Σχεδόν δέκα χρόνια μετά την έναρξη της ανάρτησης των δασικών χαρτών, το γαϊτανάκι των παρατάσεων συνεχίζεται. Νέα προθεσμία για την υποβολή αντιρρήσεων η 15η Ιουλίου, χωρίς κανένας να μπορεί να βάλει το χέρι του στη φωτιά ότι θα είναι και η τελευταία. Αυτό που θεωρείται σίγουρο είναι το έντονο παρασκήνιο πίσω από την απόφαση για την παράταση της διαδικασίας κατά 45 ημέρες.
- Του Βασίλη Παπακωνσταντόπουλου
Μία παράταση που κρίνεται επιβεβλημένη, αν λάβουμε υπόψη τα ανεπίλυτα προβλήματα σε πολλές περιοχές της χώρες, όπως η Κρήτη, οι Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα και τα νησιά του Ιονίου. Για τη διευκόλυνση όσων δεν έχουν υποβάλει ακόμα αντιρρήσεις, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας περιορίζει στο ελάχιστο τα δικαιολογητικά που πρέπει να συνοδεύουν την αίτηση, μεταθέτοντας την υποβολή τους για αργότερα. Η κυβέρνηση, πάντως, πιέζεται και από τις δεσμεύσεις που έχει λάβει έναντι των θεσμών, βάσει των οποίων θα πρέπει μέχρι τον Οκτώβριο να έχει κυρώσει τους δασικούς χάρτες στο 90% της επικράτειας.
Αυτός είναι και ο λόγος που αρχικά η ηγεσία του ΥΠΕΝ απέρριπτε κατηγορηματικά το ενδεχόμενο νέας παράτασης. Κάτι που ξεκαθάριζε με επίσημη ανακοίνωσή του στις 26 Μαΐου, υπογραμμίζοντας ότι η προθεσμία υποβολής αντιρρήσεων θα εξέπνεε στις 31 Μαΐου. Μέσα σε τέσσερις ημέρες, όμως, άλλαξε ρότα. «Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί από την ενεργειακή κρίση, οι οποίες δυσχεραίνουν τις οικονομικές συναλλαγές των πολιτών, σε συνδυασμό με τα τεχνικά προβλήματα στις ψηφιακές πλατφόρμες του Ελληνικού Κτηματολογίου, ανακοινώνει ότι χορηγείται παράταση για την υποβολή αντιρρήσεων επί του περιεχομένου των δασικών χαρτών για 45 ημέρες. Η παράταση αφορά τους δασικούς χάρτες που αναρτήθηκαν εντός του 2021 για τους οποίους η προθεσμία υποβολής αντιρρήσεων εκπνέει στις 31 Μαΐου. Η νέα καταληκτική ημερομηνία για την υποβολή αντιρρήσεων είναι η 15η Ιουλίου 2022» ανέφερε η νέα ανακοίνωση του ΥΠΕΝ στις 30 Μαΐου.
Προφανώς οι συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί από την ενεργειακή κρίση δυσχεραίνουν τις οικονομικές συναλλαγές των πολιτών, όπως και τα τεχνικά προβλήματα στις ψηφιακές πλατφόρμες του Ελληνικού Κτηματολογίου. Δυσκολίες, όμως, που υπήρχαν και στις 26 Μαΐου, όταν το υπουργείο διεμήνυε ότι δεν θα παραταθεί η διαδικασία. Ο βασικός λόγος, λοιπόν, που το ΥΠΕΝ άλλαξε στάση ήταν οι πιέσεις βουλευτών, περιφερειαρχών και φορέων από πολλές περιοχές της χώρας. Είναι χαρακτηριστικό ότι με επίσημες τοποθετήσεις τους βουλευτές της Ν.Δ… ανακοίνωσαν την παράταση της προθεσμίας πριν από το υπουργείο, επικαλούμενοι σχετική δέσμευση της πολιτικής ηγεσίας. Στο μόνο που διαψεύστηκαν τελικά ήταν η καταληκτική ημερομηνία, καθώς οι αρχικές πληροφορίες έκαναν λόγο για τις 30 Ιουνίου, με το ΥΠΕΝ να μεταθέτει την προθεσμία έως τις 15 Ιουλίου.
