Κερδίσαμε από την επίσκεψη Πομπέο στην Αθήνα; Εξαρτάται από ποια οπτική γωνία τη βλέπει κανείς.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Υπάρχουν τρεις: Το κείμενο της συμφωνίας αμυντικής συνεργασίας αυτής καθαυτής. Οι δηλώσεις του για τα θέματα που μας «καίνε» (ΑΟΖ, εγγυήσεις, Αιγαίο). Και, βεβαίως, οι διακηρύξεις του για επενδύσεις των ΗΠΑ στην Ελλάδα, οι οποίες, αν γίνουν, ουσιαστικά θα είναι η πρώτη μεγάλη βοήθεια που μας δίδουν οι σύμμαχοι μετά το Σχέδιο Μάρσαλ.
Η συμφωνία, με βάση όσα γνωρίζουμε -δεν έχει δοθεί ακόμη στη δημοσιότητα-, είναι σε γενικές γραμμές καλή για την Ελλάδα: Ναυτική βάση στην Αλεξανδρούπολη (εγγύηση για την ακεραιότητα της Θράκης), υποδομές για drones, που είναι η νέα ασύμμετρη απειλή για την άμυνά μας στο Αιγαίο, ένταξη της Ελλάδας στο γεωπολιτικό δόγμα της Συμμαχίας σε Βαλκάνια, Μεσόγειο, Μέση Ανατολή. Σημειώνεται, μάλιστα, προς τιμήν των κυρίων Μητσοτάκη και Δένδια, ότι απερρίφθησαν οι πιέσεις των ΗΠΑ να παρακάμπτεται η ελληνική Βουλή για το άνοιγμα νέων βάσεων των ΗΠΑ στην Ελλάδα και να αρκεί η απλή έγκριση του «εκτελεστικού πράκτορος» (αμερικανική ορολογία), του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών. Προς τιμήν Μητσοτάκη και Δένδια, επίσης, ότι αρνήθηκαν να είναι οι διοικητές των βάσεων Στεφανοβικείου και Λάρισας Αμερικανοί, κατά το πρότυπο της Σούδας.
Από κει και πέρα, όμως, θα αναμένουμε να δούμε το κείμενο της συμφωνίας για να δούμε τι προβλέπει σε περίπτωση που η Ελλάς δεχτεί επίθεση από την Τουρκία. Οι παλαιότερες συμφωνίες όριζαν και ο Ανδρέας Παπανδρέου τις έθεσε σε εφαρμογή στην κρίση των τριών ημερών το 1987 ότι σε περίπτωση απειλής τουρκικής επίθεσης, οι βάσεις κλείνουν. Αναστέλλεται η δραστηριότης τους. Γι’ αυτό έχει, άλλωστε, σημασία η εθνικότητα του διοικητή τους. Το λέει η συμφωνία; Το ζητήσαμε; Αμφίβολο. Κάποια διατύπωση θα επιτρέπει ερμηνεία, αλλά ξεκάθαρη ρήτρα δεν πρέπει να υπάρχει.
Όσον αφορά τις θέσεις που διατύπωσε ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών για τα μείζονα ζητήματα της εξωτερικής μας πολιτικής υπάρχουν συν και πλην. Ξεκάθαρες εγγυήσεις ότι οι ΗΠΑ θα προστατεύσουν την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας αν δεχθούμε επίθεση από την Τουρκία σε οιοδήποτε μέρος της επικράτειας δεν δόθηκε, όπως έκαναν στο παρελθόν ο Κάρτερ, ο Μπους ο πρεσβύτερος με επιστολή στον Κωνσταντίνο Καραμανλή και προσφάτως το State Department, αναφερόμενο σε τυχόν επίθεση της Ρωσίας κατά της Ελλάδας. Όταν αρχικώς ρωτήθηκε περί παροχής «ξεκάθαρων εγγυήσεων», ο κ. Πομπέο στο υπουργείο Εξωτερικών σφύριξε αδιάφορα και άρχισε να κοιτά προς το φεγγάρι. Εξέλαβε την ερώτηση ως αφορώσα περισσότερο την κυπριακή ΑΟΖ και λιγότερο το Αιγαίο, και δήλωσε νεφελωδώς:
«Στη διπλωματία δεν λέμε εκ των προτέρων τις ενέργειες στις οποίες θα προχωρήσουμε. Μπορώ, όμως, να σας πω ότι κατανοούμε τους κινδύνους, γνωρίζουμε τις δραστηριότητες και θα κάνουμε τις απαραίτητες ενέργειες, ώστε να μην έχουμε στρατιωτικοποίηση των θεμάτων και να φτάσουμε σε αποτελέσματα που θα είναι αμοιβαία αποδεκτά. Δεν μπορεί να επιτραπεί στην Τουρκία να κάνει παράνομες γεωτρήσεις».
