Η διπλωματική συνάντηση στη Γενεύη για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία ολοκληρώθηκε, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να ρίχνει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων τη δική της αντιπρόταση στο ειρηνευτικό σχέδιο 28 σημείων των ΗΠΑ.
Ωστόσο, μέσα σε 24 ώρες, οι Αμερικανοί επανήλθαν με ένα νέο πλάνο, αυτή τη φορά «μόλις» 19 σημείων, έχοντας αναθεωρήσει κατά μεγάλο μέρος το αρχικό τους πλάνο. Όπως αναφέρουν Ουκρανοί διαπραγματευτές, το πρώτο κείμενο «δεν υπάρχει πλέον», καθώς ΗΠΑ και Ουκρανία κατέληξαν από κοινού στη νέα αυτή εκδοχή, μετά από εντατικές διαβουλεύσεις στη φημισμένη ελβετική πόλη.
Τι προέβλεπαν τα 28 σημεία στο αρχικό σχέδιο
Το πρωτότυπο αμερικανικό σχέδιο, όπως δημοσιοποιήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, περιείχε όρους που θεωρήθηκαν ιδιαίτερα προβληματικοί για το Κίεβο και την Ευρώπη.
Στις βασικές προβλέψεις περιλαμβάνονταν και τα ακόλουθα:
- παραχώρηση ουκρανικών εδαφών
- αναγνώριση «ντε φάκτο ρωσικής κυριαρχίας» σε Κριμαία, Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ
- ανώτατο όριο 600.000 στρατιωτών για τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις
- συνταγματική δέσμευση ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ
- απαγόρευση ανάπτυξης ευρωπαϊκών δυνάμεων στο ουκρανικό έδαφος
- πάγωμα των ρωσικών κερδών σε Χερσώνα και Ζαπορίζια
- αμερικανική εποπτεία στη χρήση παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, με πρόβλεψη 50% κέρδους για τις ΗΠΑ
- διεξαγωγή εκλογών στην Ουκρανία εντός 100 ημερών
- πλήρης αμνηστία για όλες τις πλευρές
- δημιουργία Συμβουλίου Ειρήνης υπό την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ
Κεντρικό στοιχείο του εν λόγω σχεδίου ήταν μια νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας, μέσω συμφωνίας Ρωσίας – ΝΑΤΟ με αμερικανική μεσολάβηση.
Πώς προέκυψε το αμερικανο-ουκρανικό σχέδιο των 19 σημείων
Μετά τη συνάντηση στη Γενεύη, οι ΗΠΑ και η Ουκρανία προχώρησαν σε αναλυτική επανεξέταση των 28 σημείων. Σύμφωνα με τον Ουκρανό διαπραγματευτή Ολεξάντρ Μπεβζ, όλες οι ουκρανικές ενστάσεις συζητήθηκαν διεξοδικά και πολλές από τις πιο αμφιλεγόμενες διατάξεις αφαιρέθηκαν ή τροποποιήθηκαν.
Οι σημαντικότερες αλλαγές αφορούν στα ακόλουθα σημεία:
1. Κατάργηση ρητών εδαφικών παραχωρήσεων
Η νέα εκδοχή δεν αναγνωρίζει ρωσική κυριαρχία σε Κριμαία, Ντονέτσκ ή Λουγκάνσκ. Οι εδαφικές διευθετήσεις μεταφέρονται σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις.
2. Καμία συνταγματική υποχρέωση περί μη ένταξης στο ΝΑΤΟ
Το ζήτημα της ουκρανικής ένταξης παραμένει αποκλειστικά θέμα των κρατών-μελών της Συμμαχίας, χωρίς συνταγματική δέσμευση.
3. Αύξηση του πλαφόν στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις
Το όριο των 600.000 ανέρχεται πλέον στις 800.000, σύμφωνα με το ουκρανικό αίτημα.
4. Νέα προσέγγιση στη χρήση παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων
Αφαιρείται η πρόβλεψη για αμερικανικό κέρδος 50%. Τα κεφάλαια παραμένουν δεσμευμένα έως ότου η Ρωσία αποζημιώσει την Ουκρανία.