Πώς υποβάλλονται οι ενστάσεις. Πόσο κοστίζει το ειδικό τέλος
Οι ενδιαφερόμενοι, λοιπόν, έχουν ακόμα 40 ημέρες στη διάθεσή τους για να υποβάλλουν αντιρρήσεις ή πρόδηλα σφάλματα κατά των δασικών χαρτών που αναρτήθηκαν εντός του 2021. Οι αντιρρήσεις θα πρέπει να υποβληθούν μέχρι τις 15 Ιουλίου ηλεκτρονικά στην ιστοσελίδα του Κτηματολογίου (https://www.ktimatologio.gr/el/e-services/civilians) συνοδευόμενες από την οριοθέτηση του πολυγώνου που αφορά στο αίτημα, την επίκληση της ύπαρξης έννομου συμφέροντος και τη δέσμευση για την καταβολή του ειδικού τέλους. Η σύνδεση στην εφαρμογή γίνεται καταχωρίζοντας τους προσωπικούς κωδικούς TAXISnet. Ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να συμπληρώσει τα προσωπικά στοιχεία και τα στοιχεία επικοινωνίας.
Μετά την υποβολή της αντίρρησης και με καταληκτική προθεσμία δέκα ημερών μετά τη λήξη της προθεσμίας των αντιρρήσεων, αποστέλλεται από τον ενδιαφερόμενο στο οικείο Σημείο Υποστήριξης της Ανάρτησης Δασικού Χάρτη (ΣΥΑΔΧ) φάκελος, στον οποίο περιλαμβάνονται κατ’ ελάχιστο το αντίγραφο της φόρμας των υποβληθεισών αντιρρήσεων, εκτυπωμένο και υπογεγραμμένο (εκδίδεται από την ηλεκτρονική εφαρμογή), τα στοιχεία που αποδεικνύουν την καταβολή του ειδικού τέλους ή το αποδεικτικό υποβολής αντίρρησης που εκδίδεται από την ηλεκτρονική εφαρμογή και το έννομο συμφέρον. Στον φάκελο αποστολής αναγράφεται υποχρεωτικά το όνομα του ενδιαφερομένου και ο αριθμός πρωτοκόλλου των αντιρρήσεων που υποβλήθηκαν. Τα παραπάνω στοιχεία εξασφαλίζουν το παραδεκτό του αιτήματος.
Συμπληρωματικά αποδεικτικά στοιχεία (όπως έκθεση φωτοερμηνείας, τοπογραφικό διάγραμμα κ.λπ.), που επικαλείται ο ενδιαφερόμενος, μπορούν να συμπεριλαμβάνονται είτε στην ανωτέρω αλληλογραφία ή να κατατίθενται στην Επιτροπή Εξέτασης Αντιρρήσεων (ΕΠΕΑ) κατά την εξέταση της αντίρρησης.
Για την υποβολή αντίρρησης είναι απαραίτητο να καταβληθεί σχετικό τέλος, το ύψος του οποίου εξαρτάται από την έκταση της περιοχής, της οποίας αμφισβητείται ο χαρακτηρισμός. Συγκεκριμένα: έως και 100 τ.μ. 10 ευρώ, έως και 1.000 τ.μ. 40 ευρώ, από 1 έως 5 στρέμματα 90 ευρώ, από 5 έως 10 στρέμματα 180 ευρώ, από 10 έως 20 στρέμματα 350 ευρώ, από 20 έως 100 στρέμματα 700 ευρώ, από 100 έως 300 στρέμματα 1.400 ευρώ και πάνω από 300 στρέμματα 3.300 ευρώ.
Το ειδικό τέλος υπολογίζεται αυτόματα από την εφαρμογή. Επισημαίνεται ότι για να γίνει ο υπολογισμός του τέλους ορθά, χωρίς περιττή επιβάρυνση, θα πρέπει κατά την υποβολή της αντίρρησης να έχει κάποιος επιλέξει μόνο τα τμήματα της ιδιοκτησίας του, για τα οποία επιθυμεί να επανεξεταστεί ο χαρακτηρισμός. Το τέλος μπορεί να πληρωθεί με δύο τρόπους. Κατά τη διάρκεια της υποβολής της αντίρρησης ηλεκτρονικά, με τη χρήση κάρτας, στο τελευταίο στάδιο της διαδικασίας. Σε τραπεζικό κατάστημα ή μέσω web banking. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να καταχωριστεί με προσοχή ο 20ψήφιος κωδικός πληρωμής για να ταυτοποιηθεί η πληρωμή.
Για την αίτηση Διόρθωσης Προδήλου Σφάλματος
Η αίτηση Διόρθωσης Προδήλου Σφάλματος είναι μια διαδικασία με την οποία μπορεί κάποιος να αιτηθεί τη διόρθωση συγκεκριμένων κατηγοριών σφαλμάτων του δασικού χάρτη ατελώς. Οι αιτήσεις αυτές διορθώνουν προφανή σφάλματα τεχνικής φύσης ή φωτοερμηνείας, εξετάζονται σε υπηρεσιακό επίπεδο από τις τοπικές αρμόδιες δασικές υπηρεσίες και, εφόσον υπάρχει συμφωνία για το πρόδηλο του σφάλματος, γίνεται η σχετική διόρθωση.
Οι αιτήσεις Διόρθωσης Προδήλου Σφάλματος δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται στις περιπτώσεις ουσιαστικής αμφισβήτησης του δασικού χαρακτήρα μιας περιοχής, αλλά σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Στην περίπτωση που διαπιστωθεί ότι μια αίτηση Διόρθωσης Προδήλου Σφάλματος δεν εμπίπτει στις συγκεκριμένες περιπτώσεις, δίνεται η δυνατότητα στον ενδιαφερόμενο να την υποβάλει ως αντίρρηση, πληρώνοντας και το τέλος που αναλογεί σε αυτήν.
Η αίτηση Διόρθωσης Προδήλου Σφάλματος υποβάλλεται με δύο τρόπους. Είτε ηλεκτρονικά, μέσω της ειδικής διαδικτυακής εφαρμογής στον ιστότοπο του Ελληνικού Κτηματολογίου, για όσο διάστημα διαρκεί η ανάρτηση των δασικών χαρτών, είτε αυτοπροσώπως στις τοπικές διευθύνσεις δασών (μόνο με ραντεβού). Η διαδικασία της ηλεκτρονικής υποβολής καθώς και τα απαραίτητα δικαιολογητικά είναι τα ίδια με αυτά της υποβολής αντιρρήσεων.
Ποιες εκτάσεις αποχαρακτηρίζονται μετά τις τελευταίες ρυθμίσεις
Τους τελευταίες μήνες το υπουργείο Περιβάλλοντος έχει προχωρήσει σε σειρά νομοθετικών παρεμβάσεων για τον αποχαρακτηρισμό εκτάσεων, με πιο πρόσφατη αυτή για τους δασωμένους αγρούς. Οι πολίτες αποκτούν δικαίωμα κατοχύρωσης με χρησικτησία των εκτάσεων που έχουν χαρακτηριστεί δασωμένοι αγροί. Το Δημόσιο μέχρι σήμερα δεν διεκδικούσε την κυριότητα μόνον εφόσον ιδιώτης προσκόμιζε τίτλο παλαιότερο του 1946. Πλέον δεν προβάλλει δικαιώματα κυριότητας σε εκτάσεις που εμφανίζονται στις αεροφωτογραφίες του 1945 ή εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς, του 1960, με αγροτική μορφή που δασώθηκαν μεταγενέστερα, ανεξάρτητα από τη μορφή που απέκτησαν αργότερα, επί των οποίων το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας βάσει τίτλου. Πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής που έχουν εκδοθεί για τις εκτάσεις αυτές ανακαλούνται ακόμη και αν τελεσιδίκησαν δικαστικά. Η ρύθμιση αυτή αφορά ουσιαστικά όλες τις περιοχές όπου ισχύει το τεκμήριο υπέρ του Δημοσίου.