Στην πραγματικότητα, ο κύριος Πομπέο αναφέρθηκε σε διπλωματικές αντιδράσεις. Δεν παρέπεμψε σε στρατιωτική δράση. Σχεδόν υπαινίχθηκε την ανάγκη έναρξης ελληνοτουρκικού διαλόγου σε όλα τα επίπεδα.
Και για το Αιγαίο, ώστε να αποφύγουμε τη «στρατιωτικοποίηση», και για την ΑΟΖ, για την οποία το ζητούμενο είναι τα «αμοιβαίως αποδεκτά αποτελέσματα». Δοθέντος ότι αναφερόμενος στην κυπριακή ΑΟΖ έκανε λόγο για «διεθνή ύδατα» (!) και απέφυγε όπως ο διάβολος το λιβάνι να χρησιμοποιήσει τον όρο «κυρώσεις» για τους S-400 της Τουρκίας, είναι εύλογο τι ζητούν από εμάς οι ΗΠΑ.
Ελαφρώς καλύτερη στη διατύπωσή της αλλά πάντως εξίσου νεφελώδης ήταν η απάντηση που έδωσε ο κύριος Πομπέο στο Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» για την αμερικανική αντίδραση, σε περίπτωση τουρκικής απόβασης σε ελληνικό νησί. Όπως είπε: «Να είστε βέβαιοι ότι θα δράσουμε για να προστατεύσουμε και να διατηρήσουμε τις βασικές αξίες της κυριαρχίας ενός κράτους, του κράτους δικαίου και της προστασίας της ιδιωτικής περιουσίας». Ίσως γι’ αυτό και στο σενάριο του «Παρμενίωνα» οι καταλήψεις κατοικημένων νησιών δεν απαντώνται με πόλεμο από την Ελλάδα, αλλά με αντιδράσεις κατάληψης ακατοίκητης βραχονησίδας…
Τέλος, η επίσκεψη Πομπέο, ο οποίος μετέβη στο Πεντάγωνο -κίνηση που έγινε πρώτη φορά και είναι εξαιρετικά συμβολική-, πρέπει να ιδωθεί μέσα από το πρίσμα των αμερικανικών επενδύσεων. Viser, Sisco, Tesla είναι μερικές από τις εταιρίες που θα επενδύσουν στην Ελλάδα, συν τα καζίνα. Και βεβαίως το 5G. Ο πόλεμος για τον έλεγχο του τελευταίου -κρίσιμο για το ποιος έχει το πάνω χέρι στις υποκλοπές σε Βαλκάνια, Μέση Ανατολή- θα προκαλέσει αμερικανοκινεζικό πόλεμο σε ελληνικό έδαφος, με άγνωστη την αντίδραση του Πεκίνου για τις εδώ επενδύσεις του.
Η απόφαση που θα λάβει ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα έχει παρενέργειες. Όπως παρενέργειες, άγνωστο σε ποια επίπεδα, θα έχει και η απόφαση της Ελλάδας να ικανοποιήσει τις ΗΠΑ και να αναμειχθεί μέσω της απόφασης της Ελλαδικής Εκκλησίας για την Ουκρανία στον γεωπολιτικό ανταγωνισμό της περιοχής. Παίρνουμε ρίσκα απέναντι σε Κίνα – Ρωσία για να έρθουμε ακόμη πιο κοντά με τις ΗΠΑ, τώρα που οι Τούρκοι μοιάζουν να τα σπάνε μαζί τους και τα Βαλκάνια είναι ασταθή.
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στην επιστολή του προς Αμερικανό αξιωματούχο που ανέγνωσε ο κύριος Δένδιας στον Πομπέο είχε δηλώσει πως εμείς οι Έλληνες «δεν είμαστε αγνώμονες». Ελπίζουμε και οι Αμερικανοί να μην είναι το ίδιο απέναντί μας, με τόσα ρίσκα που παίρνουμε: αγνώμονες.
