Από το 2015, όταν η Ρωσία ενεπλάκη στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας, ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν προσπαθούσε να εδραιωθεί ως βασικός παίκτης στη Μέση Ανατολή, προβάλλοντας την εικόνα του μεσολαβητή που τα έχει καλά με όλες τις δυνάμεις της περιοχής.
- Από τον Μιχάλη Ψύλο
«Μετά τη δολοφονία του Iρανού στρατηγού Σουλεϊμανί η Μόσχα έχει μια μεγάλη ευκαιρία να εδραιώσει και να ενισχύσει αυτή τη φήμη» γράφει το αμερικανικό περιοδικό «Foreign Policy». «Όλα όσα ήθελε να επιτύχει ο Πούτιν και δεν μπορούσε η Μόσχα να τα καταφέρει μόνη της τα προσφέρει ο Τραμπ στη Ρωσία. Δουλεύει για τον Πούτιν» λέει ο Μαρκ Κέιτζ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο George Mason.
Ενώ μια ρωσική στρατιωτική παρουσία στο Ιράκ θα ήταν απίθανη, Ρώσοι αναλυτές δεν αποκλείουν τώρα την ανάπτυξη στη χώρα αυτή των μισθοφόρων του ρωσικού ομίλου Wagner, ενός σκιώδους ιδιωτικού εργολαβικού στρατού, που διεξήγαγε επιχειρήσεις για λογαριασμό του Κρεμλίνου στη Συρία, στην Ουκρανία και σε χώρες της Αφρικής, όπως η Λιβύη.
Η δολοφονία Σουλεϊμανί έχει φέρει το Ιράν και τις Ηνωμένες Πολιτείες στο χείλος του πολέμου και ο Πούτιν έχει τώρα νέες ευκαιρίες για να επιτύχει τους στόχους του: να υπονομεύσει περαιτέρω την αμερικανική αξιοπιστία και να επεκτείνει την επιρροή της Μόσχας στη Μέση Ανατολή.
Η Μόσχα προχωρά, βέβαια, πολύ προσεκτικά και δεν έχει δεσμευτεί για συγκεκριμένες ενέργειες υπέρ της Τεχεράνης. Το Κρεμλίνο φοβάται άλλωστε ότι ενδεχόμενη κλιμάκωση στην περιοχή θα μπορούσε να ανατρέψει το γεωπολιτικό status quo που έχει επιτύχει η Μόσχα με την εμπλοκή στον συριακό εμφύλιο πόλεμο και κατ’ επέκταση να βλάψει τα ρωσικά συμφέροντα σε ολόκληρη την περιοχή.
Η Ρωσία και το Ιράν έχουν αναπτύξει στενούς δεσμούς τα τελευταία χρόνια, δουλεύοντας μαζί στη Συρία για να ενισχύσουν το καθεστώς Ασαντ, αλλά ταυτόχρονα η Μόσχα έχει επιδιώξει στενότερες σχέσεις με το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία -εχθρούς της Τεχεράνης-, καθώς και με άλλους παίκτες στην περιοχή.
Ρώσοι αναλυτές εκτιμούν μάλιστα ότι ο Πούτιν είναι απίθανο να υποστηρίξει οποιεσδήποτε απόπειρες αντιποίνων από τον Ιράν κατά των Ηνωμένων Πολιτειών και των συμμάχων τους. Αλλά «ο Πούτιν θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί κάθε ευκαιρία που μπορεί να χρησιμοποιήσει για τη δολοφονία του Σουλεϊμανί και οποιαδήποτε επακόλουθη αστάθεια στην περιοχή για να αμαυρώσει τη φήμη της Ουάσινγκτον στη Μέση Ανατολή» λέει ο Άντριου Κένταλ, ανώτερο στέλεχος στον οργανισμό Center for a New American Security και πρώην αξιωματούχος στο αμερικανικό Εθνικό Συμβούλιο για θέματα Ρωσίας και Ευρασίας.
