Αναξιοποίητα μοντέλα εξάπλωσης πυρκαγιών – Τι χρειάζεται η Ελλάδα επειγόντως

Ο έμπειρος μετεωρολόγος Θεόδωρος Κολυδάς γράφει για τα «αναξιοποίητα μοντέλα εξάπλωσης πυρκαγιών», τονίζει τι είναι αυτό που «χρειάζεται επειγόντως» η Ελλάδα και επισημαίνει το εξής σημαντικό: «Η τεχνολογία υπάρχει, η επιστημονική γνώση υπάρχει. Αυτό που λείπει είναι η πολιτική βούληση να γίνει υποχρεωτικό εργαλείο στην καθημερινή επιχειρησιακή πρακτική».

Δίνει μάλιστα μέσω της Πάτρας και ένα παράδειγμα χρήσης και απουσίας τέτοιων συστημάτων:

«Η απουσία τέτοιων συστημάτων κοστίζει πολύτιμο χρόνο. Στην περίπτωση της Πάτρας, ένα προγνωστικό μοντέλο κίνησης πυρκαγιάς θα μπορούσε να έχει προειδοποιήσει έγκαιρα ποιες περιοχές κινδυνεύουν, να οργανωθεί καλύτερα η εκκένωση και να βελτιωθεί η διάταξη των πυροσβεστικών δυνάμεων».

Η ανάρτηση-καμπανάκι του Θοδωρή Κολυδά για τα αναξιοποίητα μοντέλα

ΑΝΑΞΙΟΠΟΙΗΤΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΕΞΑΠΛΩΣΗΣ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ

Παρά την τεράστια πρόοδο στη μετεωρολογία και στη μοντελοποίηση φυσικών φαινομένων, η Ελλάδα εξακολουθεί να στερείται επιχειρησιακής αξιοποίησης των προγνωστικών μοντέλων κίνησης πυρκαγιάς.

Στη χώρα υπάρχουν πανεπιστημιακές ομάδες και ερευνητικά κέντρα που έχουν αναπτύξει εργαλεία προσομοίωσης βασισμένα σε μετεωρολογικά δεδομένα υψηλής ανάλυσης, τοπογραφία και καύσιμη ύλη.

Στο εξωτερικό, τέτοιες πλατφόρμες (π.χ. FARSITE, Prometheus, WRF-Fire, FireCast) χρησιμοποιούνται εδώ και χρόνια για να δίνουν προβλέψεις διάδοσης της φωτιάς σε πραγματικό χρόνο, παρέχοντας χάρτες και οδηγίες τόσο στις επιχειρησιακές δυνάμεις όσο και στο κοινό.

Στην Ελλάδα, ωστόσο δεν υπάρχει κεντρική υπηρεσία που να συλλέγει και να επεξεργάζεται σε πραγματικό χρόνο δεδομένα για πρόγνωση πορείας πυρκαγιάς. Το μοντέλο που είχε αναπτύξει το ΕΑΑ παρέμεινε αναξιοποίητο.

Οι επιχειρησιακοί φορείς βασίζονται κυρίως σε εμπειρική εκτίμηση στο πεδίο και σε γενικές μετεωρολογικές προβλέψεις, χωρίς εξειδικευμένη χαρτογράφηση.

Οι πολίτες ενημερώνονται μόνο για τα κλασικά επίπεδα επικινδυνότητας (δείκτης πρόληψης) και όχι για την πιθανή εξάπλωση και κατεύθυνση της πυρκαγιάς. Το τεχνολογικό δυναμικό μένει αναξιοποίητο, συχνά λόγω θεσμικών κενών, έλλειψης διαλειτουργικότητας και αργής υιοθέτησης καινοτομιών.

Η απουσία τέτοιων συστημάτων κοστίζει πολύτιμο χρόνο. Στην περίπτωση της Πάτρας, ένα προγνωστικό μοντέλο κίνησης πυρκαγιάς θα μπορούσε να έχει προειδοποιήσει έγκαιρα ποιες περιοχές κινδυνεύουν, να οργανωθεί καλύτερα η εκκένωση και να βελτιωθεί η διάταξη των πυροσβεστικών δυνάμεων.

Η χώρα χρειάζεται επειγόντως:

1. Ενσωμάτωση μοντέλων διάδοσης πυρκαγιάς στο επιχειρησιακό έργο της Πολιτικής Προστασίας, με συνεχή τροφοδότηση από δορυφορικές εικόνες, αισθητήρες και μετεωρολογικά δεδομένα υψηλής ανάλυσης.
2. Δημόσια πρόσβαση σε βασικά αποτελέσματα για την άμεση ενημέρωση των πολιτών μέσω εφαρμογών και χαρτών.
3. Θεσμική υποχρέωση χρήσης τους από τα επιτελεία σε μεγάλες φωτιές.

Η τεχνολογία υπάρχει, η επιστημονική γνώση υπάρχει. Αυτό που λείπει είναι η πολιτική βούληση να γίνει υποχρεωτικό εργαλείο στην καθημερινή επιχειρησιακή πρακτική.

ΘΥΜΙΖΟΥΜΕ ΟΤΙ…

Το μοντέλο εξάπλωσης πυρκαγιών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) έχει αναπτυχθεί από την ερευνητική ομάδα FLAME του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης και ενσωματώνεται στην πλατφόρμα meteo.gr.

• Στηρίζεται σε μετεωρολογικά δεδομένα υψηλής ανάλυσης (προβλέψεις WRF) που περιλαμβάνουν άνεμο, θερμοκρασία και υγρασία.
• Λαμβάνει υπόψη την τοπογραφία (κλίση, προσανατολισμός) μέσω ψηφιακών μοντέλων εδάφους.
• Ενσωματώνει την καύσιμη ύλη (τύποι βλάστησης) χρησιμοποιώντας χάρτες βλάστησης και δορυφορικές παρατηρήσεις.
• Υπολογίζει την πιθανή κατεύθυνση και ταχύτητα εξάπλωσης μιας πυρκαγιάς από σημείο εκκίνησης.
• Παράγει προσομοιώσεις 2D σε χάρτες, που μπορούν να επικαιροποιούνται κατά τη διάρκεια του συμβάντος.

Δεν είναι ακόμη πλήρως ενταγμένο στην καθημερινή επιχειρησιακή πρακτική της Πολιτικής Προστασίας. Απαιτεί συνεχή επικαιροποίηση με δεδομένα πεδίου και δορυφορικές εικόνες σε πραγματικό χρόνο για να έχει μέγιστη ακρίβεια.

Σήμερα οι προβολές του δεν δίνονται ευρέως στο κοινό για κάθε περιστατικό, κυρίως λόγω θεσμικών περιορισμών και κινδύνου παρερμηνείας.

Στην ουσία, το μοντέλο του ΕΑΑ είναι το πιο κοντινό που διαθέτουμε στην Ελλάδα σε συστήματα τύπου FARSITE ή WRF-Fire που χρησιμοποιούνται στο εξωτερικό — αλλά η πλήρης επιχειρησιακή και δημόσια αξιοποίησή του μένει ακόμη ζητούμενο.

Δείτε επίσης:

• Νέα 112 για τη μεγάλη φωτιά στη Χίο – Προσαγωγή δύο υπόπτων για την αναζωπύρωση στην Αχαΐα
• Ολυμπία Οδός: Η Περιμετρική Πατρών υπέστη εκτεταμένες ζημιές