Βάσει του ίδιου νόμου δεν υπάγονται πλέον στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας και επιτρέπεται η απομάκρυνση της φυόμενης δασικής βλάστησης, έπειτα από άδεια του οικείου δασάρχη ή του διευθυντή Δασών εάν δεν υφίσταται δασαρχείο στον νομό, κατόπιν αιτήσεως του προσώπου που προβάλλει δικαιώματα κυριότητας στην έκταση. Ο ενδιαφερόμενος, προκειμένου να αποδείξει το έννομο συμφέρον του να αιτηθεί την απομάκρυνση της δασικής βλάστησης, συνυποβάλλει με την αίτησή του είτε συμβολαιογραφικούς τίτλους είτε δήλωση στοιχείων ακινήτων (Ε9) ή ένορκες βεβαιώσεις ή οποιοδήποτε άλλο στοιχείο από το οποίο να πιθανολογείται ο νομικός δεσμός του με το ακίνητο. Διοικητικές πράξεις που εκδόθηκαν κατ’ εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας για την προστασία των ανωτέρω εκτάσεων, ανακαλούνται.
Στην ίδια διαδικασία υπάγονται και τα ακίνητα δασικού χαρακτήρα που διατέθηκαν ως κληροτεμάχια, τα οποία εμφανίζονται στις πλησιέστερες στον χρόνο της παραχώρησης αεροφωτογραφίες με αγροτική μορφή και δασώθηκαν μεταγενέστερα, ανεξάρτητα από τη μορφή που απέκτησαν αργότερα.
Πέρα από αυτό, εκτάσεις με εμβαδόν έως 30 στρέμματα μπορεί να χρησιμοποιηθούν για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση, χωρίς να επιτρέπεται περαιτέρω αλλαγή της χρήσης τους. Δικαίωμα να ζητήσουν την αλλαγή της χρήσης για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση έχουν όσοι αξιώνουν δικαιώματα κυριότητας επί των ανωτέρω εκτάσεων, δυνάμει τίτλων νόμιμα μεταγεγραμμένων. Η αλλαγή της χρήσης επιτρέπεται, κατόπιν άδειας που χορηγείται από τον γενικό διευθυντή Δασών στον οποίο υπάγεται η αρμόδια δασική υπηρεσία, έπειτα από εισήγηση του οικείου δασάρχη ή του διευθυντή Δασών, εάν δεν υφίσταται δασαρχείο στον νομό. Ειδικά, για εκτάσεις μεγαλύτερες των 5 στρεμμάτων, προκειμένου να χορηγηθεί άδεια, διαπιστώνεται, με βάση σχετική οικονομοτεχνική μελέτη, η οποία συνοδεύεται από τοπογραφικό διάγραμμα της έκτασης και συντάσσεται από ιδιώτη γεωτεχνικό επιστήμονα. Στις ανωτέρω εκτάσεις, πέραν της επιτρεπτής επέμβασης, εφαρμόζονται και οι υπόλοιπες διατάξεις της δασικής νομοθεσίας περί επιτρεπτών επεμβάσεων.
Η ταλαιπωρία των πολιτών και η υποστελέχωση των υπηρεσιών
Οι παρεμβάσεις της ηγεσίας του υπουργείου Περιβάλλοντος επιχείρησαν να λύσουν μία σειρά από ζητήματα, όπως οι δασωμένοι αγροί ή οι εκτάσεις με φρυγανική βλάστηση. Υπάρχουν, όμως, και άλλα προβλήματα, τα οποία εξακολουθούν να ταλαιπωρούν τους πολίτες σε πολλές περιοχές της χώρας. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που οι αναμορφωμένοι από τη διοίκηση δασικοί χάρτες δεν ενσωμάτωσαν όλα τα πρόδηλα σφάλματα, ενώ εκκρεμεί η εξέταση περισσότερων από 120.000 αντιρρήσεων.
