Χάος και αναστάτωση έχει προκαλέσει σε όλη τη χώρα η ανάρτηση των δασικών χαρτών, ειδικά στις περιοχές στις οποίες αναρτώνται για πρώτη φορά.
Σχεδόν όλη η Κρήτη αποτυπώνεται «πράσινη», με χιλιάδες αγρότες και κτηνοτρόφους να κινδυνεύουν να χάσουν τις κοινοτικές επιδοτήσεις και να μην μπορούν να καλλιεργήσουν τις εκτάσεις τους. Ίδια εικόνα και σε πολλά νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου, στην Αιτωλοακαρνανία και σε άλλες περιοχές.
Βουλευτές όλων των κομμάτων, δήμαρχοι και τοπικοί φορείς ζητούν αλλαγές για να μη χαθούν περιουσίες, με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας να αναγνωρίζει το πρόβλημα και να αναζητεί λύσεις, διαμηνύοντας ότι δεν θα κινδυνεύσει η ιδιοκτησία κανενός. Σε κάθε περίπτωση, είναι κρίσιμο κάθε ενδιαφερόμενος να ενημερωθεί για το περιεχόμενο του δασικού χάρτη, να εντοπίσει το ακίνητο που τον αφορά και στην περίπτωση που διαφωνεί με τον χαρακτήρα που αποδίδει ο χάρτης να υποβάλει αίτηση πρόδηλου σφάλματος ή αντίρρηση.
Η ανάρτηση των αναμορφωμένων χαρτών φέρνει στην επιφάνεια προβλήματα δεκαετιών, με χιλιάδες πολίτες να βλέπουν τις περιουσίες τους να αποτυπώνονται ως δάσος. Στους χάρτες που αναρτήθηκαν από τα μέσα Ιανουαρίου έως και προχθές τα δάση καλύπτουν το 60% της έκτασης της χώρας, ενώ το 1945 (ημερομηνία που λήφθηκαν οι αεροφωτογραφίες) το 55,4%, με τη διαφορά να «μεταφράζεται» σε επιπλέον 2.774.456 στρέμματα δάσους. Όσον αφορά τις χορτολιβαδικές εκτάσεις, αυξήθηκαν από 144.870 στρέμματα το 1945 στα 1.089.467 στρέμματα.
Όλη η Κρήτη ένα δάσος
Η ανάρτηση των δασικών χαρτών στους νομούς της Κρήτης άφησε άπαντες με ανοικτό το στόμα. Σχεδόν όλο το νησί αποτυπώνεται «πράσινο», με αγρότες και κτηνοτρόφους να διαπιστώνουν ξαφνικά ότι οι εκτάσεις που καλλιεργούσαν τόσα χρόνια εμφανίζοντας ως δασικές, ενώ αλαλούμ επικρατεί και για τα βοσκοτόπια. Ήδη οι αντιδράσεις είναι έντονες, οι συσκέψεις στους δήμους και τους συνεταιρισμούς είναι συνεχείς και άπαντες ζητούν το «πάγωμα» της διαδικασίας, μέχρι να θεσμοθετηθούν οι παρεμβάσεις που έχει προαναγγείλει η ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος.
Στον νομό Χανίων επικρατεί ανησυχία για τις επιδοτήσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ, καθώς οι δηλώσεις στο Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου πρέπει να γίνουν μέσα στον Μάιο, ενώ οι αντιρρήσεις για τους δασικούς μέχρι τον Ιούνιο. Αυτό σημαίνει ότι μέχρι να εκδικαστούν θα περάσει ένα εύλογο χρονικό διάστημα, χωρίς κάποιος να έχει εικόνα για τον χαρακτήρα μιας έκτασης.
Μεγάλο είναι το πρόβλημα με τους ελαιώνες, οι οποίοι αναπτύχθηκαν ως επί το πλείστον σε περιοχές που είχαν ήδη βλάστηση, με συνέπεια να αποτυπώνονται στους χάρτες ως δάσος, παρότι για 60 χρόνια επιδοτούνταν από το κράτος. Ενδεικτικό των πολλών αστοχιών στον χάρτη του νομού Χανίων είναι ότι μεγάλο μέρος του λιμανιού των Σφακίων χαρακτηρίζεται χορτολιβαδική έκταση!
