Είναι ο Πάπας Φραγκίσκος “συντηρητικός” ή “προοδευτικός”; Προφανώς ο ποντίφηκας είναι πάνω από όλα Καθολικός – αλλά αυτός ο (αυτο)προσδιορισμός δεν γίνεται αντιληπτό από τους πολλούς ότι υπερβαίνει τις νεωτερικές πολιτικές οριοθετήσεις. Και τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο ενδιαφέροντα, όταν ο Επίσκοπος της Ρώμης κατορθώνει να συνδυάζει θέσεις που θεωρούνται κατά παράδοση “συντηρητικές” με θέσεις θεωρούμενες ως “προοδευτικές” υπό το ίδιο σκεπτικό – που στο επίκεντρό του θέτει την έννοια της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
- Του Κώστα Ράπτη
Φυσικά, ο σύγχρονος Ρωμαιοκαθολικισμός μόνο αλώβητος δεν έχει μείνει από τους “πολιτισμικούς πολέμους” των ημερών μας – με τους φανατικούς παραδοσιοκράτες να καταγγέλλουν τον κατά κόσμον Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο περίπου ως αιρετικό (λόγω των ανοιγμάτων του σε θέματα όπως η μετάληψη των διαζευγμένων, η πιθανή αναβίωση του θεσμού των διακονισσών ή η λήψη αγιασμού από άτομα σε ομοφυλόφιλη συντροφική σχέση) και τους περισσότερο “woke” να εκφράζουν κάθε τρεις και λίγο την απογοήτευσή τους, όποτε ο Πάπας επιβεβαιώνει την παραδοσιακή εκκλησιαστική διδασκαλία σε διάφορα θέματα.
Η διαίρεση έχει και διάσταση πλανητική,καθώς στον μεν παγκόσμιο Βορρά οι πιστοί (και όχι μόνο αυτοί) μοιάζουν ολότελα απορροφημένοι από τα ζητήματα της σεξουαλικής ηθικής, είτε τοποθετούνται συντηρητικά είτε όχι, ενώ στον παγκόσμιο Νότο, που αποτελεί το κύριο “μέτωπο” δημογραφικής εξαπλώσεως του Ρωμαιοκαθολικισμού, οι τοπικές εκκλησίες εκδηλώνουν πλήρη απροθυμία να εμπλακούν σε αντίστοιχα “ανοίγματα”, και συγχρόνως, από την άλλη, τοποθετούνται ηχηρά και με τοποθετήσεις “αριστερόστροφες” σε προβλήματα περισσότερο κρίσιμα για τις δικές τους κοινωνίες, όπως είναι οι πολεμικές συγκρούσεις, η ανισότητα, η διαφθορά των κυβερνώντων κ.ο.κ.
Το μεγάλο θέμα της «Απεριόριστης Αξιοπρέπειας»
Απέναντι σε όλα αυτά, η “θεολογία του άρραφου χιτώνα” (που παραπέμπει βεβαίως στην ευαγγελική διήγηση για τον άρραφο χιτώνα του Ιησού) υποστηρίζει ότι δεν μπορεί κανείς να είναι Καθολικός “α λα καρτ”, λ.χ. απορρίπτοντας την θανατική ποινή αλλά αποδεχόμενος τις εκτρώσεις, αλλά ότι κεντρικές αξίες, όπως εν προκειμένω ο σεβασμός της ανθρώπινης ζωής επιβάλλουν ενιαία τοποθέτηση.
Κάπως έτσι ο Αργεντινός καρδινάλιος Βίκτορ Μανουέλ Φερνάντες, τον οποίον πέβαλε πέρσι ο συμπατριώτης του Πάπας ως υπεύθυνο της Αγίας Έδρας για τις δογματικές υποθέσεις, βρέθηκε από ύποπτος υπερφιλελεύθερων κλίσεων να καταγγέλλεται τις ημέρες αυτές από μερίδα του διεθνούς τύπου ότι εξέπεμψε “σάλπισμα αντιδραστικών ιδεών”. Αφορμή αποτέλεσε το κείμενο Dignitas Infinita (Απεριόριστη Αξιοπρέπεια), το οποίο δημοσιοποιήθηκε, με την έγκριση του Πάπα Φραγκίσκου, την Δευτέρα από την Σύνοδο για το Δόγμα της Πίστeως (πολύ παλαιότερα γνωστή ως… Ιερά Εξέταση), της οποίας προϊσταται ο Φερνάντες.
Το κείμενο επιχειρεί να κωδικοποιήσει τις θέσεις της Εκκλησίας σε ποικίλα κοινωνικά θέματα, καθιστώντας κεντρική την έννοια της αξιοπρέπειας κάθε ανθρώπου, την οποία αντιμετωπίζει ως εγγενή, απεριόριστη και αναπαλλοτρίωτη. Με άλλα λόγια, οποιοδήποτε ανθρώπινο ον θεωρείται ότι και μόνο επειδή υπάρχει (και χαίρει της άπειρης αγάπης του Θεού) διαθέτει μιαν αξιοπρέπεια που υπερβαίνει τις όποιες ιδιότητές του, την αναγνώρισή τους από τρίτους ή και τους κοινωνικούς νόμους. Εναπόκειται δε στην ελευθερία του κάθε προσώπου αν θα βιώσει την αξιοπρέπειά του πλήρως ή όχι. Αλλά είναι αυτή η τοποθέτηση που οδηγεί λ.χ. την Dignitas Infinita να καταδικάζει ως “αντιβαίνουσα προς την ανθρώπινη αξιοπρέπεια” την βία και τις “άδικες διακρίσεις” εις βάρος των ομοφυλόφιλων, ενώ ταυτόχρονα αποκηρύσσει για τον ίδιο λόγο την έννοια του “γκέι γάμου.
