Την αναμόρφωση των… αναμορφωμένων δασικών χαρτών σχεδιάζει το Υπουργείο Περιβάλλοντος μετά τα τεράστια προβλήματα που έχει προκαλέσει η ανάρτησή τους σε πολλές περιοχές της χώρας.
- Από τον Βασίλη Παπακωνσταντόπουλου
Κάτι που, φυσικά, θα επιφέρει νέες καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση τόσο των χαρτών όσο και του Κτηματολογίου, αφού τα δύο εγχειρήματα συνδέονται άρρηκτα. Επιχειρώντας καταρχάς να σβήσει τη «φωτιά», το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) ανακοίνωσε ήδη εξάμηνη παράταση της προθεσμίας υποβολής αντιρρήσεων και μείωση του σχετικού τέλους κατά 50%, ενώ οι αρμόδιες υπηρεσίες επεξεργάζονται τις αναγκαίες νομοθετικές παρεμβάσεις.
Επιστροφή χρημάτων
Με δεδομένο ότι αρκετοί πολίτες έχουν υποβάλει ήδη αντιρρήσεις κατά των αναμορφωμένων χαρτών, το ΥΠΕΝ ετοιμάζει διάταξη προκειμένου να τους επιστραφούν τα μισά χρήματα και να μη δημιουργηθούν αδικίες. Σύμφωνα με απόλυτα επιβεβαιωμένες πληροφορίες, η διαφορά που προκύπτει μετά τη μείωση του τέλους αντιρρήσεων κατά 50% θα πιστωθεί στον λογαριασμό τους. Η επιστροφή των χρημάτων αφορά μόνο τις νέες αντιρρήσεις, όσες δηλαδή υποβλήθηκαν από τον Ιανουάριο και μετά, όταν άρχισε η ανάρτηση των αναμορφωμένων δασικών χαρτών.
Οσες τώρα είχαν υποβληθεί κατά των δασικών χαρτών πριν από την απόσυρση και αναμόρφωσή τους (από το 2017 μέχρι και το φθινόπωρο του 2020) μπαίνουν άμεσα στο μικροσκόπιο των Επιτροπών Αντιρρήσεων. Πρόκειται για περισσότερες από 170.000 αντιρρήσεις, που παραμένουν σε εκκρεμότητα και η εξέτασή τους αναμένεται να εκκινήσει μέχρι το τέλος του μήνα.
Αναμφίβολα οι χάρτες αποτελούν ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για να αναδειχθούν και να επιλυθούν προβλήματα δεκαετιών. Συνιστούν ένα σύνθετο και δύσκολο εγχείρημα, ο τρόπος όμως που το χειρίστηκαν τόσο η νυν κυβέρνηση όσο και η προηγούμενη μαρτυρά μια προχειρότητα που θέτει σε κίνδυνο την αξιοπιστία του ίδιου του εγχειρήματος. Δεν είναι τυχαίο ότι σε πολλές περιοχές της χώρας οι δασικοί χάρτες αποτελούν το πρώτο θέμα συζήτησης μεταξύ των κατοίκων, καθώς η λανθασμένη αποτύπωση εκτάσεων φέρνει δεκάδες χιλιάδες πολίτες, κυρίως αγρότες και κτηνοτρόφους, σε απόγνωση, βλέποντας τις περιουσίες τους να χαρακτηρίζονται δασικές.
Οι αναμορφωμένοι χάρτες δεν είναι τελικά και τόσο αναμορφωμένοι, ελάχιστα λάθη της διοίκησης έχουν διορθωθεί, ενώ δεν έχει ληφθεί υπόψη το ιδιαίτερο καθεστώς που ισχύει σε διάφορες περιοχές της χώρας, όπως στα Δωδεκάνησα, στα νησιά του Ιονίου, στις Κυκλάδες και μέρος της Κρήτης.
Αναζητώντας τον χαρακτηρισμό των ακινήτων τους δεκάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες διαπίστωσαν ότι στους αναμορφωμένους δασικούς χάρτες οι εκτάσεις τους απεικονίζονται ως δασικές. Οικόπεδα, καλλιέργειες, βοσκοτόπια, ελαιώνες, κατοικίες, δρόμοι, λιμάνια, ακόμα και παραλιακές εκτάσεις εμφανίζονται ως δασικές ή αναδασωτέες εκτάσεις. Σε πολλές περιπτώσεις δεν έχουν ενσωματωθεί, όπως θα έπρεπε, οι πράξεις της διοίκησης, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται πολλά πρόδηλα σφάλματα (λάθη δηλαδή του Δημοσίου), για τα οποία οι πολίτες δεν φέρουν καμία ευθύνη.
