Ράπισμα: Ευρωκαταδίκη για τον (ανύπαρκτο) Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό

Ακόμα μία καταδίκη για τη χώρα μας από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αυτή τη φορά για την αποτυχία να καταρτίσει Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό.

• Από τον Βασίλη Παπακωνσταντόπουλο, εφημερίδα «κυριακάτικη δημοκρατία»

Η Ελλάδα είχε παραπεμφθεί στο δικαστήριο πριν από περίπου ένα έτος και αφού είχε ανεπιτυχώς ανταποκριθεί στη διαδικασία επί παραβάσει που είχε εκκινήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προ τριετίας (Δεκέμβριος 2021) επειδή η χώρα μας δεν είχε φροντίσει να εφαρμόσει την Οδηγία 2014/89/ΕΕ για τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό.

Ουσιαστικά έρχεται να τιμωρήσει την ενδεκαετή ολιγωρία της ελληνικής Πολιτείας να θεσμοθετήσει Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό.

Η πρόσφατη απόφαση του δικαστηρίου (27 Φεβρουαρίου 2025) «Παράβαση κράτους μέλους – Περιβάλλον – Οδηγία 2014/89/ΕΕ – Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός […]» καταδικάζει την Ελλάδα επειδή δεν τήρησε την υποχρέωση για θέσπιση θαλάσσιων χωροταξικών σχεδίων κατά την προθεσμία που έθετε η ίδια η οδηγία (Μάρτιος 2021).

Η κυβέρνηση επικαλέστηκε λόγους ανωτέρας βίας για να δικαιολογήσει την παράβαση στην οποία υπέπεσε. Συγκεκριμένα, υποστήριξε ότι καθυστέρησε να υποβάλει εγκαίρως την έκθεση του ΘΧΣ λόγω των διαπραγματεύσεων που κατέληξαν στη σύναψη, στις 6 Αυγούστου 2020, της συμφωνίας για την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου.

Σύμφωνα με το δικαστήριο, όμως, το ελληνικό κράτος δεν απέδειξε ότι στα δύο έτη και δέκα μήνες μετά τη σύναψη της διμερούς συμφωνίας τελούσε σε αντικειμενική αδυναμία να καταρτίσει τα θαλάσσια χωροταξικά σχέδια.

Επιπλέον, οι ανώτατοι δικαστές έκριναν ότι οι υποχρεώσεις κατάρτισής τους δεν μπορούν να εξαρτώνται από την ύπαρξη συμφωνίας για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών, ούτε να αναστέλλονται επ’ αόριστον σε περίπτωση που δεν υφίσταται συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης με τρίτο κράτος.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζει ότι όχι μόνο κατά τη λήξη της ταχθείσας με την αιτιολογημένη γνώμη προθεσμίας, αλλά και κατά την ημερομηνία άσκησης της υπό κρίση προσφυγής, η Ελλάδα δεν είχε ακόμη καταρτίσει τέτοιο σχέδιο ούτε, ως εκ τούτου, είχε αποστείλει αντίγραφό του στην Επιτροπή και στα άλλα ενδιαφερόμενα κράτη-μέλη.

Σημειώνει ότι η χώρα μας δεν αμφισβήτησε ότι δεν είχε καταρτίσει το απαιτούμενο σχέδιο, επικαλέστηκε δε διάφορους παράγοντες προς δικαιολόγηση της καθυστέρησης στην υλοποίηση του σχεδιασμού αυτού, όπως την πολυπλοκότητα του νομοθετικού και θεσμικού πλαισίου, τις γεωγραφικές ιδιαιτερότητες, την εκτεταμένη ακτογραμμή και την πολυνησιωτικότητα της χώρας, καθώς και τις γεωπολιτικές συνθήκες που επικρατούν στην Ανατολική Μεσόγειο, επισημαίνοντας ότι χρειάζεται περίπου τρία έτη για να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του.

«Η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι τα κράτη-μέλη δεν μπορούν να επικαλούνται εσωτερικές δυσχέρειες για να δικαιολογήσουν τη μη τήρηση των υποχρεώσεων που υπέχουν από το δίκαιο της Ενωσης. Στηριζόμενη επίσης στην απόφαση της 28ης Απριλίου 2005 Επιτροπή κατά Ισπανίας, η Επιτροπή συνάγει εντεύθεν ότι η Ελληνική Δημοκρατία δεν μπορεί να επικαλείται τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά και τα χαρακτηριστικά του τοπίου της για να δικαιολογήσει την προσαπτόμενη σε αυτήν παράβαση των υποχρεώσεων τις οποίες επιβάλλει η οδηγία 2014/89» αναφέρεται, μεταξύ άλλων, στο σκεπτικό της απόφασης.

