Η Τουρκία βάσισε την ανάπτυξή της στις κατασκευές και θάφτηκε στο μπετόν. Οι εικόνες είναι σοκαριστικές. Πολυκατοικίες-τέρατα καταρρέουν σαν χάρτινες. Τα τουρκικά τηλεοπτικά δίκτυα δείχνουν οικοδομές χτισμένες στον «αέρα», χωρίς να ακολουθούν κανέναν κανόνα δόμησης. Βίντεο με παραδόσεις οικοδομικών υλικών σε γιαπιά εμφανίζουν ετοιμοπαράδοτα τούβλα να γίνονται θρύψαλα ακόμα και αγγίζοντάς τα με τα χέρια.
- Από τον Βασίλη Γαλούπη
Η οργή στην Τουρκία για τις αχόρταγες κατασκευαστικές με τις «χρυσές» εργολαβίες, υπό την ανοχή και τη συνενοχή Ερντογάν, ξεχειλίζει. Τα πλάνα από τη σύλληψη του Μεχμέτ Τζοσκούν στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης έκαναν τον γύρο του κόσμου.
Ο συγκεκριμένος μεγαλοεργολάβος κατασκεύασε το 12ωροφο κτίριο με 250 διαμερίσματα που… εξαϋλώθηκε στην επαρχία Χατάι. Τουλάχιστον 800 άνθρωποι θάφτηκαν. Ο Τζοσκούν συνελήφθη όταν προσπάθησε να δραπετεύσει στο Μαυροβούνιο, όπου διατηρεί κατασκευαστική.
Η εταιρία του στην Τουρκία ονομάζεται Antis Yapı Ticaret Limited Şirketi και είναι εγγεγραμμένη στο Εμπορικό Μητρώο του Χατάι με αριθμό 4855. Εκτός από τον Μεχμέτ Τζοσκούν, υπάρχουν ακόμα δύο μέτοχοι, όλοι μέλη της οικογένειάς του.
Η εταιρία ήταν η ανάδοχος των δήθεν πολυτελών κατοικιών στο συγκεκριμένο οικιστικό συγκρότημα «Αναγέννηση». Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το 2013, οπότε το έργο παραδόθηκε. Κάθε διαμέρισμα κόστιζε από 75.000 έως 150.000 ευρώ, ποσό υψηλό για την Αντιόχεια της επαρχίας Χατάι. Το διαφημιστικό σλόγκαν ήταν «Μια γωνιά στον Παράδεισο», που αποδείχθηκε τελικά… Κόλαση.
Ο Τζοσκούν οδηγήθηκε στις φυλακές του Μετρίς, αφού η κατάθεσή του δεν έπεισε τον δικαστή. «Το ταξίδι μου στο Μαυροβούνιο ήταν προγραμματισμένο πριν από τον σεισμό, ο κύριος σκελετός του κτιρίου παρέμεινε άθικτος» είπε ο εργολάβος με θράσος: «Αυτό δείχνει ότι το κτίριο χτίστηκε σταθερά, δεν πρέπει να γίνω ο αποδιοπομπαίος τράγος».
Πάνω από 100 συλλήψεις
Τα τελευταία 24ωρα έχουν συλληφθεί περισσότερα από 100 άτομα για ευθύνες τους σχετικά με κατάρρευση πολυκατοικιών από τον σεισμό. Η εισαγγελία κινητοποιήθηκε έπειτα από μήνυση που έκαναν 170 δικηγόροι, απαιτώντας από τις Αρχές να ξεκινήσουν άμεσα έρευνα για τους εργολάβους των κατεδαφισμένων κτιρίων και να τους απαγορεύσουν να φύγουν από τη χώρα, ώστε να δικαστούν.
Μέχρι χθες είχαν γίνει συλλήψεις σε δέκα επαρχίες, με το Υπουργείο Δικαιοσύνης να διατάζει την άμεση σύσταση μονάδων διερεύνησης εγκλημάτων σεισμού για άσκηση διώξεων σε κατασκευαστές και κρατικούς αξιωματούχους. Το κυνήγι ευθυνών δεν σταματά εδώ. Η κερδοσκοπία στο όνομα της αστικής ανάπλασης κυρίευσε ολόκληρη την Τουρκία. Αυτή η απληστία ευθύνεται για την καταστροφή που βιώνει η χώρα σήμερα.
Στην πραγματικότητα, η διαφθορά ήταν που έκανε τον σεισμό πιο θανατηφόρο. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι σήμερα θα ζούσαν, αν ο Ερντογάν δεν «ξεδόντιαζε» τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, αν δεν τοποθετούσε πιστούς σε βασικές θέσεις-κλειδιά και αν δεν πρόσφερε στους δικούς του επιχειρηματίες πλουτισμό χωρίς όρια.
Στην Τουρκία ήδη κατηγορείται, ειδικά από την αντιπολίτευση, η «συμμορία των πέντε κατασκευαστών» που άνοιξε τον δρόμο για την τραγωδία.