Η δολοφονία του Ιρανού στρατηγού πυροδότησε μια έκρηξη διπλωματικής δραστηριότητας από τη Μόσχα. Σε τηλεφωνικές συνομιλίες με τους υπουργούς Εξωτερικών δεκάδων χωρών ο επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας Σεργκέι Λαβρόφ καταδίκασε τη δολοφονία και έκανε λόγο για «σοβαρή παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου».
Το Σάββατο ο Πούτιν θα καλωσορίσει τη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ στη Μόσχα για συνομιλίες σχετικά με την κρίση. Την περασμένη Τρίτη ο Ρώσος πρόεδρος πραγματοποίησε επίσκεψη στη Δαμασκό για να συναντηθεί με τον πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ Ασαντ και να του εκφράσει τη στήριξή της. Μετά τη Δαμασκό ο Ρώσος πρόεδρος επισκέφθηκε την Κωνσταντινούπολη και εγκαινίασε με τον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τον νέο αγωγό Turkstream για τη μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου.
Οι «Times» του Λονδίνου γράφουν ότι «ο αγωγός Turkstream δεν είναι game-changer για τη Ρωσία. Μεταφέρει το ίδιο αέριο, σε Τουρκία και Βαλκάνια, αλλά από άλλη διαδρομή. Όμως ο Turkstream είναι σημαντικός για την Τουρκία: τη μετατρέπει από καταναλωτή σε χώρα διαμετακομιστή, γεγονός που αυξάνει το ειδικό βάρος της Άγκυρας σε Ρωσία και Ευρώπη».
Η γερμανική «Handelsblatt» κάνει βέβαια λόγο για «επικίνδυνη αδελφική αγάπη, καθώς σε μεγάλα γεωπολιτικά ζητήματα Πούτιν και Ερντογάν διαφωνούν». Στα Βαλκάνια, για παράδειγμα, η Τουρκία και η Ρωσία δρουν ανταγωνιστικά, αλλά και στον συριακό και τον λιβυκό εμφύλιο πόλεμο είναι αντίπαλοι. Η αντιπαλότητα αυτή όμως δεν εμποδίζει, φυσικά, τον Πούτιν να ενισχύσει τις σχέσεις του με την Άγκυρα.
«Ωστόσο, τους ενώνει ο στόχος αποδυνάμωσης της Δύσης – και το μέσο για να το πετύχουν είναι ο Turkstream. Η Ρωσία και η Τουρκία θέλουν να αναδειχθούν σε καίριους ενεργειακούς παίκτες στη Ν. Ευρώπη -για την Τουρκία κάτι τέτοιο θα ήταν ευλογία» εκτιμά η γερμανική εφημερίδα.
Φυσικά, ανάμεσα στη Ρωσία και την Τουρκία η «φιλία» δεν είναι ποτέ χωρίς κρυφά κίνητρα. Ο αγωγός αυτός θα ωφελήσει μεν την τουρκική οικονομία, αλλά θα αυξήσει επίσης την εξάρτηση της Άγκυρας από τη Μόσχα.
Όπως γράφει η γαλλική «Le Figaro», ο Ρώσος πρόεδρος λογαριάζει να ενισχύσει την ενεργειακή του επιρροή και κατά συνέπεια το γεωπολιτικό βάρος της Ρωσίας. Ο επικεφαλής του Κρεμλίνου ολοκληρώνει ένα μακροχρόνιο σχέδιο: να αυξήσει και να διασφαλίσει την προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου στους Ευρωπαίους και να ενισχύσει έτσι την ενεργειακή του επιρροή -και το γεωπολιτικό βάρος της Μόσχας- στην Ευρώπη». Οι ευρωπαϊκές οικονομίες έχουν άλλωστε ζωτική ανάγκη από αυτή την ενέργεια, καθώς το 36% του φυσικού αερίου που καταναλώνουν είναι ρωσικό.
