Οποιοσδήποτε Έλληνας πολίτης επισκεφθεί ένα φαρμακείο για να αγοράσει μια μάσκα FFP2, προκειμένου να προστατευθεί από τον κορωνοϊό, θα δει τιμές που πλέον δεν φτάνουν το 1 ευρώ.
- Βασίλης Γαλούπης
Οι τιμές έχουν πέσει πια, στην συντριπτική πλειονότητα, στο 0,70 ευρώ. Στα ηλεκτρονικά καταστήματα της χώρας μας, μάλιστα, μπορεί κάποιος να βρει εύκολα μάσκες FFP2 ίδιας ποιότητας και ίδιας μάρκας στα 0,17 και 0,25 λεπτά του ευρώ. Για ένα τεμάχιο, διότι για παραγγελία χιλιάδων «κομματιών» είναι ευνόητο ότι πέφτει κι άλλο το κόστος.
Για τον ΑΔΜΗΕ, όμως, φαίνεται ότι λεφτά υπάρχουν. Πώς αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί ότι τον Μάρτιο του 2021, όταν ήδη οι τιμές ήταν κάτω από ευρώ ακόμα και στα φαρμακεία, έκλεισε συμφωνία για αγορά 303.120 τεμαχίων με κόστος 0,86 ευρώ ανά μάσκα; Δίχως να περιλαμβάνεται ο ΦΠΑ που είναι συν 6% του ποσού.
Ο ΑΔΜΗΕ, δηλαδή, «κατάφερε» να πληρώσει με… χρυσάφι περισσότερες από 300.000 μάσκες FFP2 αντί συνολικού κόστους 260.683 ευρώ! Η εταιρία που πήρε τη δουλειά έχει κάθε λόγο να πανηγυρίζει. Ο φορολογούμενος που βλέπει ότι πληρώνει και τον ΑΔΜΗΕ μέσω του λογαριασμού ρεύματος, όχι. Ειδικά από τη στιγμή που οι τελευταίοι λογαριασμοί προκαλούν «ηλεκτροπληξία» στους παραλήπτες με τόσες αυξήσεις.
Αν νομίζει κανείς ότι η οσμή σκανδάλου σταματά εδώ, πλανάται. Στο σχετικό έγγραφο του ΑΔΜΗΕ, για το οποίο πήρε έγκριση της δαπάνης, αναφέρεται: «Η προμήθεια του ζητουμένου υγειονομικού υλικού θα διεξαχθεί με τη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, λόγω της μη προβλέψιμης ανάγκης».
Δηλαδή, ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας της χώρας επικαλείται «την κατάσταση έκτακτης ανάγκης που έχει επιβληθεί στην Ελλάδα» για να προχωρήσει σε απευθείας ανάθεση και όχι σε διαγωνισμό, για μια συμφωνία ύψους 260.000 ευρώ!
Ωστόσο, η «έκτακτη συνθήκη» που επικαλείται ο ΑΔΜΗΕ… ακυρώνεται από το γεγονός ότι, όπως αναφέρεται στην έγκριση, «η προσφορά της μειοδότριας εταιρίας MANIFEST SERVICES SA ανέρχεται συνολικά στο ποσό των 260.683,20 ευρώ πλέον ΦΠΑ για παράδοση των υλικών τμηματικά μέσα σε χρονικό διάστημα οκτώ (8) μηνών».
Δηλαδή, όπως σημειώνεται ρητώς, η παράδοση των μασκών γίνεται εντός οκταμήνου. Μπορεί να «σταθεί» ένα επιχείρημα έκτακτης κατάστασης για οκτώ μήνες μετά; Προφανώς και όχι. Η διαδικασία του κατεπείγοντος στην πανδημία αφορά το «σήμερα», δηλαδή «χρειαζόμαστε τώρα μάσκες». Κατεπείγον σε βάθος οκταμήνου δεν υφίσταται.
Και πώς είναι δυνατόν να «φιξάρεται» μια παραγγελία από τον Μάρτιο, ενώ είναι γνωστό ότι από την έναρξη της πανδημίας και μετά οι τιμές των μασκών είναι σε διαρκή πτώση σε μηνιαία βάση, αφού πλέον δεν παρατηρούνται ελλείψεις τόσο στην ελληνική όσο και στη διεθνή αγορά;
Όλοι θυμούνται ότι αρχικά οι μάσκες FFP2 κόστιζαν ακόμα και 3,5-5 ευρώ τους πρώτους μήνες της πανδημίας το 2020, αλλά σήμερα μπορεί κάποιος να αγοράσει, σε χονδρική, με λίγα λεπτά του ευρώ κάθε τεμάχιο. Εδώ, όμως, μιλάμε για μαζική προμήθεια από ημικρατικό φορέα.
Ο ΑΔΜΗΕ τονίζει ότι οι μάσκες είναι για το προσωπικό του, «καθώς η εταιρία έχει θέσει ως απόλυτη προτεραιότητά της την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων της». Κάτι απολύτως θεμιτό, αν όχι υποχρεωτικό, με τον Covid να καλπάζει.
Ωστόσο, προκύπτουν βασικά ερωτήματα τόσο για την απευθείας ανάθεση όσο και για το ύψος της, αλλά και για τη διάρκεια της συμφωνίας. Ο ΑΔΜΗΕ θεωρεί ότι «η προσφερθείσα τιμή (σ.σ.: από τη MANIFEST) είναι εντός των πλαισίων της αγοράς». Νωρίτερα, όμως, αναφέρει ότι «προηγούμενη προμήθεια παρόμοιου είδους δεν έχει πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια από τη ΔΕΑ (σ.σ.: Διεύθυνση Εφοδιαστικής Αλυσίδας), κατά συνέπεια δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία ώστε να υπάρχει δυνατότητα σύγκρισης με την προσφερθείσα από τον οικονομικό φορέα τιμή».
Μάλιστα, ενώ σημειώνει πως έχει γίνει έρευνα αγοράς, δεν επισυνάπτονται στο ΚΗΜΔΗΣ κάποια σχετικά στοιχεία από άλλες εταιρίες και τιμές πώλησης μασκών, έτσι ώστε να αιτιολογείται η απευθείας ανάθεση στη Manifest. Ούτε εξηγείται σαφώς και με επιχειρήματα γιατί επιλέγεται ο συγκεκριμένος προμηθευτής, κάτι απαραίτητο σε μία απευθείας ανάθεση.
Η έρευνα αγοράς, μάλιστα, για το πόσο κοστίζει μια μάσκα μπορεί να είναι και μια πολύ απλή διαδικασία ακόμα και για έναν μέσο πολίτη, πόσο μάλλον για μια επιχείρηση του εκτοπίσματος του ΑΔΜΗΕ. Όσο εύκολα μπορεί οποιοσδήποτε να εντοπίσει την απόφαση με την έγκριση προμήθειας μασκών του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, έτσι μπορεί να κάνει και με άλλους φορείς, οργανισμούς και υπηρεσίες.
Στο ΚΗΜΔΗΣ, λοιπόν, στο Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων όπου βρίσκεται και η απόφαση για τις μάσκες του ΑΔΜΗΕ, υπάρχουν κι άλλες αντίστοιχες συμβάσεις απευθείας αναθέσεων, αλλά και διαγωνισμών.
Ενδεικτικά αναφέρουμε τον διαγωνισμό για την προμήθεια μασκών, προστατευτικών φορμών κ.ά. από την 5η Υγειονομική Περιφέρεια Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας και συγκεκριμένα για το Γενικό Νοσοκομείο Βόλου «Αχιλλοπούλειο».
Ο διαγωνισμός αναρτήθηκε την 1/2/2021, πολύ κοντά χρονικά με την έγκριση για απευθείας προμήθεια μασκών του ΑΔΜΗΕ. Το Νοσοκομείο Βόλου με τον διαγωνισμό -και όχι με απευθείας ανάθεση, όπως ενδεχομένως θα μπορούσε να κάνει ως υγειονομική μονάδα υψηλής σημασίας για μια ολόκληρη περιοχή- ζητά 10.414 μάσκες αναπνευστικής προστασίας FFP2, με κριτήριο την πλέον συμφέρουσα οικονομικά προσφορά, βάσει της τιμής 0,31 ευρώ, πλέον ΦΠΑ 6%, με συνολικό κόστος 3.422 ευρώ.
Στην αίτηση προσφοράς του ΑΔΜΗΕ αναγράφεται ότι η Manifest Services «μπορεί να προμηθεύσει στη χαμηλότερη τιμή και εντός των ζητούμενων προθεσμιών τις εν λόγω μάσκες τύπου FFP2».
Από πού αντλεί ο ΑΔΜΗΕ τη γνώση ώστε να εκτιμήσει ως χαμηλότερη τιμή τα 0,86 ευρώ για μια μάσκα FFP2 τον Μάρτιο του 2021; Υπάρχουν κάποια στοιχεία από την έρευνα αγοράς που έκανε; Διότι δεν φαίνονται κάπου να υπάρχουν έγγραφα έρευνας σε όσα έχουν αναρτηθεί δημοσίως στο ΚΗΜΔΗΣ. Όπως κι αν υπάρχουν αρνήσεις από άλλες εταιρίες ότι δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν μια παράδοση περίπου 37.000 μασκών ανά μήνα.
Αν υπάρχουν όλα αυτά, γιατί δεν παρουσιάστηκαν ώστε να δικαιολογηθεί η απευθείας ανάθεση σε μια συγκεκριμένη εταιρία; Και, αλήθεια, γιατί ο ΑΔΜΗΕ, από τη στιγμή που θα παραλαμβάνει τμηματικά ανά μήνα και για οκτώ μήνες συνολικά τις μάσκες, δεν προέβη σε μια μικρότερης διάρκειας απευθείας ανάθεση με παραγγελία λιγότερων μασκών και στη συνέχεια να προβεί σε διαγωνισμό μιας πιο μακροπρόθεσμης συμφωνίας, ώστε να εξασφαλίσει ένα κατά πάσα πιθανότητα -αν όχι βεβαιότητα- χαμηλότερο τίμημα;
Τέτοια ερωτήματα κρίνονται πλέον ως επιτακτικά, ειδικά με την ανηφόρα που έχουν πάρει οι λογαριασμοί ρεύματος. Όπως, για παράδειγμα, αν είναι προβληματική ή όχι μια τέτοιου ύψους απευθείας ανάθεση ακόμα και σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
Ακόμα ένα ερώτημα είναι πώς επέλεξε ο ΑΔΜΗΕ να απευθυνθεί στην εν λόγω εταιρία, η οποία ναι μεν έχει και κάποιες υπηρεσίες για τον κορωνοϊό, αλλά στην ιστοσελίδα της προβάλλει κυρίως τη διαχείριση εγκαταστάσεων.
Η κυβέρνηση είχε την άδεια να ενεργήσει γρήγορα επειδή είχαμε μια πανδημία, αλλά κανείς δεν έδωσε την άδεια στον ΑΔΜΗΕ και τον κάθε ΑΔΜΗΕ να ενεργήσει γρήγορα και «χαλαρά» με το δημόσιο χρήμα. Οφείλουμε να κάνουμε ερωτήσεις για το πώς ξοδεύτηκαν αυτά τα λεφτά.
Μοιάζει αδιανόητο εν έτει 2021, με την επίκληση του κατεπείγοντος, μια επιχείρηση που το πλειοψηφικό της πακέτο ανήκει ακόμα στο Δημόσιο να αναθέτει συμβάσεις αξίας εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ χωρίς ανταγωνιστικές προσφορές. Με ποιες ακριβώς διαδικασίες και πόση πρόσβαση είχαν άλλες εταιρίες, ώστε να επιτευχθεί ένα τίμημα ανάλογο με της υπόλοιπης αγοράς; Και προφανώς το ερώτημα αν το δημόσιο χρήμα διαφυλάχθηκε δεν είναι δουλειά μιας εφημερίδας να το απαντήσει…
Η έννοια των δημόσιων συμβάσεων οφείλει να είναι η απόκτηση της καλύτερης υπηρεσίας ή προϊόντος στη χαμηλότερη τιμή. Και η τεράστια παγκόσμια ζήτηση για προστατευτικό εξοπλισμό, όπως οι μάσκες, δημιούργησε εν τέλει μια εξαιρετικά ανταγωνιστική αγορά. Όλοι μπορούν να αγοράζουν φτηνές FFP2 εκτός από τον ΑΔΜΗΕ!
Και το κακό είναι ότι δεν πρόκειται για τη μοναδική απευθείας ανάθεση που έκανε…
Στο Δημόσιο το 51% με τρεις Κινέζους στο Δ.Σ.
