Δεκάδες ενεργειακά έργα δεν προχωρούν με τους απαιτούμενους ρυθμούς. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη προειδοποιήσει την κυβέρνηση βγάζοντας κίτρινη κάρτα, ότι έργα, τα οποία δεν θα έχουν ολοκληρωθεί έως το καλοκαίρι του 2026, θα πρέπει να αφαιρεθούν από το πρόγραμμα «Ελλάδα 2.0».
Η απειλή είναι υπαρκτή, καθώς οι καθυστερήσεις στις αδειοδοτήσεις, οι πολύπλοκες διαδικασίες και η απουσία ώριμων μελετών μπλοκάρουν κρίσιμες επενδύσεις που είχαν σχεδιαστεί για να στηρίξουν την πράσινη μετάβαση της χώρας.
Μεταξύ των έργων που βρίσκονται στον αέρα περιλαμβάνονται μεγάλης κλίμακας επενδύσεις σε αποθήκευση και δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα, δίκτυα ηλεκτρικής διασύνδεσης όπως αυτό της Κρήτης με την Κύπρο, αλλά και έργα που αφορούν υποδομές φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων ή ενεργειακές αναβαθμίσεις κτιρίων.
Έργα-«κορμός» της ενεργειακής στρατηγικής
Πολλά από αυτά παρουσιάζονται ως «κορμός» της ενεργειακής στρατηγικής της χώρας, όμως η αδυναμία ταχείας υλοποίησης τα καθιστά εύθραυστα μπροστά στο ασφυκτικό χρονοδιάγραμμα. Η Επιτροπή ήδη πιέζει για περικοπές και αντικατάσταση έργων με άλλα περισσότερο ώριμα, ώστε να μην τιναχτεί στον αέρα η απορρόφηση των πόρων.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο τεχνικό. Οι γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, η βραδύτητα του Δημοσίου και οι επαναλαμβανόμενες καθυστερήσεις στις εγκρίσεις δημιουργούν φαύλο κύκλο. Η εκταμίευση των πόρων απαιτεί σαφή χρονοδιαγράμματα, αλλά στην πράξη πολλά έργα βρίσκονται ακόμη στο στάδιο των μελετών.
Οι αυξήσεις κόστους, τα υψηλά επιτόκια και η διστακτικότητα των ιδιωτών επενδυτών προσθέτουν άλλο ένα στρώμα δυσκολίας, όπως για παράδειγμα οι διαγωνισμοί για τις αποθήκες πράσινης ενέργειας. Το αποτέλεσμα είναι η αίσθηση ότι η Ελλάδα, ενώ έχει μπροστά της μια μοναδική ευκαιρία, κινδυνεύει να δει σημαντικούς πόρους να επιστρέφουν ανεκμετάλλευτοι στις Βρυξέλλες.
Χιλιάδες θέσεις εργασίας
Η απώλεια δεν θα είναι μόνο λογιστική. Τα έργα αυτά έχουν σχεδιαστεί για να μειώσουν την ενεργειακή εξάρτηση, να ενισχύσουν την ενεργειακή ανάπτυξη και να δημιουργήσουν χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Η μη ολοκλήρωσή τους σημαίνει ότι η χώρα θα μείνει πίσω στους στόχους που έχει δεσμευτεί για τον ενεργειακό της μετασχηματισμό, θα χάσει ανταγωνιστικότητα και θα συνεχίσει να πληρώνει ακριβά για την ενέργεια. Επιπλέον, μια τέτοια αποτυχία θα πλήξει την αξιοπιστία της Ελλάδας έναντι της Ε.Ε., ενισχύοντας την εικόνα μιας χώρας που δυσκολεύεται να απορροφήσει κοινοτικά κονδύλια.
Για να αποφευχθεί η απώλεια, απαιτείται πολιτική βούληση και άμεση αναδιοργάνωση. Η κυβέρνηση οφείλει να ξεκαθαρίσει ποια έργα είναι ρεαλιστικό να ολοκληρωθούν εγκαίρως και να θυσιάσει όσα σέρνονται χωρίς προοπτική. Παράλληλα, πρέπει να επιταχύνει τις διαδικασίες αδειοδότησης και να δημιουργήσει πραγματικά ευέλικτους μηχανισμούς υλοποίησης.
Ιστορική ευκαιρία
Η σύμπραξη με τον ιδιωτικό τομέα χρειάζεται να γίνει πιο ξεκάθαρη, με σταθερούς κανόνες που θα εξασφαλίζουν ασφάλεια στις επενδύσεις. Χωρίς τέτοια μέτρα, η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει μια ιστορική ευκαιρία.
Αν χαθούν πάνω από 3,5 δισ. ευρώ, δεν θα χαθούν μόνο χρήματα· θα χαθεί χρόνος, αξιοπιστία και η δυνατότητα της χώρας να αλλάξει το ενεργειακό της μοντέλο. Η Ελλάδα δεν μπορεί να αντέξει τέτοια πολυτέλεια αποτυχίας.
Οι επόμενοι μήνες θα είναι καθοριστικοί για το αν η χώρα θα αξιοποιήσει το Ταμείο Ανάκαμψης ή αν θα μείνει θεατής της ίδιας της ανάπτυξής της.
Πάντως οι παρατάσεις που έχουν ήδη δοθεί σε 13 ενεργειακά προγράμματα, δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της απώλειας των κονδυλίων, αλλά έχουν μόνο πολιτικό επικοινωνιακό χαρακτήρα.
