O εκσυγχρονισμός των πολλαπλών εκτοξευτών πυραύλων MLRS περιλαμβάνεται μεταξύ των εξοπλιστικών προγραμμάτων που η υλοποίησή τους αναστέλλεται, στο πλαίσιο της εξαγγελίας του υπουργού Εθνικής Αμυνας Νίκου Δένδια για την επαναξιολόγηση των προτεραιοτήτων από μηδενική βάση. Ομως στη συγκεκριμένη περίπτωση η αναστολή μπορεί να αποβεί ωφέλιμη, καθώς θα επιτρέψει την αναθεώρηση του εκσυγχρονισμού, ο οποίος στην παρούσα μορφή και περιεχόμενο είναι σε λανθασμένη κατεύθυνση.
- Του Περικλή Ζορζοβίλη
Το πρόγραμμα, με προϋπολογισμό 1.081.860.000 ευρώ, αφορά τον εκσυγχρονισμό των εκτοξευτών M270A0 και την προμήθεια πυρομαχικών βελτιωμένης ακρίβειας και βεληνεκούς. Πρόκειται να υλοποιηθεί μέσω διακρατικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ και η εκτέλεση του συνόλου των εργασιών του εκσυγχρονισμού θα γίνει στις ΗΠΑ.
Ο υφιστάμενος σχεδιασμός προβλέπει τον εκσυγχρονισμό μόνο 24 από τους 36 εκτοξευτές που συνολικά διαθέτει σε υπηρεσία ο Ελληνικός Στρατός και τη διάθεση του 75% του προϋπολογισμού για την προμήθεια πυραύλων των εκδόσεων GMLRS (βεληνεκές έως 70 χλμ.) και GMLRS-ER (Extended Range) βεληνεκούς έως 150 χλμ. Το περιεχόμενο και η μορφή του προγράμματος, σε συνδυασμό με τη χαμηλότερη σε σχέση με άλλα προγράμματα προτεραιότητα στην υλοποίησή του (αν και οι αρχικές μελέτες είχαν εγκριθεί περισσότερα από 10 χρόνια πριν), καθιστούν σαφές ότι σε κλαδικό και διακλαδικό επίπεδο δεν έχει αξιολογηθεί επαρκώς η μεγάλη σημασία της δυνατότητας εκπομπής πυρών ακριβείας σε μεγάλα βεληνεκή (Long-Range Precision Fires). Σε αντιπαραβολή, η συγκεκριμένη δυνατότητα αποτελεί την κορυφαία προτεραιότητα εκσυγχρονισμού του Στρατού των ΗΠΑ.
Στην ελληνική περίπτωση η δυνατότητα προσβολής με ακρίβεια των κέντρων βαρύτητας του αντιπάλου αλλά και στόχων σε μεγαλύτερα βεληνεκή από τα διατιθέμενα σήμερα, μεταβάλλει τον συνολικό συσχετισμό ισχύος και παράγει αποτελέσματα σε τακτικό, επιχειρησιακό και στρατηγικό επίπεδο. Συνιστά ποιοτική αναβάθμιση της συνεισφοράς των χερσαίων δυνάμεων στη διακλαδική δύναμη και παρέχει 24 ώρες το 24ωρο, 365 ημέρες τον χρόνο δυνατότητα εκπομπής πυρών κατά χερσαίων και ναυτικών στόχων χωρίς να εκτίθενται σε κίνδυνο ιπτάμενοι και αεροσκάφη. Σε αυτό το πλαίσιο, σημειώνονται τα κάτωθι:
- Αποτελεί μείζον σφάλμα σε στρατιωτικό και πολιτικό επίπεδο το ότι η ελληνική πλευρά δεν έθεσε ως προαπαιτούμενο για την υλοποίηση του εκσυγχρονισμού την άνευ όρων αποδέσμευση του νέου πυραύλου εδάφους εδάφους PrSM (Precision Strike Missile: Πύραυλος Κρούσης Ακριβείας). Τόσο της αρχικής έκδοσης Increment 1 (βεληνεκές μεγαλύτερο των 400 χλμ.) που στις 8 Δεκεμβρίου 2023 εντάχθηκε σε υπηρεσία στον Στρατό των ΗΠΑ όσο και μελλοντικών, σημαντικά μεγαλύτερου βεληνεκούς (π.χ. 1.000 χλμ. για την Increment 4), που θα αναπτυχθούν έως το 2050, οπότε θα διατηρηθούν σε υπηρεσία οι εκσυγχρονισμένοι εκτοξευτές της διαμόρφωσης M270A2.