Λάθη και παραλείψεις περασμένων δεκαετιών
Για λάθη στις αναρτήσεις των δασικών χαρτών καθώς και στη διαχείριση της γενικότερης υπόθεσης μετά την ανάρτηση κάνει λόγο ο βουλευτής Χανίων της Νέας Δημοκρατίας, Μανούσος Βολουδάκης. Τόνισε πως πολλά από αυτά είναι αποτελέσματα λαθών και παραλείψεων που έγιναν σε περασμένες δεκαετίες. Σημείωσε ότι απαιτούνται συγκεκριμένες παρεμβάσεις, διοικητικές και νομοθετικές, όπως η παράταση της προθεσμίας υποβολής αντιρρήσεων για τουλάχιστον έναν χρόνο και η διασφάλιση ότι δεν θα θιγεί το καθεστώς των επιδοτήσεων του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Στο Ρέθυμνο, τώρα, εντείνεται ο προβληματισμός μετά την ανάρτηση των δασικών χαρτών που περιλαμβάνει ως δασικό ένα μεγάλο ποσοστό των ακίνητων περιουσιών στον νομό. Ήδη υπάρχει κινητοποίηση από την Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου, σε συνεργασία με τον Δήμο Ρεθύμνου, τους δήμους του νομού, αλλά και τη διεύθυνση δασών, για να προχωρήσουν οι απαραίτητες διαδικασίες ενημέρωσης και συντονισμού, αφού οι προθεσμίες που έχουν οι ιδιοκτήτες για να ξεκαθαρίσουν τις περιουσίες τους που έχουν χαρακτηριστεί δασικές παραμένουν ασφυκτικές. Η πρώτη ανάγνωση του αναρτημένου χάρτη αποκαλύπτει σωρεία λαθών, εμπεριέχει, μάλιστα, πάρα πολλά πρόδηλα σφάλματα, δηλαδή περιουσίες ανθρώπων οι οποίες έχουν αποχαρακτηριστεί με τελεσίδικη απόφαση φαίνονται πάλι ως δασικές.
Αντίστοιχη είναι η εικόνα και στον νομό Λασιθίου, με βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ να καταθέτουν πριν από λίγες ημέρες σχετική ερώτηση στη Βουλή, μεταφέροντας το αίτημα της τοπικής κοινωνίας για αναστολή της ανάρτησης των δασικών χαρτών σε προσφορότερο χρόνο, όταν θα έχουν ληφθεί υπόψη όλες οι παράμετροι και οι παρατηρήσεις των αρμόδιων τοπικών φορέων. Το 60% του νομού χαρακτηρίζεται δασικό.
Στους δασικούς χάρτες έχουν συμπεριληφθεί τμήματα του εθνικού και επαρχιακού δικτύου, οικίες πολιτών, με νόμιμες οικοδομικές άδειες, παραλιακές εκτάσεις, ακόμα και ολόκληροι ελαιώνες έχουν χαρακτηριστεί αναδασωτέες εκτάσεις. Ανάμεσα στις χαρακτηρισμένες εκτάσεις «αναδασωτέες λόγω πυρκαγιάς» βρίσκονται και αμιγώς γεωργικά καλλιεργούμενες εκτάσεις αναδασμού, οι οποίες έχουν επίσημα παλαιότερα έγγραφα της νομαρχίας Λασιθίου, που τους προσδίδει αυτό τον χαρακτηρισμό, και άρα παρατηρείται το παράδοξο φαινόμενο η ίδια διοίκηση να αναιρεί τον εαυτό της.
Όπως επισημαίνουν οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, οι δασικές υπηρεσίες δεν έλαβαν υπόψη πραγματικά δεδομένα, όπως πράξεις χαρακτηρισμού, αμετάκλητες δικαστικές αποφάσεις, καθώς και εσφαλμένες αποτυπώσεις ελαιώνων, αμπελώνων και θερμοκηπίων.
«Καταπράσινα» τα Δωδεκάνησα
Με έκπληξη και αγανάκτηση υποδέχθηκαν τους δασικούς χάρτες οι κάτοικοι των Δωδεκανήσων. Σε πολλά νησιά το μεγαλύτερο μέρος της έκτασής τους έχει χαρακτηριστεί δασικό, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους ιδιοκτήτες γης και ειδικά για τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους, οι οποίοι πρέπει να κατέχουν μεγάλες εκτάσεις γης για να μπορούν να τις αξιοποιήσουν.
Τεράστιες χορτολιβαδικές εκτάσεις εμφανίζονται ως δασικές, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να χαθούν περιουσίες. Το θέμα έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις, με τον βουλευτή Δωδεκανήσου της Ν.Δ. και πρώην υφυπουργό Τουρισμού, Μάνο Κόνσολα, να περιγράφει την κατάσταση σε ερώτηση που κατέθεσε στη Βουλή. Ο κ. Κόνσολας καλεί την Πολιτεία να προχωρήσει άμεσα σε διορθωτικές παρεμβάσεις για τους δασικούς χάρτες στα Δωδεκάνησα, όσο είναι καιρός και πριν η κατάσταση καταστεί ανεξέλεγκτη.