Παράλληλα, δεν έχει ακόμα ρυθμιστεί νομοθετικά το ζήτημα των εκχερσωμένων εκτάσεων, μία ρύθμιση που, σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, αναμένεται εντός του καλοκαιριού. «Πονοκέφαλο» αποτελεί και η υποστελέχωση των υπηρεσιών, κάτι που καθυστερεί την εξέταση των πρόδηλων σφαλμάτων. Υπάρχουν και περιοχές με ειδικότερα προβλήματα, όπως τα Δωδεκάνησα, με τον βουλευτή της Ν.Δ. Μάνο Κόνσολα να υπογραμμίζει σε ερώτησή του του προς τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστα Σκρέκα ότι σε αρκετές περιοχές των Δωδεκανήσων η ανάρτηση των δασικών χαρτών έχει γίνει με τη μορφή σκίτσων. Αυτό σημαίνει ότι ιδιοκτησίες που έχουν τίτλο και απεικονίζονται με ακρίβεια στους χάρτες του Κτηματολογίου δεν απεικονίζονται στον δασικό χάρτη.
Το αποτέλεσμα είναι ο πολίτης να μην έχει τις πλήρεις συντεταγμένες οι οποίες είναι απαραίτητες προκειμένου να καταθέσει ένσταση ή αντιρρήσεις στο σύστημα, γεγονός που καθιστά δύσκολο έως αδύνατο τον εντοπισμό ιδιοκτησιών προκειμένου να υποβληθούν αντιρρήσεις. Ο κ. Κόνσολας επισημαίνει ότι δασικοί χάρτες στα Δωδεκάνησα πρέπει να στηρίζονται στις μερίδες ιδιοκτησίας όπως απεικονίζονται αριθμημένα στο Κτηματολόγιο, προκειμένου να μπορεί ο πολίτης να εντοπίζει την ιδιοκτησία του πάνω στον δασικό χάρτη. Πέρα από αυτό, ένας μεγάλος αριθμός πολιτών με ιδιοκτησίες είναι απόδημοι Ελληνες που ζουν μονίμως στο εξωτερικό και επισκέπτονται την πατρίδα για λίγες ημέρες κάθε χρόνο ή οι περισσότεροι με ακόμα πιο αραιή συχνότητα. Για αυτούς τους ανθρώπους δεν πρέπει να υπάρχει καταληκτική ημερομηνία για την υποβολή αντιρρήσεων για τους δασικούς χάρτες. Με δεδομένα τα προβλήματα που υπάρχουν, ακόμα και αυτοί που θα έρθουν φέτος για λίγες ημέρες στην Ελλάδα δεν θα έχουν τον χρόνο αλλά και τη δυνατότητα να ασκήσουν τα δικαιώματά τους.
Από την πλευρά της η Περιφερειακή Ενωση Δήμων Κρήτης θεωρεί αναγκαίο να εκδοθεί ερμηνευτική εγκύκλιος του αρμόδιου υπουργού, με την οποία να δοθεί εντολή στις δασικές υπηρεσίες να μην υποβάλλουν δηλώσεις εγγραφής δικαιωμάτων του Δημοσίου αν δεν υπάρχουν τίτλοι ιδιοκτησίας. Αναφέρει, επίσης, ότι οι «διορθωμένοι» δασικοί χάρτες αναρτήθηκαν χωρίς να ενσωματωθούν σε αυτούς οι τελευταίες μεταρρυθμίσεις, λόγω της υποστελέχωσης των αρμόδιων υπηρεσιών, της παντελούς ελλείψεως οδηγιών εκ μέρους του υπουργείου για την εφαρμογή τους, αλλά και γιατί ορισμένες εξ αυτών είναι μεταγενέστερες της ημερομηνίας αναρτήσεως. Στα προβλήματα στέκεται και ο Δικηγορικός Σύλλογος Κέρκυρας, σημειώνοντας σε ψήφισμά του ότι ιδιαίτερα στην Κέρκυρα και στην Επτάνησο εν γένει, η κατάσταση είναι εξεχόντως προβληματική και ότι τα λάθη είναι τόσο πολλά που η πενιχρή νέα παράταση είναι εξαιρετικά ανεπαρκής, ζητώντας παράταση της προθεσμίας υποβολής των αντιρρήσεων σε όλη την Ελλάδα για τουλάχιστον ένα έτος.