- Αποτελεί λανθασμένη επιλογή ο εκσυγχρονισμός μόνο των 24 εκτοξευτών M270A0 σε διαμόρφωση M270A2, από τους 36 που συνολικά διατίθενται. Εφόσον δε τελικά υλοποιηθεί, καταδικάζει σε παροπλισμό λόγω παλαιότητας (ιδιαίτερα των ηλεκτρονικών που αποτελούν τεχνολογία της δεκαετίας του 1980) τους υπόλοιπους 12 εκτοξευτές, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν το 33% της διαθέσιμης δύναμης. Προκαλεί δε απορία πώς διέλαθε της επιτελικής μελέτης ότι με την επιλογή αυτή ουσιαστικά περικόπτεται κατά το ήμισυ η δύναμη των εκτοξευτών (από 36 σε 18, με αναγκαία προϋπόθεση την επίτευξη και διατήρηση διαθεσιμότητας τουλάχιστον 75% στους εκτοξευτές που θα εκσυγχρονιστούν).
- Η βασιμότητα του επιχειρήματος περί μη εκσυγχρονισμού των 12 εκτοξευτών με σκοπό τον περιορισμό του συνολικού κόστους του προγράμματος αμφισβητείται έντονα. Για παράδειγμα, σε ανακοίνωση του Στρατού των ΗΠΑ στις 27 Απριλίου 2021 αναφέρεται η ανάθεση σύμβασης ύψους 214.000.000 δολαρίων ΗΠΑ (192.490.000 ευρώ με την τρέχουσα ισοτιμία) για την αποκατάσταση 40 παροπλισμένων εκτοξευτών M270A0 και την αναβάθμισή τους σε επίπεδο M270A2. Επιπρόσθετα, την Παρασκευή 22 Δεκεμβρίου 2023 το υπουργείο άμυνας της Φινλανδίας ανακοίνωσε την έγκριση του εκσυγχρονισμού 41 εκτοξευτών MLRS σε επίπεδο M270A2 έναντι ποσού 450.000.000 ευρώ (ΦΠΑ μη συμπεριλαμβανομένου).
- Το επιχείρημα περί μη εκσυγχρονισμού των 12 εκτοξευτών, ώστε να δύνανται να βάλλουν τα υφιστάμενα πυρομαχικά, είναι αβάσιμο, καθώς το σύνολό τους έχει προ πολλού υπερβεί το προβλεπόμενο από τον κατασκευαστή όριο επιχειρησιακής ζωής. Από το 2008, όταν άρχισε να εφαρμόζεται η συνθήκη για τα πυρομαχικά διασποράς (Convention on Cluster Munition), έπαυσαν οι επιθεωρήσεις και ο λειτουργικός έλεγχος των διατιθέμενων πυρομαχικών από εξειδικευμένες κινητές ομάδες των ΗΠΑ. Εκτοτε οι επεκτάσεις του ορίου επιχειρησιακής ζωής παρέχονται από προσωπικό του Σώματος Υλικού Πολέμου (ΣΥΠ) του Στρατού Ξηράς, που όμως δεν έχει δυνατότητα εκτέλεσης του συνόλου των αναγκαίων ελέγχων.
