Ένα σοκαριστικό περιστατικό που αποκαλύπτει κενά και παραλείψεις στη διεθνή αγορά δωρεάς σπέρματος έφερε στο φως μεγάλη έρευνα του BBC και άλλων ευρωπαϊκών μέσων ενημέρωσης.
Δότης σπέρματος από τη Δανία, ο οποίος δεν γνώριζε ότι έφερε σοβαρή γενετική μετάλλαξη που αυξάνει δραματικά τον κίνδυνο καρκίνου, συνέβαλε στη σύλληψη τουλάχιστον 197 παιδιών σε 14 χώρες — συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας.
Μερικά από αυτά τα παιδιά έχουν ήδη πεθάνει, ενώ όσα κληρονόμησαν τη μετάλλαξη αντιμετωπίζουν εξαιρετικά αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε μικρή ηλικία.
Η άγνωστη μετάλλαξη που πέρασε απαρατήρητη
Ο δότης ήταν φοιτητής το 2005, όταν πληρώθηκε για να προσφέρει σπέρμα στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος (European Sperm Bank). Οι εξετάσεις ρουτίνας τον έδειξαν απολύτως υγιή. Ωστόσο, όπως αποκάλυψε η έρευνα, σε ορισμένα από τα κύτταρά του υπήρχε μετάλλαξη στο κρίσιμο γονίδιο TP53, υπεύθυνο για την πρόληψη καρκινογενέσεων.
Αν και το μεγαλύτερο μέρος του σώματός του δεν έφερε τη μετάλλαξη, έως και 20% του σπέρματός του ήταν επηρεασμένο, γεγονός που σημαίνει ότι τα παιδιά που προέρχονται από αυτά τα συγκεκριμένα σπερματοζωάρια έχουν τη μετάλλαξη σε κάθε κύτταρο του οργανισμού τους.
Η γενετική αυτή κατάσταση είναι γνωστή ως σύνδρομο Li-Fraumeni, το οποίο συνοδεύεται από:
- Πιθανότητα έως και 90% εμφάνισης καρκίνου στη διάρκεια της ζωής
- Υψηλή συχνότητα παιδικών καρκίνων
- Αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού στις γυναίκες
Η καθηγήτρια Clare Turnbull από το Ινστιτούτο Έρευνας Καρκίνου στο Λονδίνο περιέγραψε τη διάγνωση ως «εξαιρετικά βαριά», επισημαίνοντας ότι τα παιδιά αυτά χρειάζονται δια βίου εντατικές εξετάσεις, όπως ετήσιες μαγνητικές τομογραφίες σώματος και εγκεφάλου.
Η δωρεά συνεχίστηκε επί 17 χρόνια
Το σπέρμα του δότη χρησιμοποιήθηκε για περίπου 17 χρόνια σε θεραπείες γονιμότητας σε όλη την Ευρώπη. Αν και δεν διατέθηκε σε κλινικές του Ηνωμένου Βασιλείου, το BBC επιβεβαιώνει ότι ορισμένες βρετανικές οικογένειες ταξίδεψαν στη Δανία για θεραπείες στις οποίες χρησιμοποιήθηκε το συγκεκριμένο δείγμα.
Συνολικά, το σπέρμα διανεμήθηκε σε 67 κλινικές σε 14 χώρες, μεταξύ των οποίων:
- Ελλάδα
- Γαλλία
- Βέλγιο
- Δανία
- Γερμανία
- Ισπανία
Η ευρωπαϊκή τράπεζα σπέρματος παραδέχτηκε ότι χρησιμοποιήθηκε ευρέως και δήλωσε ότι ο δότης «μπλοκαρίστηκε αμέσως» όταν εντοπίστηκε η γενετική ανωμαλία. Τόνισε επίσης ότι η συγκεκριμένη μετάλλαξη «δεν ανιχνεύεται προληπτικά».
Παιδιά έχουν πεθάνει
Σύμφωνα με παρουσίαση της Δρ. Edwige Kasper από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Ρουέν στη Γαλλία, από τα 67 παιδιά που εξετάστηκαν μέχρι στιγμής:
- 23 έφεραν τη μετάλλαξη
- 10 είχαν ήδη εμφανίσει καρκίνο
- Μερικά παιδιά έχουν πεθάνει από επιθετικούς όγκους σε πολύ μικρή ηλικία
- Άλλα εμφάνισαν δύο διαφορετικούς καρκίνους
Οι αριθμοί αυτοί ενδέχεται να αυξηθούν, καθώς δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία από όλες τις χώρες όπου χρησιμοποιήθηκε το σπέρμα.
Συγκλονίζει μαρτυρία μητέρας: «Μου έδωσαν σπέρμα που δεν ήταν ασφαλές»
Η Céline (ψευδώνυμο), ανύπαντρη μητέρα από τη Γαλλία, ενημερώθηκε πριν από λίγους μήνες από την κλινική στο Βέλγιο να εξετάσει την κόρη της, η οποία συνελήφθη με το επίμαχο σπέρμα πριν από 14 χρόνια.
Όπως αναφέρει στο BBC:
«Είναι απαράδεκτο να δίνεται σε μια γυναίκα σπέρμα που δεν είναι καθαρό και δεν είναι ασφαλές. Τώρα ξέρω ότι η κόρη μου θα ζει όλη της τη ζωή με τον φόβο του καρκίνου».
Παραβίαση ορίων σε πολλές χώρες – Έως 53 παιδιά από έναν μόνο δότη
Αν και δεν υπάρχει παγκόσμιο νομικό όριο για τον αριθμό των γεννήσεων ανά δότη, οι περισσότερες χώρες έχουν θέσει αυστηρούς περιορισμούς.
Για παράδειγμα:
- Βέλγιο: όριο 6 οικογένειες – παραβιάστηκε 38 φορές (53 παιδιά)
- Ηνωμένο Βασίλειο: όριο 10 οικογένειες
- Άλλες χώρες είχαν αντίστοιχα όρια που επίσης ξεπεράστηκαν
«Πρέπει να μειωθεί διεθνώς ο αριθμός παιδιών από τον ίδιο δότη», τονίζει η Sarah Norcross από τον Progress Educational Trust, προειδοποιώντας για τις κοινωνικές και ψυχολογικές συνέπειες του φαινομένου των εκατοντάδων ετεροθαλών αδελφών.
Δείτε επίσης:
Μόνο το 4% των υποψήφιων ανδρών γίνονται τελικά δεκτοί ως δωρητές σπέρματος
Απαγόρευσαν στον Ολλανδό «πατέρα»… 600 παιδιών να δωρίσει κι άλλο σπέρμα