Το ΑΚΡ, που ήρθε στην εξουσία μετά τον σεισμό του 1999, βασίστηκε στο μοντέλο ανάπτυξης με επίκεντρο την κατασκευή από την πρώτη κιόλας μέρα. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 το κόμμα Ερντογάν ενθάρρυνε την ασύδοτη ανάπτυξη στον κατασκευαστικό τομέα, αντί άλλων επενδύσεων. Ετσι μετέτρεψε τους μεγαλύτερους βιομηχάνους της Τουρκίας σε κατασκευαστές.
Μια χούφτα επιχειρηματίες έγιναν δισεκατομμυριούχοι με σημαία την «αστική ανανέωση». Χτίζονταν μαζικά τα πάντα. Το μερίδιο των κατασκευών στην οικονομία, που ήταν 4% τη δεκαετία του 2000, ήδη διπλασιάστηκε από το 2016, με τις επενδύσεις να επικεντρώνονται στο πρόγραμμα Μαζικής Στέγασης, για νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος.
Οι κανονισμοί χωροθέτησης άλλαξαν για να προχωράνε όλα γρήγορα, ενώ σχεδιασμός και επιθεωρήσεις έγιναν περιττά εμπόδια. Οι εποπτικές υπηρεσίες εξουδετερώθηκαν. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, στην Κωνσταντινούπολη το 80% του κτιριακού αποθέματος βρίσκεται σε κίνδυνο.
«Ο κύριος 10%»
Από την περίοδο που ήταν δήμαρχος στην Πόλη ο Ερντογάν είχε αποκτήσει το παρατσούκλι «Ο κύριος 10%». Κανένα κατασκευαστικό σχέδιο ή οικιστικής ανάπλασης δεν θα περνούσε από τον δήμο, χωρίς να δοθεί στον Ερντογάν μερίδιο 10%.
Οι εταιρίες της «συμμορίας των πέντε» αναλαμβάνουν κάθε μεγάλο πρότζεκτ στη χώρα. Τα ονόματά τους έχουν γίνει συνώνυμο της διαφθοράς σε μαζική κλίμακα: Cengiz Holding, Limak Holding, Kalyon Group, Kolin Holding, Makyol Group. Είναι αυτές που έχουν «τσεπώσει» τους περισσότερους διαγωνισμούς στον κόσμο τα τελευταία χρόνια. Από το αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης και τη γέφυρα του Τσανάκαλε μέχρι τον σιδηροδρομικό σταθμό υψηλής ταχύτητας στην Αγκυρα.
Τον Δεκέμβριο του 2020 ο Κιλιντσάρογλου του CHP κατηγόρησε τις εταιρίες για διαπλοκή με τον Ερντογάν και δήλωσε ότι «θα τις εθνικοποιήσουμε», ανάβοντας φωτιές στην Αγκυρα. Σήμερα οι «5» τηρούν σιγήν ιχθύος μετά τον σεισμό, ποντάροντας προφανώς στο ότι, όταν κατακάτσει η «σκόνη», πάλι αυτές θα αναλάβουν να χτίσουν τα μεγάλα έργα.
Πριν από λίγες μέρες μια εξ αυτών, η Cengiz Holding, ανακοίνωσε ότι αποφάσισε να προσφέρει βοήθεια μετά τον μεγάλο σεισμό, αλλά το ποσό προκάλεσε γέλιο και οργή σε ολόκληρη την Τουρκία. Η εταιρία-μεγαθήριο του τουρκικού καπιταλισμού ανακοίνωσε ότι προσφέρει μόλις 75.000 ευρώ!
Σημειωτέον ότι ο Ερντογάν το 2016 μηδένισε φορολογική οφειλή της εταιρίας ύψους 21.000.000 ευρώ. Μόνο μετά τις αντιδράσεις, η κατασκευαστική αποφάσισε να αυξήσει το ποσό.
Βιογραφικό
Γεννήθηκε στην Τουρκία, σπούδασε Αρχιτεκτονική, είναι εργολάβος και ιδιοκτήτης κατασκευαστικής εταιρίας. Μαζί με τον αδερφό του, που είναι πολιτικός μηχανικός, έχουν από το 2017 και εταιρία στο Μαυροβούνιο. Το πολυτελές συγκρότημα κατοικιών «Rönesans Residence» στην Αντιόχεια της επαρχίας Χατάι ολοκληρώθηκε το 2013 και χτίστηκε με τους νέους αυστηρότερους κανονισμούς, μετά τον σεισμό του 1999. Μια 12ωροφη πολυκατοικία του συγκροτήματος κατέρρευσε από τον πρόσφατο μεγάλο σεισμό. Είχε περισσότερα από 250 διαμερίσματα και πιστεύεται ότι «σκότωσε» τουλάχιστον 800 ανθρώπους. Στην προσπάθειά του να διαφύγει για το Μαυροβούνιο, ο Τζοσκούν συνελήφθη από την τουρκική αστυνομία.
