Οι μόνοι καγκελάριοι που υπηρέτησαν περισσότερα χρόνια από τη Μέρκελ ήταν ο Οτο φον Μπίσμαρκ και ο Χέλμουτ Κολ. Ο πρώτος δημιούργησε μια αυτοκρατορία και ο δεύτερος επανένωσε τη Γερμανία. Αντίθετα, τα επιτεύγματα της 68χρονης κόρης λουθηρανού πάστορα αποδεικνύονται πολύ μετριότερα. Στα 16 χρόνια της στην Καγκελαρία διαχειρίστηκε τις κρίσεις δίχως όραμα. Ατολμη να λύνει προβλήματα, άφηνε διαρκώς εκκρεμότητες που ακόμα βρίσκει μπροστά της η Ευρώπη.
Η Μέρκελ αποχώρησε από την ευρωπαϊκή σκηνή μόλις στις 8 Δεκεμβρίου 2021, ωστόσο η κληρονομιά της «πιο ισχυρής πολιτικού της Ε.Ε.» έχει ήδη ξεθωριάσει. Ακόμα και η χθεσινή είδηση ότι θα της απονεμηθεί το φετινό βραβείο του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες κρύβει μπόλικη υποκρισία.
Το καλοκαίρι του 2015 η Ανγκελα Μέρκελ ανέστειλε τους κανόνες ασύλου της Ε.Ε. και επέτρεψε σε περισσότερα από 1.200.000 άτομα να εισέλθουν στη Γερμανία, στην πιο αμφιλεγόμενη απόφαση της θητείας της. Πολύ γρήγορα, όμως, έκανε… μεταβολή. Με νέα απόφασή της άρχισε να κρατά ξανά έξω από τα σύνορα τους μετανάστες. Ταυτόχρονα, υποδαύλισε τις χώρες Βίσεγκραντ για κλείσιμο συνόρων.
Ετσι, μετατράπηκαν σε «αποθήκες ψυχών» μόνο η Ελλάδα και η Ιταλία. Οι εκκλήσεις για πιο ομοιόμορφη κατανομή του βάρους των αιτούντων άσυλο είναι από τότε σε βαθιά κατάψυξη. Το βάρος δεν μοιράστηκε ποτέ για να μην πιεστεί η Γερμανία.
«Θάρρος»
«Βοηθώντας περισσότερους από 1.000.000 πρόσφυγες να επιβιώσουν η Μέρκελ επέδειξε μεγάλο ηθικό και πολιτικό θάρρος» δήλωσε ο Γκράντι, ύπατος αρμοστής του ΟΗΕ, ξεχνώντας τι έκανε η Γερμανίδα στη συνέχεια. Στην πραγματικότητα, η Μέρκελ αντιμετώπισε την ανθρωποθάλασσα του Μεταναστευτικού σαν μια πιατέλα σε μπουφέ, όπου διαλέγεις ό,τι σου αρέσει. Η Γερμανία επέλεγε προσεκτικά τους Σύρους που έφταναν στα σύνορά της. Μόνο το 12% των αιτήσεων ασύλου Πακιστανών έγινε δεκτό εκείνη τη χρονιά.
Ως τον Οκτώβριο του 2015, παρά τη δημόσια εικόνα καλωσορίσματος και δήθεν ανθρωπισμού, η Μέρκελ είχε επικεντρωθεί ήδη στο πώς θα μειώσει τον αριθμό των αιτούντων άσυλο και στο πώς θα «κρατήσει» μακριά τα επόμενα κύματα. Και συγκεκριμένα, εντός ελληνικών συνόρων. Γρήγορα περιέκοψε τα οφέλη (επιδόματα, διευκολύνσεις κ.ά.) στο εσωτερικό και έφτιαξε «ζώνες διέλευσης» κοντά στα σύνορά της. Μέσα στον πανικό της από τις αντιδράσεις εντός Γερμανίας για τη μαζική έλευση μεταναστών, «έλουζε» με δώρα τον Ερντογάν και υποχωρούσε σταθερά στις πάσης φύσεως επιδιώξεις του Τούρκου.
