Την κλιματική κρίση «βλέπει» ως κύρια αιτία των φυσικών καταστροφών που έπληξαν και πλήττουν την Ελλάδα η Ευρωπαία επίτροπος, αρμόδια για τις Διεθνείς Εταιρικές Σχέσεις, Γιούτα Ουρπιλάινεν.
Μιλώντας στο ΑΠΕ λέει πως η «απάντηση» της ΕΕ πρέπει να είναι διττή: με τη συνέχιση της αποφασιστικής δράσης, ώστε η ΕΕ καταστεί η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050, διασφαλίζοντας παράλληλα μια δίκαιη μετάβαση», και «με την παροχή βοήθειας στις χώρες εταίρους για μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και στην προσαρμογή σε αυτήν και κινητοποίηση της παγκόσμιας κοινότητας για την επίτευξη των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού».
Σε ερώτηση για το ότι δεν θα υπάρξει κανένα αποτέλεσμα σε επίπεδο πρόληψης, εάν οι ρυπαίνουσες χώρες δεν πιεστούν (πολύ) να μειώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα, γίνεται πολύ πιο συγκεκριμένη και απαντά: «Πράγματι, ο καθένας πρέπει να κάνει ό,τι του αναλογεί. Αυτό υποστηρίζει η ΕΕ σε παγκόσμιο επίπεδο. Πέραν της μείωσης των εκπομπών ρύπων, οι ανεπτυγμένες χώρες πρέπει να βρουν τρόπους να διαθέσουν επαρκή κλιματική χρηματοδότηση στις χώρες μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος».
Υπενθυμίζει, δε, ότι, τον τελευταίο καιρό, στο πλαίσιο της G20 γίνονται πολλές συζητήσεις για το θέμα αυτό και ότι «η ΕΕ τάσσεται υπέρ της μεταρρύθμισης των πολυμερών τραπεζών ανάπτυξης, ιδίως της Παγκόσμιας Τράπεζας, ώστε να ανταποκριθούν καλύτερα στις πιεστικές ανάγκες της εποχής μας».
Επιπλέον, επαναλαμβάνει και τη θέση της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έτσι όπως εκφράστηκε την περασμένη εβδομάδα, στη σύνοδο κορυφής για τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης στη Νέα Υόρκη, σχετικά «με την τιμολόγηση του άνθρακα ως ένα σημαντικό εργαλείο στήριξης του παγκόσμιου αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής».
Όπως προσθέτει η επίτροπος Ουρπιλάινεν στη συνέντευξή της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «μέσω της τιμολόγησης του άνθρακα μπορεί να δημιουργηθούν κίνητρα καινοτομίας και να συγκεντρωθούν έσοδα από τους ρυπαίνοντες», καθώς «σήμερα, η τιμολόγηση του άνθρακα καλύπτει μόνο το 20% των παγκόσμιων εκπομπών ρύπων».
Η αρμόδια Ευρωπαία επίτροπος για τις Διεθνείς Εταιρικές Σχέσεις εξηγεί, επίσης, το λόγο που η τωρινή Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι μια «γεωπολιτική Επιτροπή», υπογραμμίζει ότι «η ΕΕ και τα κράτη μέλη της από κοινού αποτελούν τον μεγαλύτερο χορηγό επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας παγκοσμίως» και εκφράζει με ειλικρίνεια τη θέση της σχετικά με την επίκαιρη συζήτηση που πραγματοποιείται σε παγκόσμιο επίπεδο για τη «σύγκρουση των κρατών-πολιτισμών» («Clash of Civilizational States»), η οποία εστιάζει στην εξεύρεση ενός ορισμού για τα «κράτη-πολιτισμούς», θέτοντας παράλληλα το ερώτημα του κατά πόσον απορρίπτουν τις «υποτιθέμενες οικουμενικές αξίες της Δύσης».
Η κ. Ουρπιλάινεν αναμένεται να συναντηθεί με τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη και αργότερα με τον ΥΠΕΞ, Γιώργο Γεραπετρίτη.