Παράταση, διασκέψεις και επαφές
Η ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος διαμηνύει ότι έχει αντιληφθεί το πρόβλημα και θα προχωρήσει στις απαραίτητες νομοθετικές πρωτοβουλίες. Στο πλαίσιο αυτό έχει συσταθεί στο υπουργείο ειδική νομοπαρασκευαστική επιτροπή, θέτοντας επί τάπητος όλα τα ζητήματα που έχουν προκύψει.
Οι συσκέψεις του υπουργού, Κώστα Σκρέκα, και των υφυπουργών, Νίκου Ταγαρά, και Γιώργου Αμυρά με τις αρμόδιες υπηρεσίες είναι συνεχείς, όπως και με φορείς περιοχών που παρατηρούνται οι περισσότερες στρεβλώσεις. Μέσα στο Σαββατοκύριακο μάλιστα ο μεν υπουργός βρέθηκε στην Κρήτη, όπου είχε συναντήσεις με εκπροσώπους τοπικών
Αρχών, αγροτών, μηχανικών και φορέων του νησιού, ο δε κ. Αμυράς στα Δωδεκάνησα, πραγματοποιώντας αντίστοιχες επαφές.
Το αποκορύφωμα ήταν η σύσκεψη με τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, στο Μέγαρο Μαξίμου, μετά το πέρας της οποίας ανακοινώθηκαν η παράταση έξι μηνών για την
υποβολή αντιρρήσεων από τους πολίτες επί του περιεχομένου των δασικών χαρτών και η μείωση του τέλους άσκησης αντιρρήσεων κατά 50%. Οι σχετικές προθεσμίες εξέπνεαν το δίμηνο Μαΐου – Ιουνίου και θεωρούνταν ασφυκτικές, ειδικά σε συνθήκες πανδημίας και όλων των δυσκολιών που απορρέουν από αυτήν.
Με την παράταση της υποβολής αντιρρήσεων έως το τέλος του έτους το υπουργείο δίνει τον απαιτούμενο χρόνο και στις αρμόδιες υπηρεσίες του για εσωτερικές και οριζόντιες διορθώσεις του θεματικού περιεχομένου των δασικών χαρτών. Στη συνάντηση συζητήθηκαν οι πρωτοβουλίες που θα αναληφθούν άμεσα για την επίλυση των προβλημάτων που κληρονομήθηκαν από τον νόμο 4389/2016 της προηγούμενης κυβέρνησης, οι διατάξεις του οποίου έχουν καταπέσει με αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, σε ό,τι αφορά τόσο τις οικιστικές πυκνώσεις όσο και τις εκχερσωμένες εκτάσεις.
Οριζόντιες παρεμβάσεις μετά την εκδίκαση τριών προσφυγών στο ΣτΕ
Σύμφωνα με τον υπουργό Περιβάλλοντος, Κώστα Σκρέκα, οι διορθώσεις των αστοχιών στους δασικούς χάρτες θα γίνουν με οριζόντιες εσωτερικές διαδικασίες, δίχως να χρειάζεται να προηγηθεί υποβολή αντίρρησης και χωρίς κόστος για τους πολίτες. Οι αρμόδιες υπηρεσίες εξετάζουν ξανά τους χάρτες και βλέπουν πού υπάρχουν αυτά τα σφάλματα. Οι πολίτες θα πρέπει να περιμένουν να διορθωθούν τα πρόδηλα σφάλματα, να συμπεριληφθούν στους δασικούς χάρτες οι αποφάσεις της διοίκησης που δεν έχουν συμπεριληφθεί, και να δοθεί λύση στα προβλήματα που έχουν προκύψει.
Το ΥΠΕΝ ετοιμάζει νομοθετικές και διοικητικές πρωτοβουλίες για την επίλυση των θεμάτων που έχουν προκύψει, πάντα με γνώμονα το Σύνταγμα της Ελλάδας, τη νομολογία όπως έχει διαμορφωθεί από τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας και το περί δικαίου αίσθημα του πολίτη.