Σημειώνει ότι τα κράτη-μέλη διαβιβάζουν όχι μόνον τα αντίγραφα των θαλάσσιων χωροταξικών σχεδίων, αλλά και όλες τις επακόλουθες ενημερωμένες μορφές τους, στην Επιτροπή και σε οποιαδήποτε άλλα ενδιαφερόμενα κράτη-μέλη εντός τριών μηνών από τη δημοσίευσή τους. Υπό τις συνθήκες αυτές, η Ελληνική Δημοκρατία διατηρεί την ευχέρεια να καταρτίσει και να διαβιβάσει τα επίμαχα σχέδια και, κατά περίπτωση, να τα επικαιροποιήσει μεταγενεστέρως ανάλογα με την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών της.

Πέρα απ’ αυτό, η υποχρέωση κατάρτισης και διαβίβασης των θαλάσσιων χωροταξικών σχεδίων δεν μπορεί να καθυστερεί ή και να αναστέλλεται επ’ αόριστον, σε περίπτωση που δεν υφίσταται συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης με τρίτο κράτος, με αποτέλεσμα η τήρηση των υποχρεώσεων που απορρέουν από το δίκαιο της Ενωσης να εξαρτάται από τη συνεργασία τρίτου κράτους.

«Για τους λόγους αυτούς, το δικαστήριο (ένατο τμήμα) αποφασίζει: 1) Η Ελληνική Δημοκρατία, παραλείποντας να καταρτίσει θαλάσσιο χωροταξικό σχέδιο έως τις 31 Μαρτίου 2021 και παραλείποντας να αποστείλει αντίγραφα του σχεδίου αυτού στην Επιτροπή και στα άλλα ενδιαφερόμενα κράτη-μέλη εντός τριών μηνών από τη δημοσίευσή του, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 8, παράγραφος 1, και από το άρθρο 15, παράγραφος 3, καθώς και από το άρθρο 14, παράγραφος 1, της οδηγίας 2014/89/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Ιουλίου 2014, περί θεσπίσεως πλαισίου για τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, 2) Καταδικάζει την Ελληνική Δημοκρατία στα δικαστικά έξοδα» καταλήγει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

«Καμπανάκι» από τον Σύλλογο Ελλήνων Πολεοδόμων! Τι προτείνει

Με αφορμή την απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ο Σύλλογος Ελλήνων Πολεοδόμων και Χωροτακτών αναδεικνύει την επείγουσα ανάγκη εκκίνησης του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, υποστηρίζοντας ότι επτά χρόνια από τη θεσμοθέτηση του σχετικού νομοθετικού πλαισίου και μετά την παραπομπή και καταδίκη της χώρας στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το πεδίο του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού παραμένει σε απόλυτη εκκρεμότητα.

«Η πορεία της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής για τον Θαλάσσιο Χώρο αγνοείται, ενώ δεν έχει προκηρυχθεί κανένα Θαλάσσιο Χωροταξικό Πλαίσιο» αναφέρει ο ΣΕΠΟΧ, καλώντας το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας να αναλάβει άμεσες και ουσιαστικές πρωτοβουλίες για: 1) την αναθεώρηση και έγκριση της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής για τον Θαλάσσιο Χώρο, 2) την άμεση εκκίνηση της διαδικασίας προκήρυξης των μελετών για την κατάρτιση Θαλάσσιων Χωροταξικών Πλαισίων, συμπεριλαμβανομένης της διαμόρφωσης κατάλληλων προδιαγραφών, 3) την αξιοποίηση των επιστημονικών δεδομένων και αποτελεσμάτων σημαντικών ερευνητικών προγραμμάτων που έχουν εκπονηθεί κατά την πρόσφατη περίοδο και 4) την ουσιαστική δημόσια διαβούλευση σύμφωνα με τις διαδικασίες που προβλέπονται από το θεσμικό πλαίσιο αλλά και σε συμμόρφωση με την επιταγή της οδηγίας για συμμετοχή του κοινού «σε πρώιμο στάδιο» του σχεδιασμού.

«Η οργάνωση μέσω σχεδιασμού μιας σειράς από δραστηριότητες ενέργειας, μεταφορών, ναυτιλίας, αλιείας, παραγωγικών δραστηριοτήτων, τουρισμού και επιστημονικής έρευνας στον θαλάσσιο χώρο, αλλά και η προστασία της βιοποικιλότητας και της ενάλιας αρχαιολογικής και πολιτιστικής κληρονομιάς είναι ζωτικής σημασίας για το περιβάλλον, την οικονομία και τον πολιτισμό της χώρας, ιδιαίτερα λόγω της πολυνησιωτικότητας, του εκτεταμένου παραθαλάσσιου μετώπου και των τουριστικών πιέσεων που δέχεται» καταλήγει ο ΣΕΠΟΧ.