Ολόκληρη η συνέντευξη:
Ερ.: Η παρούσα Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι μια «γεωπολιτική Επιτροπή» Μπορείτε να εξηγήσετε τι σημαίνει αυτό και πώς επιτυγχάνεται ή πώς μπορεί να επιτευχθεί;
Aπ.: Η έννοια αυτή εισήχθη προς αναγνώριση του γεγονότος ότι πολλές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε είναι εκ φύσεως παγκόσμιες. Η κλιματική κρίση και η απώλεια βιοποικιλότητας δεν γνωρίζουν σύνορα, ενώ οι τεχνολογικές εξελίξεις μάς διασυνδέουν όλο και περισσότερο. Δυστυχώς, η υπονόμευση της δημοκρατίας αποτελεί άλλη μια παγκόσμια τάση.
Η ΕΕ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έπρεπε να ανταποκριθούν στην πρόκληση αυτή. Κατά τη θητεία της παρούσας Επιτροπής, εξορθολογίσαμε τα χρηματοδοτικά μας μέσα και στραφήκαμε από την παραδοσιακή αναπτυξιακή συνεργασία σε αμοιβαία επωφελείς διεθνείς εταιρικές σχέσεις.
Ο χειρισμός της πανδημίας του κορονοϊού από την Επιτροπή και το γεγονός ότι πρωτοστάτησε στην καταδίκη του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας αποδεικνύουν την ανάδυση μιας γεωπολιτικής Επιτροπής.
Ερ.: Πρωτοστατεί η ΕΕ στη χορήγηση επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας; Σε ποια κατεύθυνση διοχετεύονται τα χρήματα των Ευρωπαίων πολιτών και ποιες είναι οι προτεραιότητες σήμερα;
Aπ.: Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της από κοινού αποτελούν τον μεγαλύτερο χορηγό επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας παγκοσμίως. Βάσει προκαταρκτικών στοιχείων του ΟΟΣΑ, το 2022 διαθέσαμε σχεδόν 93 δισ. ευρώ.
Φυσικά, η Ουκρανία αποτελεί τη μεγάλη γεωγραφική προτεραιότητά μας. Υποσχεθήκαμε ότι θα σταθούμε στο πλευρό των Ουκρανών για όσο καιρό χρειαστεί κι ότι θα τους βοηθήσουμε να ανοικοδομήσουν την πατρίδα τους. Ωστόσο, ως Επίτροπος Διεθνών Εταιρικών Σχέσεων, μπορώ με ικανοποίηση να πω ότι η στήριξη στην άμεση γειτονία της ΕΕ δεν απέβη εις βάρος των χωρών εταίρων σε άλλες περιοχές του πλανήτη.
Απώτερος στόχος μας είναι να βοηθήσουμε την παγκόσμια κοινότητα να επιτύχει μια κοινωνικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά βιώσιμη ανάπτυξη. Στον σημερινό κόσμο, οι υποδομές βρίσκονται στο επίκεντρο του μετασχηματισμού των κοινωνιών. Για παράδειγμα, η καθαρή ενέργεια στις διάφορες μορφές της καθιστά αναγκαίες τις επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τον Δεκέμβριο του 2021 εγκαινιάσαμε την ολοκληρωμένη παγκόσμια επενδυτική στρατηγική της ΕΕ, Global Gateway, η οποία επίσης καλύπτει τις ήπιες υποδομές και το ευνοϊκό περιβάλλον. Καθ’ όλη τη θητεία μου, η εκπαίδευση αποτέλεσε προσωπική μου προτεραιότητα. Η βασική εκπαίδευση και η ανάπτυξη δεξιοτήτων αποτελούν καίρια στοιχεία της στρατηγικής Global Gateway.
Ερ.: Η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης αποτελεί μία από τις προτεραιότητες. Στην Ελλάδα ήδη βιώνουμε τις τραγικές της συνέπειες. Η πρόκληση είναι παγκόσμια. Σε ποια κατεύθυνση θα πρέπει να κινηθούν οι ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες;
Aπ.: Οι φυσικές καταστροφές που έπληξαν την Ελλάδα υπενθυμίζουν με τραγικό τρόπο ότι η κλιματική κρίση αποτελεί ήδη πραγματικότητα.
Η απάντησή μας είναι διττή. Πρώτον, στην Ευρώπη πρέπει να συνεχίσουμε να αναλαμβάνουμε αποφασιστική δράση για το κλίμα, ώστε να καταστούμε η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050. Πρέπει να μειώσουμε τις εκπομπές ρύπων και να μετασχηματίσουμε τις οικονομίες μας, διασφαλίζοντας παράλληλα μια δίκαιη μετάβαση.
Η Ευρώπη αντιπροσωπεύει περίπου το 10% των παγκόσμιων εκπομπών CO2. Γι’ αυτό και πρέπει να βοηθήσουμε τις χώρες εταίρους μας στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και στην προσαρμογή σε αυτήν και να κινητοποιήσουμε την παγκόσμια κοινότητα για την επίτευξη των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού. Περίπου το 35% του προϋπολογισμού της εξωτερικής δράσης της ΕΕ προορίζεται για την κλιματική δράση. Το κλίμα και η ενέργεια αποτελούν τομείς προτεραιότητας στο πλαίσιο της στρατηγικής Global Gateway.
Ερ.: Πολλοί όμως υποστηρίζουν ότι δεν θα υπάρξει κανένα αποτέλεσμα σε επίπεδο πρόληψης, εάν οι ρυπαίνουσες χώρες δεν πιεστούν (πολύ) να μειώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα…
Aπ.: Πράγματι, ο καθένας πρέπει να κάνει ό,τι του αναλογεί. Αυτό υποστηρίζει η ΕΕ σε παγκόσμιο επίπεδο. Πέραν της μείωσης των εκπομπών ρύπων, οι ανεπτυγμένες χώρες πρέπει να βρουν τρόπους να διαθέσουν επαρκή κλιματική χρηματοδότηση στις χώρες μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος. Τον τελευταίο καιρό, στο πλαίσιο της G20 γίνονται πολλές συζητήσεις για το θέμα αυτό. Η ΕΕ τάσσεται υπέρ της μεταρρύθμισης των πολυμερών τραπεζών ανάπτυξης, ιδίως της Παγκόσμιας Τράπεζας, ώστε να ανταποκριθούν καλύτερα στις πιεστικές ανάγκες της εποχής μας.
Την περασμένη εβδομάδα, στη σύνοδο κορυφής για τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης στη Νέα Υόρκη, η Πρόεδρος κ. φον ντερ Λάιεν ανέφερε την τιμολόγηση του άνθρακα ως ένα σημαντικό εργαλείο στήριξης του παγκόσμιου αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής. Μέσω της τιμολόγησης του άνθρακα μπορεί να δημιουργηθούν κίνητρα καινοτομίας και να συγκεντρωθούν έσοδα από τους ρυπαίνοντες. Σήμερα, η τιμολόγηση του άνθρακα καλύπτει μόνο το 20% των παγκόσμιων εκπομπών ρύπων.
Ερ.: Επιπλέον, ορισμένοι (κατά άλλους, πολλοί) υποστηρίζουν ότι η ΕΕ, καθυστερημένα, προσπαθεί να ενισχύσει τις σχέσεις της με χώρες όπου η επιρροή της Ρωσίας και της Κίνας είναι ισχυρή ή καταλυτική… όπως χώρες της Αφρικής ή με ενεργειακά αποθέματα…
Aπ. : Εάν εξετάσουμε, για παράδειγμα, την Αφρική, η ΕΕ ήταν και παραμένει ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της, η μεγαλύτερη πηγή ξένων επενδύσεων και ο μεγαλύτερος χορηγός βοήθειας.
