Καλοκαίρι χωρίς μέδουσες δύσκολα νοείται στις ελληνικές θάλασσες, καθώς τα εντυπωσιακά –αλλά συχνά παρεξηγημένα– αυτά θαλάσσια είδη συνεχίζουν να εμφανίζονται στα νερά του Αιγαίου και του Ιονίου. Οι φετινές αναφορές για την παρουσία τους είναι αυξημένες, με συγκεκριμένα είδη να πρωταγωνιστούν στις παραλίες της χώρας, άλλοτε ακίνδυνα και άλλοτε άκρως ενοχλητικά ή και επικίνδυνα. Το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας και οι υγειονομικές αρχές προειδοποιούν, αλλά και καθησυχάζουν, ανάλογα με το είδος της μέδουσας.
Το «αυγό μάτι» των ελληνικών νερών
Πιο συγκεκριμένα, το είδος Cotylorhiza tuberculata, γνωστό και ως «μεσογειακή μέδουσα», είναι ένα από τα πιο συχνά που εντοπίζονται κάθε καλοκαίρι στα ελληνικά νερά. Πρόκειται για τη χαρακτηριστική μέδουσα που θυμίζει… αυγό μάτι, με διάμετρο που μπορεί να φτάσει έως και τα 40 εκατοστά. Εντοπίζεται σε βάθη μέχρι 7 μέτρα και χαρακτηρίζεται από κίτρινο άνω μέρος και λευκό κάτω, ενώ στα πρώτα στάδια ζωής της δεν διαθέτει τα γνωστά πολύχρωμα πλοκάμια.
Το είδος αυτό είναι ακίνδυνο για τον άνθρωπο, γεγονός που το καθιστά απολύτως ανεκτό στις ακτές, παρά την εντυπωσιακή του εμφάνιση. Το Παρατηρητήριο επισημαίνει ότι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας ή πανικού, ενώ η παρουσία της κορυφώνεται συνήθως τον Αύγουστο και τις αρχές Σεπτεμβρίου, ειδικά σε ζεστά και ήρεμα νερά.
Η μωβ μέδουσα: Όμορφη αλλά επικίνδυνη
Διαφορετική είναι η περίπτωση της μωβ μέδουσας (Pelagia noctiluca), η οποία προκαλεί μεγαλύτερη ανησυχία στους κολυμβητές. Αν και εξίσου εντυπωσιακή σε εμφάνιση, είναι γνωστή για το ιδιαίτερα επώδυνο τσίμπημά της, το οποίο μπορεί να προκαλέσει σοβαρά συμπτώματα.
Φέτος, αυξημένα περιστατικά παρουσίας της μωβ μέδουσας έχουν καταγραφεί στον Παγασητικό κόλπο (ιδίως στις ανατολικές ακτές του Πηλίου), στον βόρειο Ευβοϊκό και στις Βόρειες Σποράδες, με επιβεβαιωμένες εμφανίσεις σε Σκιάθο και Σκόπελο. Παρόμοιες εξάρσεις παρατηρούνται και σε άλλες περιοχές της Μεσογείου, από τη Γιβραλτάρ μέχρι την Αδριατική.
Η επαφή με τη μωβ μέδουσα μπορεί να προκαλέσει έντονη κοκκινίλα, πόνο, πρήξιμο και κάψιμο, ενώ δεν είναι σπάνιες οι πιο έντονες αντιδράσεις όπως ναυτία, δύσπνοια, πονοκέφαλος, ακόμη και αλλεργικά συμπτώματα σε ευπαθή άτομα. Πρόκειται, αναμφίβολα, για ένα είδος που πρέπει να αποφεύγεται.
