Παρά τα επανειλημμένα παράπονα των πολιτών και τις οχλήσεις των αρμόδιων ανεξάρτητων Αρχών, η κυβέρνηση της Ν.Δ. επέλεξε συνειδητά να κρύψει κάτω από το χαλί σημαντικά προβλήματα του συνταξιοδοτικού συστήματος, είτε λόγω κόστους είτε λόγω ιδεολογικής εμμονής. Η δημόσια επιστολή του Συνηγόρου του Πολίτη περιλαμβάνει πλήθος συνταξιοδοτικών διατάξεων που χρήζουν νομοθετικής ρύθμισης, η οποία παραπέμπεται, προφανώς, για μετά τις εκλογές, καθώς η Βουλή δεν πρόκειται να ανοίξει ξανά πριν από το καλοκαίρι.
Σε έγγραφό του προς την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, τους κ. Χατζηδάκη και Τσακλόγλου, ο Συνήγορος του Πολίτη προτείνει την τροποποίηση διατάξεων προκειμένου να συμπεριλάβουν στο πεδίο εφαρμογής τους και άλλα πρόσωπα που πιθανώς εκ παραδρομής δεν έχουν τύχει της ίδιας μεταχείρισης από τη συνταξιοδοτική νομοθεσία. Επίσης, προτείνει την κατάργηση διατάξεων που οδηγούν σε απώλεια συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων και, τέλος, τη θέσπιση νέων διατάξεων που θα ενισχύσουν τη δυνατότητα διεκδίκησης και άσκησης των δικαιωμάτων των πολιτών, «προστατεύοντάς τους από εσφαλμένες ερμηνείες και παθογένειες της Δημόσιας Διοίκησης», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά.
-Πενταετής παραγραφή στις περιπτώσεις εφαρμογής της διαδοχικής ασφάλισης στις συντάξεις του Δημοσίου: Ο Συνήγορος του Πολίτη έγινε αποδέκτης αναφορών πολιτών, που διαμαρτυρήθηκαν γιατί παραγράφηκαν συνταξιοδοτικά οικονομικά δικαιώματα λόγω υπέρβασης του χρονικού διαστήματος των πέντε ετών, προκειμένου να εκδοθούν οι συνταξιοδοτικές πράξεις, βάσει των διατάξεων περί διαδοχικής ασφάλισης.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα 169/2007, δεν επιτρεπόταν σε καμία ανεξαιρέτως περίπτωση να αναγνωριστούν αναδρομικά σε βάρος του Δημοσίου οικονομικά δικαιώματα από συντάξεις για χρονικό διάστημα πέραν των τριών ετών από την πρώτη του μήνα κατά τον οποίο εκδίδεται η σχετική πράξη ή απόφαση. Με τη θέσπιση των διατάξεων του νόμου 4387/2016 (νόμος Κατρούγκαλου), τα αναδρομικά συνταξιοδοτικά οικονομικά δικαιώματα επιμηκύνονται στα 5 έτη, στις περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης.
Μάλιστα, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, η τροποποίηση των διατάξεων προέκυψε από τη διαπίστωση ότι, ειδικά στις περιπτώσεις που το συνταξιοδοτικό δικαίωμα έπρεπε να κριθεί βάσει των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης, η καθυστέρηση στη διαδικασία ελέγχου και απονομής της σύνταξης είναι πλέον ιδιαίτερα χρονοβόρα, με αποτέλεσμα να υπάρχει σοβαρός κίνδυνος απώλειας οικονομικών δικαιωμάτων των συνταξιούχων λόγω παραγραφής. «Δυστυχώς, όμως, όπως προκύπτει και από αναφορές πολιτών προς την ανεξάρτητη Αρχή, ούτε το χρονικό διάστημα των 5 ετών είναι αρκετό προκειμένου να ελεγχθεί και να εκδοθεί σημαντικός αριθμός συντάξεων. Επομένως, ο χρόνος που απαιτείται από την υποβολή της αίτησης μέχρι την έκδοση της απόφασης μπορεί να είναι μεγαλύτερος από τον χρόνο παραγραφής της αξίωσης του ασφαλισμένου για αναδρομικά ποσά. Η παραγραφή αυτή οφείλεται αποκλειστικά στην καθυστέρηση του φορέα, για την οποία βεβαίως ο ασφαλισμένος δεν έχει καμιά ευθύνη, ούτε μπορεί να επηρεάσει με δικές του ενέργειες» υπογραμμίζει ο Συνήγορος.