Επισημαίνει ότι η συντριπτική πλειονότητα των εκτάσεων σε Πάτμο και Σύμη (περίπου το 90%) χαρακτηρίζονται δασικές, το ίδιο ισχύει και για την Αστυπάλαια, αλλά και για την Τήλο. Για τους δασικούς χάρτες της Καρπάθου και της Κάσου ελήφθησαν υπόψη αεροφωτογραφίες των ετών 1960, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη άλλα στοιχεία. Εκτάσεις που μέχρι την αρχή της δεκαετίας του ’60 καλλιεργούνταν, και στις οποίες υπάρχουν τεκμήρια γι’ αυτό, χαρακτηρίζονται δασικές, υπάρχουν λανθασμένες καταγραφές στα όρια των οικισμών, ενώ εγκαταλελειμμένοι αγροί με λίγα φρύγανα θεωρούνται δασικές εκτάσεις.
Παράλληλα, παραλιακές εκτάσεις του Δημοσίου σε Ρόδο και Κω χαρακτηρίζονται δασικές ενώ είναι χορτολιβαδικές. Αυτό σημαίνει ότι ακυρώνεται κάθε προοπτική τουριστικής αξιοποίησής τους από το Δημόσιο.
Ο πρώην υφυπουργός Τουρισμού προτείνει στο ΥΠΕΝ να ενταχθούν και τα Δωδεκάνησα στο καθεστώς περιοχών όπως τα νησιά των Κυκλάδων, η Κρήτη και η Μάνη, στις οποίες για τις χορτολιβαδικές εκτάσεις δεν ισχύει το τεκμήριο της ιδιοκτησίας του Δημοσίου, αλλά έχουν ίσα δικαιώματα Δημόσιο και ιδιώτες, αρκεί να αποδείξουν ότι το κατέχουν είτε το νέμονται επί σειρά ετών με τίτλους.
Με δεδομένο το ειδικό κτηματολογικό καθεστώς της Δωδεκανήσου, να συσταθεί επιτροπή εμπειρογνωμόνων και ειδικών για να διαμορφωθεί ένα νέο, ορθολογικό πλαίσιο για την αναμόρφωση των δασικών χαρτών στα Δωδεκάνησα. Επίσης, να παραταθεί η προθεσμία υποβολής αντιρρήσεων από τους πολίτες, που εκπνέει στις 14 Ιουνίου, και να ενισχυθούν με προσωπικό οι Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων για να εξετάζονται ταχύτατα οι ενστάσεις και να εκδίδονται γρήγορα οι αποφάσεις.
Είναι αξιοσημείωτο ότι στα μέσα του 2019 (επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ) το υπουργείο Οικονομικών είχε αποστείλει εκατοντάδες αγωγές σε ιδιοκτήτες γης στα Δωδεκάνησα, διεκδικώντας τις περιουσίες τους, καθώς στα συγκεκριμένα νησιά ισχύει το τεκμήριο υπέρ του Δημοσίου. Τότε το ΥΠΕΝ είχε εκδώσει απόφαση κάνοντας αποδεκτή γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών, ώστε οι θιγόμενοι να μπορούν να απευθύνονται στις Επιτροπές Δασολογίου ή στις Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων για τους κυρωμένους και αναρτημένους χάρτες, αντίστοιχα.
Τεράστια προβλήματα σε Ιόνιο, Αιτωλοακαρνανία και Μαγνησία
Η ανάρτηση των δασικών χαρτών έφερε στην επιφάνεια ανάλογα προβλήματα σε πολλές ακόμη περιοχές της χώρας. Στα νησιά του βορείου Αιγαίου, και ειδικά στη Λέσβο και τη Λήμνο, αγρότες και κτηνοτρόφοι βρίσκονται σε απόγνωση, καθώς πάνω από το 50% των δύο νησιών αποτυπώνεται ως δασικό, θέτοντας σε κίνδυνο τις επιδοτήσεις και φυσικά την αξία της γης τους.
Στην Αιτωλοακαρνανία χιλιάδες παραγωγοί καλούνται να υποβάλουν αντιρρήσεις για εκτάσεις που καλλιεργούνται και συνδέονται με επιδοτήσεις εδώ και δεκαετίες. Στα νησιά του Ιονίου η μεγαλύτερη έκταση αποτυπώνεται ως δάσος, καθώς φαίνεται ότι δεν έχει ληφθεί υπ’ όψιν το γεγονός ότι στα νησιά του Ιουνίου δεν υφίσταται ιδιοκτησιακό καθεστώς του Δημοσίου επί των δασικών εκτάσεων, οι οποίες ανήκαν σε ιδιώτες.