Σύμφωνα, πάντως, με πληροφορίες, οι ρυθμίσεις αυτές δεν πρόκειται να κατατεθούν πριν το ΣτΕ εκδώσει την απόφασή του επί των τριών προσφυγών κατά της αναθεώρησης των δασικών χαρτών. Η αίτηση ακυρώσεως του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, της Πανελλήνιας Ενωσης Δασολόγων Δημοσίων Υπαλλήλων και επτά περιβαλλοντικών οργανώσεων κατά της υπουργικής απόφασης του πρώην υπουργού Περιβάλλοντος Κωστή Χατζηδάκη για την αναμόρφωση των δασικών χαρτών εκδικάστηκε στις 19 Μαρτίου και πλέον όλοι αναμένουν την ετυμηγορία του δικαστηρίου. Σε περίπτωση που οι δύο
προσφυγές γίνουν δεκτές, το έργο των δασικών χαρτών θα πρέπει ουσιαστικά να αρχίσει από την αρχή.
Δασωμένοι αγροί
Οι παρεμβάσεις του υπουργείου θα αφορούν τους δασωμένους αγρούς, τις εκχερσωμένες δασικές εκτάσεις, τις χορτολιβαδικές εκτάσεις και την ισχύ του τεκμηρίου υπέρ του
Δημοσίου. Το πρώτο θέμα που αναμένεται να λυθεί είναι αυτό του ασπάλαθου. Το είδος αυτό της μεσογειακής χλωρίδας (επιστημονική ονομασία Calicotome villosa, Καλυκοτόμη η εριότριχος, οικογένεια ψυχανθών) θεωρείται σήμερα ότι ανήκει στη δασική βλάστηση, ωστόσο πρόθεση του υπουργείου είναι να το «μεταφέρει» στη χορτολιβαδική.
Με τον τρόπο αυτόν εκτιμάται ότι θα ξεμπλοκάρουν αρκετές εκτάσεις στα νησιά του Αιγαίου και στην Κρήτη. Οσον αφορά τους δασωμένους αγρούς, πρόκειται για πρώην αγροτικές εκτάσεις που έχουν δασωθεί, με αποτέλεσμα να υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, όπως για παράδειγμα διεκδικήσεις από το Δημόσιο ή και χρονοβόρες διαδικασίες για τον προσδιορισμό της χρήσης.
Καλλιεργούμενες εκτάσεις
Το υπουργείο εξετάζει πώς θα ενσωματωθούν στους δασικούς χάρτες καλλιεργούμενες εκτάσεις καταχωρισμένες στο ελαιοκομικό μητρώο, στο αμπελουργικό μητρώο, στη βάση δεδομένων του ΟΣΔΕ, καθώς και δασωμένοι αγροί (με χαρακτηρισμό ΑΔ) και εκχερσώσεις (με χαρακτηρισμό ΔΑ) χωρίς την προϋπόθεση ύπαρξης διοικητικών πράξεων, θεωρώντας πρόδηλο λάθος άλλο χαρακτηρισμό για αυτές πλην του αγροτικού.
Για τις εκχερσωμένες εκτάσεις αναζητείται λύση σύννομη με τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, που ήδη έχει κρίνει αντισυνταγματική τη ρύθμιση της κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ για την εξαγορά εκχερσωμένων εκτάσεων από τους αγρότες, προκειμένου να μπορούν να συνεχίσουν να τις καλλιεργούν. Μεγάλο ζήτημα έχει ανακύψει και με την κυριότητα του Δημοσίου επί εκτάσεων, με πολλά νησιά να βρίσκονται σε ειδικό καθεστώς. Με δεδομένο το ιδιαίτερο ιδιοκτησιακό καθεστώς και τη μη ισχύ του τεκμηρίου της ιδιοκτησίας του Δημοσίου, το αίτημα φορέων και πολιτών είναι το Ελληνικό Δημόσιο να μην εγείρει αξιώσεις σε καμία έκταση ανεξαρτήτως χαρακτηρισμού, πέραν ειδικών περιπτώσεων όπως εθνικά πάρκα, απαλλοτριωμένες εκτάσεις, δημόσια κτήματα με τίτλους κυριότητας, οι οποίες περιπτώσεις θα καθορίζονται εκ των προτέρων.
Βάφτισαν όλη την Ελλάδα… δάσος!
Η ανάρτηση των δασικών χαρτών έφερε τους κατοίκους πολλών περιοχών προ δυσάρεστων εκπλήξεων. Σχεδόν όλη η Κρήτη αποτυπώνεται «πράσινη», με αγρότες και κτηνοτρόφους να διαπιστώνουν ξαφνικά ότι οι εκτάσεις που καλλιεργούσαν τόσα χρόνια εμφανίζονται ως δασικές, ενώ αλαλούμ επικρατεί και για τα βοσκοτόπια. Μεγάλο είναι το πρόβλημα με τους ελαιώνες, οι οποίοι αναπτύχθηκαν ως επί το πλείστον σε περιοχές που είχαν ήδη βλάστηση, με συνέπεια να αποτυπώνονται στους χάρτες ως δάσος, παρότι για 60 χρόνια επιδοτούνταν από το κράτος. Ενδεικτικό των πολλών αστοχιών στον χάρτη του νομού Χανίων είναι ότι μεγάλο μέρος του λιμανιού των Σφακίων χαρακτηρίζεται χορτολιβαδική έκταση!