Η διακριτική αλλά επικίνδυνη Olindias muelleri
Ένα ακόμη είδος που κάνει αισθητή την παρουσία του φέτος είναι η Olindias muelleri, η οποία έχει εμφανιστεί σε πολλές παραλίες της Αττικής -μεταξύ αυτών, στον Μαραθώνα, τον Σχινιά, τη Βούλα, τη Βουλιαγμένη και τη Γλυφάδα. Πρόκειται για μικρότερη μέδουσα, με μέγιστη διάμετρο περίπου 6 εκατοστά, που κινείται κοντά στον πυθμένα και τρέφεται κυρίως με πλαγκτόν.
Παρά το μικρό της μέγεθος, η Olindias muelleri θεωρείται επικίνδυνη, και οι ειδικοί συνιστούν αποφυγή επαφής. Σε περιοχές όπου έχουν αναφερθεί τσιμπήματα, καλό είναι να αποφεύγεται η κολύμβηση, ειδικά για όσους έχουν ιστορικό αλλεργιών ή ευαισθησίες.
Τι κάνετε σε περίπτωση τσιμπήματος από μέδουσες
Ο ΕΟΔΥ επισημαίνει πως τα τσιμπήματα από μέδουσες προκαλούνται από τις νηματοκύστες, οι οποίες προκαλούν στο δέρμα ερεθισμούς, πρήξιμο, κάψιμο και – σε ορισμένες περιπτώσεις – νευρολογικές ή καρδιακές επιδράσεις, ειδικά σε άτομα με αλλεργίες ή άλλα προβλήματα υγείας.
Αν σας τσιμπήσει μέδουσα, και ιδίως μωβ μέδουσα, πρέπει να ακολουθήσετε τα εξής βήματα:
- Απομακρύνετε προσεκτικά τα πλοκάμια που έχουν μείνει στο σώμα σας, αλλά όχι με γυμνά χέρια, για να μην επεκταθεί ο ερεθισμός.
- Ξεπλύνετε την πληγείσα περιοχή με θαλασσινό νερό – ποτέ με γλυκό νερό, γιατί αυτό μπορεί να ενεργοποιήσει επιπλέον κεντριά.
- Αν χρειαστεί, τρίψτε την περιοχή με άμμο για να απομακρύνετε τυχόν υπολείμματα.
- Εφαρμόστε πάγο ή κρύες κομπρέσες για να μειώσετε την τοπική φλεγμονή.
- Χρησιμοποιήστε κορτιζονούχο κρέμα για να καταπραΰνετε την αντίδραση του δέρματος.
- Λάβετε αντιισταμινικό χάπι αν υπάρχει διάχυτος κνησμός ή ευρύτερη δερματική αντίδραση.
- Σε περίπτωση έντονων ή γενικευμένων συμπτωμάτων – όπως υπόταση, δύσπνοια, ναυτία, διαταραχή λόγου ή συνείδησης – πρέπει άμεσα να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια ή να μεταφερθείτε σε νοσοκομείο ή Κέντρο Υγείας.
Ο χάρτης των μεδουσών σε πραγματικό χρόνο
Για τους λουόμενους που θέλουν να είναι ενημερωμένοι πριν βουτήξουν, υπάρχει διαθέσιμος live χάρτης με τις αναφορές για μωβ ή άλλες μέδουσες και τσούχτρες στις ελληνικές θάλασσες. Η χρήση του μπορεί να συμβάλει στην αποφυγή δυσάρεστων εμπειριών, ιδιαίτερα σε περιοχές με αυξημένη καταγραφή περιστατικών:
Medousa Map (iNaturalist / Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας)
https://poseidon.hcmr.gr/medousa/
Καθώς η θερμοκρασία ανεβαίνει και οι ελληνικές παραλίες γεμίζουν, η παρουσία των μεδουσών αποτελεί αναπόσπαστο – αν και διαχειρίσιμο – κομμάτι της καλοκαιρινής εμπειρίας. Με σωστή ενημέρωση, προσοχή και ψυχραιμία, οι θαλάσσιες εξορμήσεις μπορούν να παραμείνουν απολαυστικές και ασφαλείς.
Δείτε επίσης:
