Ευρωπαίοι και Ουκρανοί διαπραγματευτές είχαν την Κυριακή (23/11) εντατικές συνομιλίες με Αμερικανούς αξιωματούχους στη Γενεύη, σε μια προσπάθεια να τροποποιήσουν τις λεπτομέρειες του ειρηνευτικού σχεδίου για την Ουκρανία που πρότειναν οι ΗΠΑ αυτή την εβδομάδα, το οποίο σήκωσε θύελλα αντιδράσεων καθώς θεωρήθηκε εξαιρετικά ευνοϊκό για τη Ρωσία.
Η Ουάσινγκτον πιέζει το Κίεβο να αποδεχτεί τη συμφωνία 28 σημείων, η οποία είναι ασαφώς διατυπωμένη και περιορισμένη σε λεπτομέρειες, μέχρι την προσεχή Πέμπτη (27/11) που συμπίπτει με την Ημέρα των Ευχαριστιών στις ΗΠΑ.
Το προσχέδιο ενσωματώνει αρκετές μακροχρόνιες ρωσικές απαιτήσεις, παραβιάζοντας παράλληλα τις σαφείς κόκκινες γραμμές της Ουκρανίας και παρακάμπτοντας τις ευρωπαϊκές ανησυχίες για την ασφάλεια, οι οποίες εμμονικά ξεπερνούν συνεχώς τα όρια της φυσιολογικής ανησυχίας, καθώς έχουν άκρως πολεμική διάθεση.
Αμερικανοί αξιωματούχοι περιγράφουν το ειρηνευτικό σχέδιο ως έγγραφο εργασίας. Αλλά η μετατροπή του σε κάτι πιο αποδεκτό για την Ουκρανία και τους Ευρωπαίους συμμάχους της, θα είναι ένα γιγάντιο διπλωματικό εγχείρημα.
Οι Financial Times εξετάζουν τα ζητήματα όπου οι διαφορές θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να γεφυρωθούν και εκείνα όπου ο συμβιβασμός μπορεί να αποδειχθεί λιγότερο δύσκολος.
US peace plan: What could Ukraine compromise on? https://t.co/993OB8wXAv
— Financial Times (@FT) November 23, 2025
Θα παραχωρούσε η Ουκρανία το Ντόνετσκ;
Το πιο δύσκολο από όλα είναι η αποχώρηση των ουκρανικών δυνάμεων από τα τμήματα της επαρχίας Ντόνετσκ, στα ανατολικά της χώρας, που ελέγχουν αυτήν τη στιγμή. Είναι μόνο το άρθρο 22δ στη λίστα, αλλά θα μπορούσε κάλλιστα να είναι και το πρώτο.
Εξηγεί την ανανεωμένη αμερικανο-ρωσική ώθηση για μια ειρηνευτική συμφωνία, η οποία θα έδινε μέσω διπλωματικού ελιγμού αυτό που τα στρατεύματα του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν δεν έχουν καταφέρει να κατακτήσουν από το 2014.
Με τις ρωσικές δυνάμεις να σημειώνουν αργή αλλά σταδιακή πρόοδο στο μέτωπο του Ντόνετσκ, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει πειστεί ότι η νίκη της Ρωσίας εκεί είναι αναπόφευκτη.
Η παραχώρηση εδαφών είναι πιθανό να είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενη και αποσταθεροποιητική για την Ουκρανία – κάτι που θα εξυπηρετούσε επίσης τα συμφέροντα του Κρεμλίνου. Δεκάδες χιλιάδες εναπομείναντες Ουκρανοί που ζουν στην περιοχή που θα παραδοθεί θα εκτοπιστούν.
Αυτό θα σήμαινε ότι η Ουκρανία θα παραδώσει τη «ζώνη-φρούριό» της, η οποία αποτελείται από τις πόλεις Σλοβιάνσκ, Κραματόρσκ, Ντρουζκίβκα και Κοστιαντίνιβκα, οι οποίες έχουν σχηματίσει προπύργιο κατά των ρωσικών δυνάμεων από το 2014.
Το έδαφος που εγκαταλείφθηκε από την Ουκρανία θα γινόταν μια «ουδέτερη αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη ασφαλείας».
Αλλά εάν η Ρωσία παραβίαζε αυτή τη ζώνη σε μια ανανεωμένη επίθεση, η κεντρική Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένων των πόλεων Ντνίπρο και Ζαπορίζια, θα ήταν άσχημα εκτεθειμένη.
Ενώ ο Βολοντιμίρ Ζελένσκι έχει αποδεχτεί εδώ και καιρό ότι μόνο μέσω της διπλωματίας θα ανακτήσει η Ουκρανία το έδαφος που έχει ήδη καταληφθεί από τη Ρωσία, έχει αντιταχθεί σθεναρά σε οποιαδήποτε επίσημη αναγνώριση της ρωσικής κατοχής.