Είναι πάντως γεγονός ότι ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός έχει γίνει εντονότερος. Η Αφρική είναι ένα γεωπολιτικό κομβικό σημείο, στο οποίο έχουν παρουσία όλοι οι σημαντικοί παίκτες. Και εμείς έχουμε γίνει πιο στρατηγικοί στην εταιρική μας σχέση με την Αφρική. Η στρατηγική Global Gateway είναι η προσφορά μας για μια θετική εταιρική σχέση. Αποσκοπεί στην κινητοποίηση επενδύσεων ύψους έως και 300 δισ. ευρώ σε στρατηγικούς τομείς. Οι μισές από αυτές τις επενδύσεις -150 δισ. ευρώ- θα ωφελήσουν την Αφρική.
Με τη στρατηγική Global Gateway βοηθούμε τους εταίρους μας να μειώσουν τις μη βιώσιμες εξαρτήσεις τους και να καταστούν πιο ανθεκτικοί και αυτόνομοι σε τομείς όπως η ενέργεια, η επισιτιστική ασφάλεια και η υγεία. Σύμφωνα με πολυάριθμες ανταλλαγές απόψεων που είχα με Αφρικανούς ηγέτες, η προσφορά μας τα πάει καλά σε σύγκριση με άλλες προσφορές που υπάρχουν.
Ερ.: Και η τελευταία ερώτηση αφορά το θέμα της συζήτησης στην οποία συμμετείχατε στο Athens Democracy Forum, «The Clash of Civilizational States» (Η σύγκρουση των κρατών-πολιτισμών), η οποία εστίασε στην εξεύρεση ενός ορισμού για τα «κράτη-πολιτισμούς», θέτοντας παράλληλα το ερώτημα του κατά πόσον απορρίπτουν τις υποτιθέμενες οικουμενικές αξίες της Δύσης. Ποια είναι η ιδανική έννοια ενός σύγχρονου κράτους; Περιλαμβάνει απαραιτήτως τη δημοκρατία; Και, ακόμη σημαντικότερο: υπάρχει ελπίδα να βρεθεί κοινό έδαφος;
Aπ.: Έχω πίστη στις ευρωπαϊκές αξίες, όπως η δημοκρατία. Εμείς οι άνθρωποι θέλουμε να είμαστε ελεύθεροι, αλλά όχι μόνοι μας —είμαστε πρόθυμοι να παραχωρήσουμε μέρος της ατομικιστικής μας ελευθερίας με αντάλλαγμα την εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας, την προστασία και το κράτος δικαίου. Μια καλή κοινωνία επιτυγχάνει μια δίκαιη ισορροπία μεταξύ των ελευθεριών και των ευθυνών, και η ισορροπία αυτή μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω δημοκρατικών και συμπεριληπτικών διαδικασιών.
Υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι τα δημοκρατικά κράτη είναι τα πλέον επιτυχημένα —ή τα λιγότερο αποτυχημένα — όσον αφορά τη μακροπρόθεσμη οικονομική ευμάρεια, τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ευεξία των πολιτών τους. Τα αυταρχικά κράτη δυσκολεύονται να έχουν συνέχεια λόγω της έλλειψης εμπιστοσύνης. Εάν ένα σύστημα είναι βασισμένο στην καταπίεση και την ανισότητα, δεν υπάρχει αλληλεγγύη. Οι εξωτερικοί κλυδωνισμοί μεγεθύνουν τις εσωτερικές αδυναμίες των εν λόγω συστημάτων και τα οδηγούν σε κατάρρευση.
Εμπιστεύομαι τη νεολαία. Όπου κι αν πάω, οι νέοι άνθρωποι ενστερνίζονται τις ευρωπαϊκές αξίες και κατανοούν τη σημασία της βιώσιμης ανάπτυξης. Έχω καταστήσει προτεραιότητα της θητείας μου την ενδυνάμωση και τη συμμετοχή των νέων, ιδίως στις συμμετοχικές δημοκρατικές διαδικασίες.
