσεων που σχετίζονται με την πανδημία δεν είχε μεγάλη επιτυχία, και είμαι ο πρώτος που θα το παραδεχθώ».
Το παραδέχθηκε, ναι, αλλά, αντί να καταργήσει τη συγκεκριμένη διάταξη που εξέθεσε την κυβέρνηση διεθνώς και αντί βεβαίως να ζητήσει την παύση των διώξεων Ελλήνων που σύρθηκαν στα δικαστήρια επειδή αμφισβήτησαν τα εμβόλια, τώρα επανέρχεται με νέα σχέδια. Οπως τόνισε στην ομιλία του στο Κογκρέσο των ΗΠΑ, «πρέπει να μεταρρυθμίσουμε τα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης, έτσι ώστε να καταστούν κοινωνικά λιγότερο διαβρωτικά». Δηλαδή; (Οταν, όμως, η νίκη της Ν.Δ. στις εθνικές εκλογές του 2019 βασίστηκε στα διαβρωτικά κοινωνικά δίκτυα δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα. Τώρα υπάρχει.) Αλλά γιατί θεωρώ ότι ο πρωθυπουργός είναι ο πρώτος παραβάτης των βασικών κανόνων που διευκολύνουν την εργασία μας; Σπεύδω να διευκρινίσω ότι μιλώ γενικώς και όχι προσωπικώς.
Στα τρία χρόνια της διακυβέρνησής του, όσες φορές ζήτησα να τον συναντήσω ο κύριος Μητσοτάκης μού έκανε την τιμή να με δεχθεί στο γραφείο του για off the record συνομιλία. Του το πιστώνω. Όμως εδώ δεν γράφουμε για τους εαυτούς μας, αλλά για το σύνολο. Πρώτο και βασικό, η επικοινωνία του με τους διαπιστευμένους δημοσιογράφους του κυβερνητικού ρεπορτάζ ύστερα από μεγάλες συναντήσεις κορυφής.
Ο κύριος Μητσοτάκης είδε τον πρόεδρο Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη, είδε και τον πρόεδρο Μπάιντεν στην Ουάσινγκτον. Όλοι οι προκάτοχοί του, με πρώτο τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, δέχονταν τους διαπιστευμένους πολιτικούς συντάκτες και τους έδιναν κλίμα από τις επαφές τους. Τις περισσότερες φορές, με δημόσιες δηλώσεις. Υφίσταντο την βάσανο των ερωτήσεων. Ο πατέρας του πρωθυπουργού Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Κώστας Καραμανλής είχαν μάλιστα τη συνήθεια να συναντούν τους διαπιστευμένους όρθιοι στην πτήση της επιστροφής και να απαντούν και στην τελευταία ερώτηση. Τώρα πια δεν γίνεται αυτό. Η προσωπική επικοινωνία έχει, δυστυχώς σε μεγάλο βαθμό, χαθεί. Εάν υπήρχε η δυνατότητα όπως παλιά, είμαι βέβαιος ότι οι συνάδελφοι θα ρωτούσαν τον κ. Μητσοτάκη μετά το τέλος των επαφών του στις ΗΠΑ: «Γιατί περιορίσατε τις καταγγελίες σας για τους Τούρκους στο Κογκρέσο για τις υπερπτήσεις; Γιατί δεν καταγγείλατε όλες τις παραβάσεις-παραβιάσεις του εναέριου χώρου μας μεταξύ 6-10 μιλίων; Αλλαξε η ελληνική θέση;»
– «Ο νέος σύμβουλος επί θεμάτων ενέργειας Νίκος Τσάφος εξέφρασε ως ιδιώτης την άποψη ότι είναι πιο ελκυστικός ο αγωγός φυσικού αερίου που θα μεταφέρει τα κοιτάσματα του Ισραήλ μέσω Τουρκίας (Τσεϊχάν). Συμμερίζεστε αυτή την άποψή του;»
– «Γιατί στην ομιλία σας στο Κογκρέσο μιλήσατε για παραβιάσεις της κυριαρχίας και των εδαφικών μας δικαιωμάτων, αφαιρώντας τον όρο “κυριαρχικά δικαιώματα” που περιείχε η ομιλία σας στον Λευκό Οίκο; Τυχαίο ή κάτι σημαίνει;»
– «Αναφέρατε ότι ο Πλάτων πίστευε στη στράτευση των γυναικών. Θα τη νομοθετήσετε;»
– «Γιατί στις ομιλίες σας αποφύγατε κάθε αναφορά στη λέξη “Τουρκία”;»
Χωρίς να θέλω να κάνω τον έξυπνο, αυτό είναι δημοσιογραφία και ελευθεροτυπία: να μπορείς να ρωτάς τον ηγέτη σου ό,τι ενδιαφέρει τον κόσμο. Αλλά εδώ, αντί να ρωτάμε, φτάσαμε στο σημείο να μας απαγορεύονται οι ερωτήσεις. Συγκεκριμένα ΜΜΕ αποκλείονται από την υποβολή ερωτήσεων στη ΔΕΘ κάθε χρόνο, επειδή κάνουν αυστηρή κριτική στον κ. Μητσοτάκη. Και να έλεγα ότι ο πρωθυπουργός έχει πρόβλημα στο να απαντά, εντάξει. Αλλά, είτε συμφωνείς μαζί του είτε διαφωνείς μαζί του, είναι ολοκληρωμένος πολιτικός και έχει καθαρές απόψεις. Προς τι οι απαγορεύσεις επομένως;
Ελευθεροτυπία δεν είναι, λοιπόν, μόνο να γράφουμε ό,τι θέλουμε. Αυτό στην εποχή του διαδικτύου δεν είναι παραχώρηση. Ελευθεροτυπία είναι να ρωτάμε την εξουσία ό,τι θέλουμε, στον χρόνο που θέλουμε. Και, βεβαίως, ελευθεροτυπία είναι να μαθαίνουμε τα νέα τη στιγμή που συμβαίνουν και να τα μεταδίδουμε, όχι να τα αποκρύπτουμε. Ο πειρασμός να ελέγχουμε τα ΜΜΕ με το κρατικό χρήμα για να ιεραρχούν τις ειδήσεις όπως θέλουμε, ακόμη και να τις εξαφανίζουν, δεν είναι ελευθεροτυπία. Τέτοιες πρακτικές είναι επικίνδυνες και όσοι τις χρησιμοποιούν στο τέλος φτάνουν να απολογούνται γραπτώς σε θεσμικά όργανα της Ε.Ε. για να γλιτώσουν την παραπομπή τους στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Παρέλκει, τέλος, να επισημάνω ότι δεν συνιστά ελευθεροτυπία η άσκηση διώξεων κατά εκδοτών εφημερίδων, επειδή τα έντυπά τους αποκάλυψαν την αλήθεια για την εμπλοκή δικαστικών λειτουργών στην απόκρυψη σκανδάλων πολιτικών. Επειδή λοιπόν πολύ διαφημίσαμε τους εαυτούς μας στην Αμερική ως κληρονόμους της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, καλό είναι να κάνουμε και κάτι για να τους μοιάζουμε. Όχι μόνο λόγια.