Το σχέδιο των ΗΠΑ θα περιλαμβάνει την αναγνώριση περιοχών που κατέχονται επί του παρόντος ως «de facto ρωσικές».
Εκ πρώτης όψεως, αυτό είναι πιο αποδεκτό από το Κίεβο και τους Ευρωπαίους συμμάχους του από την επίσημη «de jure» αναγνώριση, η οποία θα υπονοούσε ότι τα σύνορα μπορούν να αλλάξουν με τη βία κατά παράβαση των διεθνών νομικών αρχών.
Όμως, λέει ο Μαρκ Γουέλερ, διευθυντής διεθνούς δικαίου στο Chatham House και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, η φράση «de facto ρωσική» είναι πιο ευνοϊκή για τον Πούτιν παρά την υπό «de facto ρωσικό έλεγχο», όπως και η χρήση της λέξης «αναγνώριση».
Θα λάβει η Ουκρανία ουσιαστικές εγγυήσεις ασφαλείας;
Το σχέδιο αναφέρει ότι η Ουκρανία «θα λάβει αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας», αλλά δεν προσφέρει συγκεκριμένες λεπτομέρειες, ενώ παράλληλα περιορίζει σε μεγάλο βαθμό τι θα μπορούσαν να της προσφέρουν οι σύμμαχοί της.
Στην Ουκρανία θα απαγορευόταν να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ μέσω μιας αλλαγής στη συνθήκη της συμμαχίας, ενώ η Ουκρανία θα άλλαζε το δικό της Σύνταγμα για να αποκλείσει την ένταξη, δύο πράγματα που θα είναι πολιτικά δύσκολο να υλοποιηθούν.
Οι χώρες του ΝΑΤΟ δεν θα μπορούν να έχουν στρατεύματα στην Ουκρανία, κάτι που θα ματαίωνε την ιδέα μιας ευρωπαϊκής δύναμης διαβεβαίωσης ή μιας εκπαιδευτικής αποστολής που θα αναπτύσσεται εκεί.
Το Κίεβο παραμένει επιφυλακτικό απέναντι σε αόριστες δεσμεύσεις λόγω του Μνημονίου της Βουδαπέστης του 1994, το οποίο προσέφερε εγγυήσεις ασφαλείας από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά απέτυχε να αποτρέψει τη ρωσική στρατιωτική επιθετικότητα το 2014 και την πλήρη εισβολή της το 2022.
Ο Ζελένσκι έχει δηλώσει ότι οι ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας είναι απαραίτητες για οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία, με στόχο την αποτροπή μιας νέας ρωσικής εισβολής.
Θέλει μια δέσμευση τύπου Άρθρου 5 από τους δυτικούς εταίρους που θα τους έβλεπε να απαντούν στρατιωτικά, καθώς και με σκληρές κυρώσεις κατά της Ρωσίας σε απάντηση σε μελλοντικές επιθέσεις.
Ουκρανοί και Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι διεξάγονται συνομιλίες στο παρασκήνιο για να αποφασιστεί ποια θα μπορούσε να είναι η απάντηση από τη Δύση, αλλά οτιδήποτε δεν καθορίζει συγκεκριμένα βήματα είναι πιθανό να μην είναι εφικτό για το Κίεβο.
Ποιος παίρνει τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας;
Το σχέδιο των ΗΠΑ θα ματαίωνε ένα προτεινόμενο σχέδιο της ΕΕ για τη χρήση παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για την άντληση ενός δανείου «αποζημιώσεων» ύψους 140 δισεκατομμυρίων ευρώ για την Ουκρανία, το οποίο η Ένωση ήλπιζε να εγκρίνει τον επόμενο μήνα.
Το μεγαλύτερο μέρος των 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων περιουσιακών στοιχείων που πάγωσαν στην αρχή της πλήρους εισβολής της Ρωσίας βρίσκονται στην Ευρώπη (σ.σ. στο Βέλγιο).
Ωστόσο, σύμφωνα με την πρόταση, η Ουάσιγκτον θα λάβει 100 δισεκατομμύρια δολάρια για ένα επενδυτικό «όχημα» ΗΠΑ-Ουκρανίας που θα αποφέρει τα μισά κέρδη της στις ΗΠΑ.
Η Ευρώπη θα προσθέσει άλλα 100 δισεκατομμύρια δολάρια και τα υπόλοιπα θα διατεθούν σε μια επενδυτική επιχείρηση ΗΠΑ-Ρωσίας.
Ακόμα και με μια ειρηνευτική συμφωνία, η Ουκρανία θα χρειαστεί τεράστια δημοσιονομική στήριξη από τους Ευρωπαίους συμμάχους της και μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση για την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό των ενόπλων δυνάμεών της.
Οι περισσότερες πρωτεύουσες της ΕΕ συμφωνούν ότι το δάνειο αποζημιώσεων είναι ο καλύτερος και φθηνότερος τρόπος για την παροχή αυτής της βοήθειας. Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος έχει υποστηρίξει την ιδέα, ήταν ιδιαίτερα ενοχλημένος από την προτεινόμενη… αρπαγή από την Ουάσιγκτον.