Ο ΑΔΜΗΕ είναι ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας που συστάθηκε το 2011, κατόπιν ευρωπαϊκής οδηγίας. Σκοπός του ΑΔΜΗΕ είναι η λειτουργία, η συντήρηση και η ανάπτυξη του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρισμού στη χώρα με τρόπο ασφαλή, αποδοτικό και αξιόπιστο.
Από τον Φεβρουάριο του 2012 είναι εταιρία ανεξάρτητη σε λειτουργία και διαχείριση. Μέχρι το τέλος Ιουνίου του 2017 ήταν θυγατρική εταιρία της ΔΕΗ. Έκτοτε ακολουθεί το μοντέλο του «ιδιοκτησιακά διαχωρισμένου διαχειριστή». Το 24% της εταιρίας πωλήθηκε στην κρατική State Grid Corporation της Κίνας, γι’ αυτό και στο 9μελές Δ.Σ. υπάρχουν τρεις Κινέζοι. Σήμερα το Ελληνικό Δημόσιο κατέχει το 51,12% των μετοχών και τη διοίκηση.
Πώς η κυβέρνηση με νόμο άνοιξε την Κερκόπορτα
Υπενθυμίζεται ότι στα τέλη του 2020 η κυβέρνηση προχώρησε, λόγω των έκτακτων συνθηκών που δημιουργούνται από την πανδημία, στην αύξηση κατά 50% του χρηματικού ορίου των απευθείας αναθέσεων προμηθειών με ακόμα μεγαλύτερη διεύρυνση του ορίου στις περιπτώσεις δημόσιων έργων.
Ειδικότερα, με το άρθρο 50 αυξάνεται από τα 20.000 στα 30.000 ευρώ το χρηματικό όριο για τις συμβάσεις προμηθειών και γενικών υπηρεσιών, ενώ φτάνει έως και τα 60.000 ευρώ για τις συμβάσεις έργων.
Ωστόσο, η κατά 50% αναθεώρηση του χρηματικού ορίου προς τα πάνω αναμενόταν από τότε να οδηγήσει σε πολλαπλασιασμό των απευθείας αναθέσεων και μάλιστα σε μία περίοδο η οποία λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού εμφανίζει αυξημένες ανάγκες προμηθειών.
Υπήρξαν, μάλιστα, και σχετικές τροποποιήσεις για έκτακτες ανάγκες που αφορούσαν κυρίως τον υγειονομικό τομέα. Όπως για παράδειγμα το ΦΕΚ στις 10/8/2020, σύμφωνα με το οποίο «για το χρονικό διάστημα έως την 31/3/2021 και εφόσον εξακολουθεί να υφίσταται άμεσος κίνδυνος εμφάνισης και διάδοσης του κορωνοϊού, διαδικασίες έκτακτης προμήθειας κάθε αναγκαίου υγειονομικού υλικού, πάσης φύσεως φαρμάκων, κάθε ενδεδειγμένου μέσου ατομικής ή συλλογικής προστασίας, ιατροτεχνολογικών προϊόντων, εξοπλισμού και αντιδραστηρίων για την καταπολέμηση της διάδοσης του κορωνοϊού, μπορούν να διενεργούνται και από τις Υγειονομικές Περιφέρειες (Υ.Πε.) της Χώρας ως Κεντρικές Αρχές Αγορών (Κ.Α.Α.)».
Είχε προηγηθεί η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου τον Φεβρουάριο 2020, σύμφωνα με την οποία «για χρονικό διάστημα τεσσάρων (4) μηνών από τη δημοσίευση της παρούσας και εφόσον εξακολουθεί να υφίσταται άμεσος κίνδυνος εμφάνισης και διάδοσης κορωνοϊού, δύναται να διατάσσεται, με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών και Υγείας, η αναγκαστική διάθεση στο Δημόσιο για κάλυψη αναγκών δημόσιας υγείας, κλινών ιδιωτικών θεραπευτηρίων και κλινικών, κλινών Μονάδων Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), ξενοδοχείων, ιδιωτικών χώρων παροχής υπηρεσιών στέγασης, άλλων δημόσιων ιδιοκτησιών ή ιδιοκτησιών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου για την κάλυψη εκτάκτων αναγκών δημόσιας υγείας που συνδέονται με την αντιμετώπιση του κορωνοϊού, εφόσον αυτές δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν με διαφορετικό τρόπο».