Πηγές που έχουν βαθιά γνώση του ζητήματος εκτιμούν ότι η σε βάθος ανάλυση των δεδομένων που είχαν συλλεχθεί κατά τις δοκιμαστικές βολές MLRS, που είχαν διεξαχθεί το 2014 στο Πεδίο Βολής Κρήτης, μπορεί να οδηγήσει στην ορθή επιλογή. Αν μάλιστα είχε ήδη αρχίσει η υλοποίηση του εκσυγχρονισμού, θα ήταν δυνατή η μεταβίβαση των πυρομαχικών, έναντι οικονομικού ή άλλου ανταλλάγματος, στην Ουκρανία.
- Αποτελεί λανθασμένη επιλογή η μη προμήθεια νεότερων εκδόσεων του πυραύλου ATACMS, που επιτυγχάνουν βεληνεκή της τάξης των 300 χλμ., σχεδόν διπλάσια των 165 χλμ. των M39 (ATACMS Block I) που ήδη βρίσκονται σε ελληνική υπηρεσία. Ας σημειωθεί ότι στην αρχική μελέτη η δυνατότητα βολής και η προμήθεια εκδόσεων αυξημένου βεληνεκούς των πυραύλων ATACMS αποτελούσε απαράβατο όρο για τον εκσυγχρονισμό.
- Επιβάλλεται επανεξέταση της αναλογίας του μείγματος των πυραύλων GMLRS και GMLRS-ER με σαφέστατη μετατόπιση υπέρ της έκδοσης εκτεταμένου βεληνεκούς. Με αυτόν τον τρόπο θα καταστεί εφικτή, χωρίς διμερείς ή συμμαχικές πολιτικές «παρενέργειες», η εκπομπή πυρών ακριβείας σε μεγάλα βεληνεκή για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της απειλής σε περιοχές ιδιαιτέρου ελληνικού ενδιαφέροντος.
- Αποτελεί λανθασμένη επιλογή η εξαίρεση της εγχώριας βιομηχανίας από το έργο του εκσυγχρονισμού. Ας σημειωθεί ότι το 2014 η Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ) είχε υπογράψει με τη Lockheed Martin συμφωνητικά συνεργασίας και εμπιστευτικότητας, για την εγχώρια εκτέλεση των εργασιών του εκσυγχρονισμού, ενώ είχε διασφαλιστεί και η έγκριση της κυβέρνηση των ΗΠΑ. Σήμερα δεν έχουν εξηγηθεί οι λόγοι μηδενισμού της εγχώριας βιομηχανικής συμμετοχής. Παρ’ όλα αυτά η εξαίρεση της εγχώριας βιομηχανίας θα μπορούσε να γίνει αποδεκτή, αν η τιμολόγηση των εργασιών γινόταν με τις τιμές που ισχύουν για τον Στρατό των ΗΠΑ.
Πάνω απ’ όλα το εθνικό συμφέρον
Η απόκτηση της δυνατότητας εκπομπής πυρών ακριβείας σε μεγάλα βεληνεκή αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την εθνική άμυνα και καταλυτικό παράγοντα στη διαμόρφωση της ισορροπίας στον ελληνοτουρκικό συσχετισμό ισχύος. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο θα πρέπει να καταστεί το καθοριστικό κριτήριο για την υλοποίηση του προγράμματος εκσυγχρονισμού των MLRS. Ταυτόχρονα, η ελληνική πλευρά πρέπει να καταστήσει σαφές στις ΗΠΑ ότι πρέπει να προχωρήσουν σε ουσιαστικά βήματα για την αναγνώριση της σημασίας του ρόλου της Ελλάδας ως συμμάχου και ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι ιδανικό γι’ αυτό. Σε διαφορετική περίπτωση, το εθνικό συμφέρον επιβάλλει την εξέταση διαφορετικών επιλογών για την απόκτηση της δυνατότητας εκπομπής πυρών ακριβείας σε μεγάλα βεληνεκή.