Πρέπει να υπάρξει γενική αμνηστία;
Το ειρηνευτικό σχέδιο προβλέπει γενική αμνηστία και για τις δύο πλευρές στον πόλεμο και μια συμφωνία για την απόσυρση οποιωνδήποτε νομικών αξιώσεων.
Η απαλλαγή της Ρωσίας από μόνη της θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να χωνευτεί για πολλούς Ουκρανούς που έχουν υποστεί θάνατο, καταστροφή, βιασμό και απαγωγή παιδιών στα χέρια των ρωσικών δυνάμεων.
Η βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης Ουκρανή Ολεξάνδρα Ματβιτσούκ, δήλωσε ότι μια γενική αμνηστία και η «έλλειψη οποιωνδήποτε αρνητικών συνεπειών για επιθετικότητα» θα ήταν η «κύρια απογοήτευση» στο αμερικανικό σχέδιο για τους Ουκρανούς.
Θα αφαιρούσε επίσης τη νομική βάση για το δάνειο επανορθώσεων της ΕΕ, λέει η Γιούλια Ζισκίνα της Razom, μιας φιλοουκρανικής ομάδας υπεράσπισης. «Εάν συμφωνηθεί, το δάνειο επανορθώσεων καθίσταται νομικά και οικονομικά αδύνατο», λέει.
«Το κλείδωμα του δανείου επανορθώσεων είναι το πιο σημαντικό εργαλείο που έχει η Ευρώπη για να διασφαλίσει ότι τυχόν μελλοντικές διαπραγματεύσεις θα πραγματοποιηθούν με όρους που διαμορφώνονται από σαφείς αρχές και πραγματική ασφάλεια, όχι από την αναγκαστική ευαλωτότητα της Ουκρανίας».
Ο Μερτς επέμεινε την Κυριακή (23/11) ότι οι εργασίες για το δάνειο της ΕΕ θα συνεχιστούν ανεπηρέαστες από το αμερικανικό σχέδιο, αλλά είναι δύσκολο τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία να μπορούν να χρησιμοποιηθούν δύο φορές.
Θα έπρεπε να περιοριστεί το μέγεθος του ουκρανικού στρατού;
Κατ’ αρχήν, ο περιορισμός του μεγέθους του ουκρανικού στρατού σε 600.000 άνδρες θα αποτελούσε απαράδεκτη παραβίαση της κυριαρχίας της χώρας
Οι ηγέτες της ΕΕ είναι κάθετα αντίθετοι, θεωρώντας έναν ισχυρό ουκρανικό στρατό ως το καλύτερο προστατευτικό όπλο της Ευρώπης έναντι της ρωσικής επιθετικότητας.
Ωστόσο, μια μείωση κατά ένα τρίτο από τον σημερινό αριθμό στρατιωτών θα άφηνε την Ουκρανία και πάλι με έναν αξιοσημείωτα μεγάλο στρατό – σχεδόν διπλάσιο από το μέγεθος της μεγαλύτερης δύναμης εντός της ΕΕ.
Θα μπορούσε επίσης να επιτρέψει σε ορισμένα στρατεύματα που μάχονται εδώ και χρόνια να αποστρατευτούν. Αλλά θα αφορά έναν πληθυσμό που έχει δεχθεί εισβολή δύο φορές μέσα σε 11 χρόνια από έναν μεγαλύτερο ρωσικό στρατό, ειδικά επειδή το σχέδιο δεν προσφέρει αμοιβαίο όριο για τη Μόσχα.
Ήδη, ορισμένοι στρατιωτικοί έχουν εκφράσει την αντίθεσή τους σε οποιαδήποτε μείωση των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων.
«Αυτή είναι άμεση προετοιμασία για μια νέα εισβολή και αποδυνάμωση της Ουκρανίας στο βαθμό που δεν θα της επιτρέψει να προετοιμαστεί για μια απόκρουση», δήλωσε ο Ολεξάντρ Σολόνκο, ειδικός επικοινωνίας στον ουκρανικό στρατό και δημοφιλής σχολιαστής.
Δείτε επίσης:
- Ουκρανία: «Κάναμε τεράστια πρόοδο» τονίζει ο Ρούμπιο – «Απαράδεκτο το σχέδιο των ΗΠΑ» λέει ο Μερτς
- H αντιπρόταση της EE στo ειρηνευτικό σχέδιο των ΗΠΑ – Αισιοδοξεί η Ουκρανία
- Νέα πυρά Τραμπ σε Ζελένσκι: «Mηδενική ευγνωμοσύνη από την ηγεσία της Ουκρανίας»
- Ουκρανία: Κρίσιμη τηλεφωνική επικοινωνία Πούτιν–Ερντογάν στις 24/11