Στη Λευκάδα και στην Κέρκυρα δεν είναι λίγοι εκείνοι που στην προσπάθειά τους να εντοπίσουν στον χάρτη τους χαρακτηρισμούς των ιδιοκτησιών τους διαπίστωσαν ότι έχουν μετατραπεί από τη μία μέρα στην άλλη σε δάσος. Ακόμα μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα στην Κεφαλονιά και την Ιθάκη, προκαλώντας πονοκέφαλο σε σημαντικό αριθμό κατοίκων τους. Στους αναμορφωμένους χάρτες τα δύο νησιά έχουν χαρακτηριστεί ως δάσος σχεδόν από άκρη σε άκρη(!), καθώς φαίνεται ότι δεν έχουν ληφθεί υπόψη οι ήδη υπάρχουσες τελεσίδικες πράξεις χαρακτηρισμού, οι παραχωρήσεις, οι αγροτικές εκτάσεις που καλλιεργούνται και οι δικαστικές αποφάσεις.
Στη Μαγνησία χιλιάδες πολίτες διαπίστωσαν ότι δεν μπορούν να προχωρήσουν στην κατάθεση αντιρρήσεων για τις ιδιοκτησίες τους που χαρακτηρίστηκαν εσφαλμένα ως δασικές, χωρίς οι ίδιοι για διάφορους λόγους να λάβουν γνώση. Υπάρχουν περίπου 15.000 εκκρεμή αιτήματα αντιρρήσεων, πρόδηλα σφάλματα και αιτήματα αναμόρφωσης, ενώ οι δασικές υπηρεσίες οφείλουν να διαχειριστούν ακόμα 8.000 δικαστικές περιπτώσεις που προκύπτουν από τις δηλώσεις στο Κτηματολόγιο. Έντονο είναι το πρόβλημα στο Πήλιο, με πολλές καλλιεργήσιμες εκτάσεις να εμφανίζονται ως δασικές.
Η αντίδραση του υπουργείου
Οι επιστολές διαμαρτυρίας που φθάνουν το τελευταίο διάστημα στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι πολλές. Η ηγεσία του ΥΠΕΝ αναγνωρίζει τα προβλήματα που προκύπτουν σε αρκετές περιοχές της χώρας και έχει συστήσει ειδική ομάδα εργασίας. Η νομοπαρασκευαστική επιτροπή, αποτελούμενη από νομικούς και υπηρεσιακούς παράγοντες, θα εξετάσει όλα τα δεδομένα που προκύπτουν και θα εισηγηθεί παρεμβάσεις που δεν θα αντίκεινται στις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Η επιτροπή θα προσεγγίσει τα προβλήματα τόσο θεματικά όσο και χωρικά, ανά περιοχές της Ελλάδας, καθώς άλλες δυσκολίες υπάρχουν, π.χ., στα Δωδεκάνησα και άλλες στο Ιόνιο. Προς αυτή την κατεύθυνση το ΥΠΕΝ ετοιμάζει τρεις σημαντικές πρωτοβουλίες για την επίλυση των ζητημάτων που αφορούν τους δασωμένους αγρούς, τις εκχερσωμένες εκτάσεις και το ιδιοκτησιακό καθεστώς.
Ερωτηθείς σχετικά ο υφυπουργός Περιβάλλοντος, Γιώργος Αμυράς, τόνισε πως οι δασικοί χάρτες δεν ασχολούνται με ιδιοκτησιακά ζητήματα, αλλά με το αν μία έκταση εμπίπτει στη δασική νομοθεσία, κάτι που σημαίνει πως δεν κινδυνεύει η περιουσία κανενός με τους χάρτες. Σε περιπτώσεις λάθους μπορεί να απευθυνθεί κάποιος στη δασική υπηρεσία και να επικαλεστεί τη διαδικασία του πρόδηλου σφάλματος, αν έχει οποιοδήποτε στοιχείο που να αποδεικνύει ότι το αγροτεμάχιό του δεν είναι δασικό. Από μια φωτογραφία του πατέρα του στο χωράφι μέχρι αεροφωτογραφίες, χωρίς να επιβαρυνθεί οικονομικά.
Ανέφερε, επίσης, πως θα γίνει προσπάθεια προστασίας της περιουσίας ακόμα και όσων είχαν χωράφι το οποίο έγινε δάσος στη συνέχεια, λόγω μη χρήσης του.