Απ’ όσους τελικώς έγιναν δεκτοί από τη Γερμανία το 2015, μεγάλα κομμάτια δεν έχουν ακόμα αφομοιωθεί. Το 2018, μόνο το 43% των αιτούντων άσυλο σε ηλικία εργασίας μεταξύ 2013-2016 εργαζόταν ή βρισκόταν σε διαδικασία εκπαίδευσης. Οι υπόλοιποι έμεναν στο περιθώριο.
Απ’ όσους πρόσφυγες εντάχθηκαν τελικά στο εργατικό δυναμικό, μόνο οι μισοί δουλεύουν σε εξειδικευμένες θέσεις εργασίας. Οι άλλοι πλένουν πιάτα σε εστιατόρια ή καθαρίζουν δωμάτια ξενοδοχείων. Από το «θα τα καταφέρουμε» του 2015 για τις προσφυγικές ροές, η Μέρκελ πέρασε πολύ σύντομα στο «δεν θα επαναληφθεί ποτέ σε γερμανικό έδαφος». Αυτά, όμως, δεν περιλαμβάνονται στους λόγους… βράβευσης από τον ΟΗΕ.
Πρακτικά, η Μέρκελ ήταν η ισχυρότερη ηγέτιδα της ευρωπαϊκής σκηνής επειδή όλοι οι άλλοι ήταν πολύ πιο αδύναμοι. «Επαιζε» μόνη της, χωρίς ανταγωνισμό. Κράτησε μεν την Ευρώπη ενωμένη, αλλά ως υποχείριο της Γερμανίας. Και άφησε την Ε.Ε. για πρώτη φορά σε τέτοιον βαθμό ραγισμένη και διχασμένη. Η κληρονομιά της Μέρκελ είναι η σημερινή Ευρώπη, που δεν ομοφωνεί ποτέ πια ούτε για τα αυτονόητα, ακριβώς επειδή στις χώρες επεβλήθη το -έστω και ανομολόγητο- δόγμα Μέρκελ «η Γερμανία πάνω απ’ όλα».
«Χειρόφρενο»
Κάθε φορά που η Ευρώπη έπρεπε να κάνει ένα βήμα παραπάνω, η Μέρκελ πατούσε φρένο. Στην περίπτωση της Ελλάδας τράβηξε χειρόφρενο, με οδυνηρά αποτελέσματα για όλους μας στην οικονομία και στα εθνικά συμφέροντα, ναρκοθετώντας και τις επόμενες γενιές.
Αν η Μέρκελ άφησε πίσω της μια Ευρώπη «σκιά» της ιστορίας της, που σύρεται από τις ΗΠΑ ακόμα και στην αδιανόητη στέρηση του ηλεκτρικού ρεύματος, και μια Γερμανία έτοιμη να επιβάλει δελτίο στη βιομηχανία της, για τη χώρα μας επέδειξε μένος. Για να σωθούν το «βολικό» για τη Γερμανία ευρώ και οι τράπεζές της επέλεξε να καταδικάσει έναν ολόκληρο λαό.
Αν και απέτυχε σε όλες τις κρίσεις, κατάφερνε τουλάχιστον να κρατά επί χρόνια το χαλινάρι του Βλαδίμηρου Πούτιν, με μια κατευναστική τακτική που δεν είναι ικανός να εφαρμόσει ο… εκτυφλωτικά μη χαρισματικός Σολτς. Ομως, ακόμα κι έτσι, αυτό που έκανε η Μέρκελ είναι να αιχμαλωτίσει τη Γερμανία στον μονόδρομο του ρωσικού φυσικού αερίου και με την ενεργειακή στρατηγική της να συμπαρασύρει στην ίδια απόλυτη εξάρτηση και την υπόλοιπη Ευρώπη.
Η Μέρκελ από την εφηβεία της θαύμαζε τη Μεγάλη Αικατερίνη. Στον τοίχο του γραφείου της υπήρχε πάντα αυτό το πορτρέτο που την ενέπνεε. Ομως, η ιστορία γράφει ότι η «μανούλα» των Γερμανών, όπως ήθελε να την αποκαλούν, κληροδότησε ένα ευρωπαϊκό μπάχαλο, μια «μικρή» Ευρώπη καθ’ οδόν για τα πιο δύσβατα μεταπολεμικά μονοπάτια.