-Διετής παραγραφή καθυστερούμενων συντάξεων, επιδομάτων και βοηθημάτων που καταβάλλονται από το Δημόσιο: Από το άρθρο 61 του Π.Δ. 169/2007 ορίζεται ότι «ο χρόνος παραγραφής των απαιτήσεων των συνταξιούχων γενικά και βοηθηματούχων του Δημοσίου, καθώς και των κληρονόμων τους, από καθυστερούμενες συντάξεις, επιδόματα και βοηθήματα είναι δύο ετών, έστω και αν έχουν ενταλθεί εσφαλμένα. Η παραγραφή αυτή αρχίζει από το τέλος του οικονομικού έτους μέσα στο οποίο γεννήθηκε η απαίτηση και ήταν δυνατή η δικαστική επιδίωξή της. Η αίτηση του δικαιούχου για πληρωμή σύνταξης ή βοηθήματος που καθυστερούνται, η οποία υποβάλλεται πριν από την πάροδο της παραπάνω διετίας ή της εξάμηνης προθεσμίας, διακόπτει την παραγραφή για μία διετία, η οποία αρχίζει από τη χρονολογία που φέρει η έγγραφη απάντηση του διατάκτη ή της αρμόδιας για την πληρωμή της απαίτησης Αρχής. Αν η αρμόδια αρχή δεν απαντήσει, η παραγραφή αρχίζει μετά την πάροδο έξι μηνών από τη χρονολογία που υποβλήθηκε η αίτηση».
Από τις διατάξεις προκύπτει ότι ο πολίτης δεν μπορεί να ανακόψει την παραγραφή, εφόσον, μετά την παρέλευση της διετίας από την υποβολή του αιτήματός του, επιδεικνύοντας μάλιστα από την πλευρά του τη δέουσα επιμέλεια, παρατηρηθεί έλλειψη ανταπόκρισης της διοίκησης οφειλόμενη αποκλειστικά σε δική της αδράνεια ή υπαιτιότητα.
Ο Συνήγορος του Πολίτη έχει ήδη επισημάνει, με αφορμή την τριετή παραγραφή τής παρ. 1 του άρθρου 60 του Π.Δ. 169/2007, ότι, ακολουθώντας τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, η Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου έκρινε ότι ο περιορισμός της αναδρομικής χορήγησης των συντάξεων στα τρία έτη αντίκειται στις διατάξεις του πρώτου πρόσθετου πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ, που κατοχυρώνουν τον σεβασμό της περιουσίας του προσώπου. Ετσι, ο περιορισμός του συνταξιοδοτικού δικαιώματος που οριζόταν στο άρθρο 60, παρ. 1 του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων καταργήθηκε με την αντικατάσταση της διάταξης αυτής με το άρθρο 4 του ν. 4488/17.
Κενά και με τη fast track έκδοση συντάξεων
Με τις διατάξεις του ν. 4921/20221 προβλέπεται διαδικασία ταχείας απονομής συντάξεων, εντός προθεσμίας τριών μηνών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης. Συγκεκριμένα, για τις αιτήσεις απονομής συντάξεων που έχουν υποβληθεί μέχρι 31/3/2022 προβλέπεται η άμεση απονομή που θα βασίζεται αποκλειστικά στη δήλωση του υποψήφιου συνταξιούχου ως προς τον χρόνο ασφάλισής του, χωρίς προηγούμενο έλεγχο από τη Διεύθυνση Απονομής Σύνταξης. Αντίστοιχα, για τις αιτήσεις απονομής συντάξεων που υποβάλλονται από 1/4/2022 και εφεξής, ο υποψήφιος συνταξιούχος έχει την υποχρέωση να προσκομίσει στην υπηρεσία απονομής φυσικά παραστατικά εντός προθεσμίας 15 ημερών, προκειμένου να αποδειχθεί ο χρόνος ασφάλισης.
Και στις δύο περιπτώσεις δεν θα πραγματοποιείται αλληλογραφία μεταξύ των διευθύνσεων του e-ΕΦΚΑ όταν υπάρχει διαδοχική ασφάλιση, αλλά θα γίνεται δεκτός ο χρόνος ασφάλισης χωρίς τη σχετική επιβεβαίωση, ενώ ο έλεγχος από την υπηρεσία απονομής θα γίνεται σε βάθος 5ετίας ή 10ετίας, αντίστοιχα. Επιπλέον, με τις διατάξεις του ν. 4921/2022 επέρχονται σοβαρές και ουσιαστικές συνταξιοδοτικές παρεμβάσεις στις συντάξεις των τακτικών δημόσιων υπάλληλων, που αφορούν την αναγνώριση πλασματικών χρόνων για τη θεμελίωση και την απονομή συντάξεων. Λαμβάνοντας υπόψη τις σοβαρές ελλείψεις που υπάρχουν στην καταχώριση των ασφαλιστικών δεδομένων των ασφαλισμένων, όπως αναφέρει ο Συνήγορος του Πολίτη, «θα προκύψουν με βεβαιότητα λάθη και οι παραλείψεις στην απονομή των συντάξεων».