Στο Ρέθυμνο η ανάρτηση αποκαλύπτει σωρεία λαθών, εμπεριέχει μάλιστα πάρα πολλά πρόδηλα σφάλματα, δηλαδή περιουσίες ανθρώπων οι οποίες έχουν αποχαρακτηριστεί με τελεσίδικη απόφαση φαίνονται πάλι ως δασικές. Στους δασικούς χάρτες του Λασιθίου έχουν συμπεριληφθεί τμήματα του εθνικού και επαρχιακού δικτύου, οικίες πολιτών με νόμιμες οικοδομικές άδειες, παραλιακές εκτάσεις, ακόμα και ολόκληροι ελαιώνες έχουν χαρακτηριστεί αναδασωτέες εκτάσεις.
Δωδεκάνησα και βόρειο Αιγαίο
Με την ίδια έκπληξη και αγανάκτηση υποδέχτηκαν τους δασικούς χάρτες και οι κάτοικοι των Δωδεκανήσων. Σε πολλά νησιά το μεγαλύτερο μέρος της έκτασής τους έχει χαρακτηριστεί δασικό με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους ιδιοκτήτες γης και ειδικά για τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους, οι οποίοι πρέπει να κατέχουν μεγάλες εκτάσεις γης για να μπορούν να τις αξιοποιήσουν. Τεράστιες χορτολιβαδικές εκτάσεις εμφανίζονται ως δασικές, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να χαθούν περιουσίες.
Η συντριπτική πλειονότητα των εκτάσεων σε Πάτμο και Σύμη (περίπου το 90%) χαρακτηρίζονται δασικές, το ίδιο ισχύει και για την Αστυπάλαια αλλά και για την Τήλο, ενώ αστοχίες καταγράφονται επίσης σε Κάρπαθο, Κάσο, Ρόδο και Κω. Στα νησιά του βορείου Αιγαίου και ειδικά στη Λέσβο και τη Λήμνο αγρότες και κτηνοτρόφοι βρίσκονται σε απόγνωση, καθώς πάνω από το 50% των δύο νησιών αποτυπώνεται ως δασικό, θέτοντας σε κίνδυνο τις επιδοτήσεις και, φυσικά, την αξία της γης τους. Στην Αιτωλοακαρνανία χιλιάδες παραγωγοί καλούνται να υποβάλουν αντιρρήσεις για εκτάσεις που καλλιεργούνται και συνδέονται με επιδοτήσεις εδώ και δεκαετίες. Στα νησιά του Ιονίου η μεγαλύτερη έκταση αποτυπώνεται ως δάσος, καθώς φαίνεται ότι δεν έχει ληφθεί υπόψη ότι στα Ιόνια Νησιά δεν υφίσταται ιδιοκτησιακό καθεστώς του Δημοσίου επί των δασικών εκτάσεων, οι οποίες ανήκαν σε ιδιώτες.
Στη Λευκάδα και την Κέρκυρα δεν είναι λίγοι εκείνοι που στην προσπάθειά τους να εντοπίσουν στον χάρτη τους χαρακτηρισμούς των ιδιοκτησιών τους διαπίστωσαν ότι έχουν μετατραπεί από τη μία μέρα στην άλλη σε δάσος. Ακόμα μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα στην Κεφαλλονιά και την Ιθάκη, προκαλώντας πονοκέφαλο σε σημαντικό αριθμό κατοίκων τους. Στους αναμορφωμένους χάρτες τα δύο νησιά έχουν χαρακτηριστεί δάσος σχεδόν απ’άκρη σ’άκρη, καθώς φαίνεται ότι δεν έχουν ληφθεί υπόψη οι ήδη υπάρχουσες τελεσίδικες πράξεις χαρακτηρισμού, οι παραχωρήσεις, οι αγροτικές εκτάσεις που καλλιεργούνται και οι δικαστικές αποφάσεις. Η οικεία Διεύθυνση Δασών φαίνεται ότι έχει δηλώσει ως δημόσιες δασικές εκτάσεις πάνω από 10.000 γεωτεμάχια.