5. Κατάργηση της γενικής αμνηστίας
Το ζήτημα αντικαθίσταται από μηχανισμό λογοδοσίας.
6. Διαγραφή άρθρων που άνοιγαν τον δρόμο σε ρωσική επιστροφή στην G8
Οποιαδήποτε μελλοντική επανένταξη προϋποθέτει πρώτα τήρηση διεθνών υποχρεώσεων.
Η ευρωπαϊκή αντιπρόταση
Παράλληλα με τις αμερικανο-ουκρανικές τροποποιήσεις, η Ευρώπη διαμόρφωσε δικό της ολοκληρωμένο πλαίσιο, στο οποίο:
- δεν αναγνωρίζονται μόνιμες εδαφικές απώλειες για την Ουκρανία
- ενισχύονται οι εγγυήσεις ασφαλείας με αναφορά στο άρθρο 5
- αφαιρείται πλήρως η πρόβλεψη περί μη επέκτασης του ΝΑΤΟ
- κατοχυρώνονται δικαιώματα μειονοτήτων και θρησκευτικές ελευθερίες
- ενισχύεται η διεθνής εποπτεία στον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια
- προβλέπονται εκτεταμένα προγράμματα ανοικοδόμησης
- διαμορφώνεται μηχανισμός ανθρωπιστικών ανταλλαγών
- δημιουργείται κοινός μηχανισμός επιβολής της συμφωνίας ΗΠΑ–ΕΕ–Ουκρανίας–Ρωσίας
Το ευρωπαϊκό σχέδιο απορρίπτει, επίσης, τη φιλοδοξία του αρχικού αμερικανικού σχεδίου για μια νέα συνολική συμφωνία ΝΑΤΟ – Ρωσίας, κρίνοντας ότι θα αποδυνάμωνε τη διατλαντική συνοχή.
ΗΠΑ – Ευρώπη – Ουκρανία: Που συγκλίνουν και που διαφωνούν
Σημεία σύγκλισης:
- ανάγκη άμεσης κατάπαυσης του πυρός
- διεθνής εποπτεία σε κρίσιμες περιοχές (π.χ. Ζαπορίζια)
- διατήρηση παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ως μέσο πίεσης
- νέος μηχανισμός ασφάλειας για την Ουκρανία
Σημεία σύγκρουσης:
- το καθεστώς των κατεχόμενων εδαφών
- το θέμα του ΝΑΤΟ και των συνταγματικών δεσμεύσεων
- η έκταση της αμερικανικής έναντι της ευρωπαϊκής εποπτείας
- το μέγεθος των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων
- ο ρόλος της Ρωσίας σε μελλοντικές διεθνείς δομές
Η τελική απόφαση στον Ζελένσκι
Παρά τις προσαρμογές, οι Ουκρανοί αξιωματούχοι ξεκαθαρίζουν ότι καμία συμφωνία δεν θα προχωρήσει χωρίς την έγκριση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Η Ευρώπη κινείται με στόχο να αποφευχθεί ένα πλαίσιο που θα θεωρηθεί ότι υιοθετεί ρωσικές απαιτήσεις, ενώ οι ΗΠΑ επιδιώκουν ένα πρακτικό σχήμα που θα μπορούσε να γίνει δεκτό και από τη Μόσχα.
Προς το παρόν, το αναθεωρημένο αμερικανικό σχέδιο των 19 σημείων αποτελεί τη βάση διαπραγμάτευσης ΗΠΑ – Ουκρανίας, ενώ η ευρωπαϊκή πρόταση λειτουργεί ως μια παράλληλη, ενισχυμένη αντιπρόταση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Δείτε επίσης:
- Ζελένσκι και Τραμπ οριστικοποιούν το κείμενο του τροποποιημένου ειρηνευτικού σχεδίου
- Ουκρανία: Οι ΗΠΑ καταθέτουν νέο ειρηνευτικό πλάνο 19 σημείων
